عوامل فیزیکی زیان‌آور در محیط کار

عوامل فیزیکی زیان‌آور

عوامل فیزیکی زیان‌آور شکل‌های مختلفی دارند و در صورت تماس با کارگران می‌توانند بر سلامت آنان اثرات سوء به‌ جای بگذارند. مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:

سروصدا

طبق مقررات، صداي مجاز براي 8 ساعت کار 85 دسی‌بل است. در صورت امکان باید نسبت به کاهش صدای محیط کار به پایین‌تر از حد مجاز (85 دسی‌بل) اقدام نمود، در غیر این صورت باید از گوشی‌ها و وسایل حفاظتی مناسب استفاده نمود.

اثرات صدابر سلامت کارکنان

اثرات صدابر مکانیسم شنوایی: نخستین اثر صدا بر سلامت کارگران ایجاد افت شنوایی موقت و در بلندمدت افت شنوایی دائم است.

اثرات فیزیولوژیکی: سروصدا علاوه بر افت شنوایی، عوارضی مثل افزایش ضربان قلب، افزایش ریتم تنفس و افزایش فشارخون نیز دارد.

اثرات روانی: تأثیر سروصدا بر کاهش تمرکز ، افزایش هیجان پذیري ، افزایش اشتباهات فردي عصبانیت و افسردگی، علاوه بر بیماری‌های روحی و روانی، ممکن است باعث ایجاد حوادث ناشی از کار شود.

انواع کنترل صدا در محیط کار

• کاهش مواجهه با صدا تا حدود مجاز
• کاهش صدای منابع صوتی: سرویس و روغن‌کاری قطعات ماشین‌آلات ، تعمیر قطعات معیوب و نصب پایه‌های ضد ارتعاش
• کاهش صدا در مسیر انتشار: نصب مواد جاذب در سطوح کارگاه برای کاهش صدای انعکاسی، ایجاد فاصله تا منبع صدا، استفاده از اتاقک اپراتور
• کنترل‌های مدیریتی مانند کاهش زمان مواجهه و تماس با سروصدا، چرخش کاری و جابجایی
• استفاده از گوشی‌های حفاظتی: گوشی روي گوش(ایرماف)؛ گوشی داخل گوش(ایرپلاگ )

عوامل مؤثر در افت شنوایی

• بلندي صدا (این عامل به صورت لگاریتمی باعث ایجاد افت شنوایی می‌شود)
• فرکانس صدا (رکانس‌های بالا حتی در شدت‌های کم می‌تواند باعث افت شنوایی شود)
• مدت تماس (به‌صورت مزمن ایجاد می‌شود و بسته به حساسیت افراد، متناسب با افزایش سن بروز می‌کند و در اثر تماس مکرر با صداي زیاد و صداهای یکنواخت و ضربه‌ای ایجاد می‌شود)

ارتعاش

ارتعاش یک موج مکانیکی است که در اثر نوسان اجسام مادی حول یک نقطه‌ی تعادل ایجاد می‌شود و در اثر تماس با بدن موجب اختلال در کار طبیعی بدن می‌شود. ارتعاش دو نوع دارد:

ارتعاش تمام بدن (رانندگان وسایل نقلیه سنگین در اثر کاربر روي دستگاه‌های مرتعش)

• اثرات گوارشی مثل سوءهاضمه ، دل‌درد و اسهال
• اثرات عصبی شامل: سرگیجه، تهوع و بی‌حالی
• اثرات اسکلتی-عضلانی مثل کمردرد یا درد گردن

نکته: براي پیشگیري باید از صندلی مناسب و با فنربندي و ابر سالم در وسایل نقلیه استفاده نمود.

ارتعاش دست و بازو: ( در اثر کار با دستگاه‌های مرتعش مانند پیکور، دریل، اره‌برقی ایجاد می‌شود)

• اثرات نامطلوب بر نسوج نرم دست و عروق خونی داشته و مانع خون‌رسانی به قسمت‌های انتهایی بدن مانند سرانگشت‌ها می‌شود (به این پدیده سندروم رینولد یا انگشت سفید می‌گوید.)
• اثرات نامطلوب بر روي نسوج سخت دست مثل استخوان‌ها و مفاصل دارد (یکی از مهمترین آثار آن، آرتروز مفصل آرنج)

نکته: براي کاهش عوارض ارتعاش بایستی از وسایل حفاظتی مانند از دستکش ضد ارتعاش استفاده شود و از محکم گرفتن ابزار مرتعش خودداري نمود.

گرما و سرماي محیط کار و هواي قابل‌ تحمل

با توجه به فصول سال، فشارهای گرمایی یا سرمایی بر کارکنان اثرگذار خواهند بود. مثلاً براي کارگري که در فصل سرما در محیط باز کار می‌کند، سرماي هوا و براي کارگر سردخانه ، تجهیزات سرمازا ، منبع این فشار هستند. در فصل گرم سال نیز سیستم‌های کنترلی از قبیل وسایل خنک‌کننده (کولر ، پنکه و ...)، سایبا، شیلدهاي محاف، هواکش‌ها و... ازجمله تجهیزات کنترلی در این قسمت هستند، که با توجه به نوع محیط مورد استفاده قرار می‌گیرند. هواي محیط کار باید به نحوي باشد که از هر لحاظ قابل‌ تحمل باشد و میزان تطابق و سازگاری فرد با شرایط محیط کار در سوابق کاری وی ثبت‌ شده باشد و میزان لباسی که فرد می‌پوشد بایستی متناسب با نوع فعالیتی باشد که فرد در محیط انجام می‌دهد.

شرایط هوای محیط کار شامل:

• درجه حرارت محیط
• رطوبت محیط
• گرماي تشعشعی سطوح اطراف
• سرعت جریان هوا در محیط کار

تشعشعات و پرتوهای زیان‌آور

• پرتوهاي یون‌ساز

در صورت وجود منابع تولید پرتوهاي یون‌ساز، از قبیل آلفا ، بتا و ... ، بایستی در خصوص محافظت ویژه در قبال آنها تدابیر خاصی اندیشیده شود.

• پرتوهاي گاما و ایکس

در حال حاضر در بیشتر محیط‌های صنعتی ، عمده کاربرد پرتوهاي یون‌ساز (جهت رادیوگرافی و سایر کاربردها)، منحصر به پرتوهاي گاما و ایکس است، لذا در این خصوص بایستی محافظت ویژه و متناسب با ریسک‌های موجود اندیشیده شود.

• پرتوهاي ماوراي بنفش و مادون‌قرمز

منابع تولید این پرتوها می‌تواند کوره، نور مستقیم خورشید، جوشکاري و... باشد. خطرات مواجهه با این پرتوها با سیستم‌های اندازه گیری مشخص می‌شود و با توجه به میزان آن مواجهه باید برای فردی که در معرض آنهاست تدابیر محافظتی اندیشیده شود.

• روشنایی نامناسب

میزان روشنایی باید متناسب با میزان دقت مورد نیاز باشد. گاهی روشنایی روي میز کار از نوع موضعی و یا 2 تا 3 برابر روشنایی عمومی محیط انتخاب می‌شود. روشنایی نامناسب، اعم از کمبود روشنایی طبیعی و مصنوعی یا زاویه تابش نور و درخشندگی منجر به خستگی چشم، با توجه به ضوابط و شرایط مذکور، ارزیابی می‌شود و راه‌های کنترلی مناسب پیشنهاد می‌گردد.