عوامل زیان آور بیولوژیک عواملی هستند که در برخی مشاغل موجب ایجاد بیماری در فرد خواهند شد. مشاغلی که بیشتر در معرض تماس با عوامل زیان آور بیولوژیک هستند عبارتند از:
- مشاغل پزشکی
- پرستاری
- مشاغل مرتبط با تهیه، تولید و فرآوری مواد غذایی
تماس مداوم با این عوامل موجب ابتلای فرد به بیماری خواهد شد. قارچ‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها، کرم‌ها و... از جمله عوامل زیان آور بیولوژیک هستند.
در این مقاله به بررسی موارد زیر خواهیم پرداخت:
- عوامل زیان آور بیولوژیک
- بیماری‌های ناشی از تماس با عوامل بیولوژیک
- عوامل زیان‌آور بیولوژیک مرتبط با ارگونومی و مهندسی انسانی
- راه‌های پیشگیري از بیماری‌های اسکلتی و عضلانی در محیط کار
- مخاطرات عمومی در بخش‌های مختلف
- حمل و بلند کردن دستی کالا
- فیزیولوژی محیط
- آسیب تجمعی چیست؟
عوامل زیان آور بیولوژیک
از مهمترین عوامل زیان‌آور بیولوژیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• آنتراکس (عامل سیاه‌زخم)
• ویروس HIV
• هپاتیت B
• کرم‌های حلقوي
• قارچ
• عفونت‌های پوستی
• تولارمی(عامل طاعون)
• کوکسیلا بارنتی عامل تب Q
• و...
بازار آنلاین خرید و فروش محصولات فولادی
بیماری‌های ناشی از تماس با عوامل بیولوژیک
- هپاتیت، ایدز و ... که در اثر تماس با ویروس‌ها در فرد ایجاد می‌شوند.
- سیاه زخم، هیستوپالسموز، بروسلوز و... که در اثر تماس با باکتری در فرد ایجاد می‌شوند.
- تب کنگو که در اثر دیکتزیاها در فرد ایجاد می‌شود.
- آسپرژیلوس
- کروموبالستومیکوز، هیستوپالسموز که قارچ‌ها عامل ایجاد کننده آنها هستند.
- کرم قالبدار و شیستوزومیاز از جمله بیماری‌هایی هستند که در اثر تماس با انگل‌ها در فرد ایجاد می‌شوند.
- هپاتیت B، پرستاران و کارکنانی که در بخش‌های مختلف مراکز درمانی کار می‌کنند، در اثر تماس با فرآورده‌های خونی و عفونی در معرض ابتلا به این بیماری‌ها هستند.
عوامل زیان آور بیولوژیک محیط کار
این عوامل به پنج دسته تقسیم می‌شوند که در مطلب زیر با آنها آشنا می‌شویم...
- بیماری های ویروسی
- بیماری های باکتریایی
- بیماری های ریکتزیاها
- بیماری های قارچی
- بیماری های انگلی
عوامل زیان‌آور بیولوژیک مرتبط با ارگونومی و مهندسی انسانی
ارگونومی یا مهندسی انسانی به مجموعه دستورالعمل‌هایی گفته می‌شود که برای متناسب سازی محیط با شرایط فیزیکی انسان می‌پردازد. در واقع ارگونومی، محیط کار را برای افراد اصلاح و بهینه سازی می‌نماید. از طرفی با متناسب سازی مشاغل و تجهیزات محیط کار با محدودیت‌ها و قابلیت‌های بدن کارگر، مانع از وارد شدن آسیب و فشار به بدن او در حین انجام کار خواهد شد.
کارگران معمولا 8 ساعت در طول روز مشغول به کار هستند. فشار کاری و عدم رعایت مسائل مرتبط با ارگونومی موجب می‌شود که افراد در سنین پایین با بیماری‌های عضلانی و اسکلتی دست و پنجه نرم کنند.
رعایت مسائل مرتبط با ارگونومی و مهندسی انسانی در محیط کار ضمن افزایش تولید، موجب افزایش رضایت شغلی و بهره وری و کاهش هزینه درمانی خواهد شد.
تشخیص یک حمله بیولوژیکی
تشخیص حملات بیولوژیکی از بیماری های عفونی بسیار سخت است. حمله بیولوژیکی به معنای استفاده از عوامل بیولوژیکی، اعم از باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و فرآورده های آن ها به منظور اهداف خصمانه برای ناتوان کردن انسان ها، جانوران یا گیاهان است. نشانه های خاص ممکن است بیانگر این باشند که شیوع بیماری ناشی از رهایی هدفمند عامل بیماری زا است یا خیر. از آنجا که می‌توان منحنی همه گیری را در موارد طبیعی هم مشاهده کرد، ویژگی های اضافی شیوع بیماری باید برای کمک به تعیین اینکه آیا شیوع بیماری طبیعی است یا نتیجه یک حمله بیولوژیکی، مورد بررسی قرار گیرد.
راه‌های پیشگیري از بیماری‌های اسکلتی و عضلانی در محیط کار
• ارتفاع میز کار باید استاندارد باشد. به گونه‌ای که چه در حالت ایستاده و چه در حالت نشسته در سطح آرنج قرار بگیرد.
• بار اضافی، تکرار، شرایط و پوزیشن نادرست و استراحت ناکافی اصلاح گردد.
• باری که قرار است حمل شود در وزن سبک و در تواتر زیاد جا به جا شود.
• ابزار کار در زاویه‌ای صحیح تنظیم شود.
• نیرو در ارتفاع مناسب اعمال گردد.
• فضای دسترسی به اندازه کافی باشد.
• ممنوعیت کار بالاتر از ارتفاع شانه و کار در فضاي پشت بدن
• ممنوعیت استفاده از کف دست یا مچ به‌جای ضربه زدن با ابزار و چکش
• پرهیز از فعالیت‌های استاتیک و ایستا
• حرکت اعضاي بدن در هنگام کار و داشتن حداکثر 3 ثانیه تحرک براي کارهاي ایستا
• ایجاد تکیه‌گاه‌های مناسب براي مچ و بازو در هنگام کار
• استفاده از عضلات قوی‌تر بدن در کار (هل دادن به‌جای کشیدن)
• پیشگیري از فشار به یک قسمت از دست یا بدن
• تنظیم ابزار کار به‌تناسب نیروي لازم براي کار
• تنظیم زاویه دست و بازو
• طریق گرفتن ابزار با توجه به کوچکی و بزرگی آن و تناسب با نیروي وارده
• پرهیز از کشیدگی پنجه و استفاده از لبه‌های تیز براي بلند کردن اجسام
• طراحی میز کار براي کمک به برداشتن و بلند کردن اجسام از سطح میز
مخاطرات عمومی در بخش‌های مختلف
مخاطرات فیزیکی
خطراتی هستند که در اثر تماس با اجسام و یا شرایط محیطی نامناسب در فرد ایجاد می‌شود. نور نامناسب، احتمال لیز خوردن و افتادن، تماس با اجسام تیز و برنده، خطرات الکتریکی و ... از جمله این عوامل هستند.
مخاطرات شیمیایی
داروهای شیمی درمانی، مواد شوینده و ضدعفونی کننده، گازهای بیهوشی، لاتکس و ... برخی از عوامل شیمیایی زیان آور در محیط کار هستند.
بیشتر بخوانیم: مهمترین شرایط ناایمن محیط کار
حمل و بلند کردن دستی کالا
استفاده از تجهیزات مکانیکی و اصلاح شرایط و چیدمان دستگاه‌ها و وسایل، مقررات حمل و جابجایی بار به صورت یک نفره و حداکثر بار مجاز براي گروه‌های سنی مختلف و بر اساس جنسیت، در حالت نشسته و ایستاده، مطابق آیین‌نامه حفاظتی حمل بار دستی به طور صحیح تعیین شود.
به‌طورکلی دو حالت متمایز براي بلند کردن بار به‌صورت دستی وجود دارد:
• الف) حالت استوپ (روش اشتباه در بلند کردن بار)
ستون فقرات خم‌شده و پاها مستقیم هستند. درواقع بلند کردن بار به این روش باعث می‌شود که نیروهاي زیادي بر دیسک‌های بین مهرها اعمال شوند.
• ب) حالت اسکات (روش صحیح بلند کردن بار)
ستون فقرات کاملا به‌صورت کشیده و مستقیم، زانوها خم و بار را کاملا به بدن نزدیک نموده، آن را با دست‌ها محکم گرفته و سپس با نیروي عضلات پا، بار به‌طرف بالا هدایت می‌شود. در این روش نیروهاي وارده بر ستون فقرات در حد قابل‌ملاحظه‌ای کنترل می‌شوند.
فیزیولوژی محیط
در فیزیولوژی محیط اثر عواملی مانند صدا، روشنایی، رطوبت، گرما و سرما بر بدن فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
درفیزیولوژی محیط، اثرات شرایط و عوامل محیطی مانند صدا، روشنایی، گرما، سرما، رطوبت بر فیزیولوژی بدن انسان موردمطالعه قرار می‌گیرد
آسیب تجمعی چیست؟
آسیب‌های تجمعی شدت پایینی دارند و اما معمولا در دراز مدت باعث آسیب رسیدن به فرد خواهد شد. به طور مثال ایستادن بیش از حد ممکن است در همان ابتدا مشکلی را برای فرد ایجاد نکند اما با گذشت زمان باعث بروز بیماری‌هایی از جمله واریس و آرتروز زانو در فرد خواهد شد.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24