ایمنی در محیط کار در حفظ سلامت کارکنان بسیار مهم و ضروری است. از همین رو کارفرمایان موظف هستند کارکنان را از هرگونه خطری که سلامتی و زندگی او را تهدید می‌کند، حفظ کنند.
در برخی از کارها همواره فرد با دستگاه‌ها، ابزار و یا محیطی سر و کار دارد که ممکن است سلامتی و جان او را به خطر بیندازند. از همین رو حفظ ایمنی از درجه اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
وقوع هر حادثه‌ای علتی دارد. بنابراین باید علل حوادث تعیین و با آموزش، تدابیر فنی، رعایت نظم و انضباط و نظارت دقیق برطرف گردند.
اگر می‌خواهید شرایط ناایمن را در محیط را شناسایی کنید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید. ما می‌خواهیم در اینجا موارد زیر را بررسی کنیم:
- حوادث ناشی از کار چیست؟
- شرایط ناایمن محیط کار
- لبه‌ها و پرتگاه‌های بدون حفاظ
- وجود مواد خطرناك
- بی‌نظمی و ریخت‌وپاش در کارگاه
- دستگاه‌های بدون حفاظ و پوشش‌های ایمنی
- وجود عوامل زیان‌آور در محیط کار
- فقدان یا نقص در سیستم تهویه
- فقدان یا نقص در سیستم اطفاي حریق
حوادث ناشی از کار چیست؟
طبق تعریف قانون کار و تامین اجتماعی حوادث ناشی از کار به رویدادها و اتفاقاتی گفته می‌شود که ممکن است برای فرد در حین انجام وظیفه رخ دهد. منظور از حین انجام وظیفه ساعات کاری است که فرد بیمه شده در کارگاه، موسسه، ساختمان یا محوطه در حال کار کردن باشد. زمان رفت و آمد فرد بیمه شده از منزل به محل کار و بالعکس نیز شامل این زمان می‌شود.
حادثه می‌تواند به دلایل مستقیم، غیر مستقیم و مبتنی بر علل پایه برای فرد رخ دهد. منظور از علل مستقیم، موادی است که در صورت تماس با فرد موجب تحت تاثیر قرار گرفتن سلامتی او می‌شود. در حالت غیرمستقیم شرایط و اعمال ناایمن موجب صدمه دیدن فرد خواهد شد.
بازار آنلاین خرید و فروش محصولات فولادی
پارامترهای ایجاد کننده رفتار نا ایمن در محیط کار
از جمله عواملی که منجر به ایجاد رفتار ناایمنی در محیط کار می‌شود می توان به مواردی همچون: خستگی ناشی از شب کاری های مکرر، نبود روشنایی مناسب، آموزش ندیدن و نداشتن مهارت کافی، از دست دادن انگیزه و با بی حوصلگی کار انجام دادن، نداشتن شرایط جسمانی مناسب و برخوردار نبودن از حواس پنجگانه فرد کارگر در محیط کار اشاره کرد.
شرایط ناایمن محیط کار
همانطور که گفته شد شرایط ناایمن در محیط کار موجب بروز حوادث برای افراد حاضر در آن محل خواهد شد. مهمترین علل حوادث در اثر شرایط ناایمن محیط کار عبارت‌اند از:
• لبه‌ها و پرتگاه‌های بدون حفاظ
• عدم وجود علائم هشداردهنده
• وجود مواد خطرناك و سمی
• وجود ابزار و دستگاه‌های معیوب
• بی‌نظمی و ریخت‌وپاش در کارگاه
• دستگاه‌های بدون حفاظ و پوشش‌های ایمنی
• وجود عوامل زیان‌آور فیزیکی و شیمیایی در محیط کار
• فقدان یا نقص در سیستم تهویه
• فقدان وسایل خاموش‌کننده حریق
لبه‌ها و پرتگاه‌های بدون حفاظ
کلیه قسمت‌هایی از کارگاه که امکان سقوط در آن وجود دارد مانند چاله آسانسور، لبه پرتگاه‌ها و طبقات ساختمان، کلیه چاله‌ها و گودال‌های باز بایستی توسط حفاظ مناسب محفوظ و محصور شوند. به‌نحوی‌که از ورود افراد به داخل محدوده خطر جلوگیري کرده و توسط علائم هشداردهنده به فرد هشدارهای لازم داده شود.
در خصوص خطر سقوط و نسبت به لزوم پرهیز از نزدیک شدن به محوطه خطرناك، اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام شود. توجه به این نکته ضروري است که حفاظ باید از استحکام کافی برخوردار باشد تا از سقوط افراد و ورود آنان به محدوده خطر جلوگیري نماید.
وجود مواد خطرناك
یکی از مهمترین عواملی که موجب ایجاد شرایط ناایمن در محیط می‌شود، مواد خطرناکی است که ممکن است فرد با آن‌ها در تماس باشد. آزبست، سرب، بنزین و حلال‌ها، مواد شیمیایی قابل اشتعال و انفجار از جمله این عوامل هستند.
برای ایمن سازی محیط بهتر است حتی الامکان این مواد خارج از محیط کار قرار بگیرند. اگر این امکان وجود دارد که بتوان از مواد کم خطرتر به جای آن‌ها استفاده کرد، جایگزینی می‌تواند بهترین راهکار باشد. در نهایت باید هشدارها و آموزش‌های لازم به کارگران داده شود تا کمترین خطر متوجه آن‌ها گردد.
بی‌نظمی و ریخت‌وپاش در کارگاه
وجود بی‌نظمی و ریخت‌وپاش در کارگاه می‌تواند باعث ایجاد حادثه شود، درواقع کارگاهی که بی‌نظم باشد بیشتر مستعد ایجاد حوادث است. هرگز نباید منظم و مرتب کردن کارگاه را به زمان آینده و در وقت مناسب موکول کرد. بارها دیده‌شده که وجود قطعات و ابزار رها شده در کف کارگاه باعث برخورد به افراد و ایجاد حادثه شده است.
دستگاه‌های بدون حفاظ و پوشش‌های ایمنی
یکی دیگر از عواملی که موجب ایجاد شرایط ناایمن در محیط می‌شود، وجود دستگاه‌های متحرک است که در اثر رفت و برگشت یا چرخش ممکن است با دست یا بدن فرد اپراتور برخورد کند.
از همین رو باید به درستی حفاظ گذاری شده تا از ورود دست یا بدن یا حتی قسمتی از لباس که منجر به کشیده شدن بدن به داخل دستگاه شود، جلوگیري نماید. در هنگام کار نیز باید همواره از حفاظ‌های تعبیه‌شده دستگاه به نحو مطلوب استفاده کرد.
وجود عوامل زیان‌آور فیزیکی و شیمیایی در محیط کار
هر کارگاه باید ازلحاظ وجود عوامل زیان‌آور فیزیکی مانند سروصدا، ارتعاش دست و بازو و ارتعاش تمام بدن، نور، عوامل جوي و سرما و گرما و هواي نامناسب و غیرقابل‌تحمل و ... و عوامل شیمیایی مانند گازها و بخارات سمی، حلال‌ها و عناصر مضر شیمیایی و عوامل ارگونومیکی و سایر عوامل زیان‌آور بررسی شود و نسبت به رفع عوامل زیان‌آور آن اقدامات لازم گردد.
فقدان یا نقص در سیستم تهویه
درصورتی‌که عوامل شیمیایی نظیر گازها و بخارات و گردوغبار در اثر فعالیت دستگاه‌ها و عوامل تولید در کارگاه وجود داشته باشد، بایستی تمهیداتی اندیشیده و اجرا شود تا از پخش آن در کل کارگاه جلوگیري و نسبت به خروج سریع آن از کارگاه توسط سیستم تهویه مناسب، اقدامات لازم انجام گردد. در این حالت مواد شیمیایی مضر نباید از محدوده تنفسی کارگر عبور کند و وارد دستگاه تنفسی کارگر نشود.
سیستم تهویه مناسب سیستمی است که در آن مواد آلاینده و زیان‌آور را از نزدیک‌ترین محل تولید آن به خارج از محیط کار منتقل نموده (تهویه موضعی مکشی) و هواي تمیز را جایگزین می‌کند. سپس هوای سالم وارد دستگاه تنفسی کارگر خواهد شد ( سیستم تهویه مکشی- دهشی) .
درصورتی‌که قدرت مکش هواکش‌ها و طراحی و اجراي مسیر عبور مواد آلاینده و هواي تمیز به‌صورت صحیح و دقیق محاسبه نگردد، ممکن است علیرغم کار هواکش‌ها، سیستم تهویه عملکرد صحیحی نداشته و عملا کمکی به خروج مواد آلاینده ننماید یا هنگام خروج مواد آلاینده ، کماکان از مسیر تنفسی کارگر عبور کرده و وارد سیستم تنفسی کارگر شود. بنابراین همواره باید این موارد مورد توجه قرار گیرد تا سلامت کارگر به خطر نیفتند.
فقدان یا نقص در سیستم اطفاي حریق
• تهیه و نصب وسایل خاموش‌کننده دستی و خودکار متناسب با خطرات موجود در کارگاه و در فواصل مناسب
• آموزش همگانی براي واکنش در برابر حریق
• آموزش و تمرین براي استفاده از خاموش‌کننده‌های دستی
سخن آخر
در این مقاله تمام عوامل و شرایطی که موجب ایجاد ناامنی در محیط کار می‌شوند را بررسی نمودیم. سلامت کارگر و کارکنان در محیط کار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از همین رو بی توجهی و غفلت از آن‌ها گاها باعث بروز خسارات و حوادث جانی و مالی جبران ناپذیری خواهد شد.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24