در این مقاله به بررسی ضایعات آهن و معرفی آن خواهیم پرداخت. به طور کلی ضایعات موجب ضرر و زیان به زندگی و محیط زیست انسان‌ها می‌گردد که از روش‌های متفاوتی می‌توان ضایعات مختلف را بازیافت نمود. در این مقاله به مطالعه عناوین زیر خواهیم پرداخت:
- ضایعات آهن چیست
- تفاوت ضایعات آهن و زائدات چیست؟
- ضایعات محصول
- زائدات
- منابع قراضه‌ها
- انواع ضایعات
- درجه بندی ضایعات
- مزایای بازیافت در محیط زیست
- کاربردهای ضایعات آهن یا آهن قراضه
بازار آنلاین خرید و فروش محصولات فولادی
ضایعات آهن چیست؟
به تولیدات معیوب و ضایعات چدنی و فولادی غیرقابل مصرف، آهن قراضه یا scrap می‌گوییم. یکی از مهمترین منابع فلزی جهت کوره قوس الکتریکی قراضه‌ها می‌باشند. به این نوع قراضه‌ها، ضایعات آهن گویند. به عبارتی دیگر به موادی که بازیافت پذیر باشند، ضایعات گفته می‌شود. در کل مواد دور ریخته شده در صنایع ساختمانی و حتی خودروسازی که قابلت بازیافت را دارند، جزء ضایعات محسوب می‌شوند.
ضایعات فلزی و آهنی برخلاف زباله‌ها ارزش پولی دارند و دوباره به چرخه تولید بازگردانده می‌شوند و به آنها قراضه نیز می‌گویند.
تفاوت ضایعات و زائدات چیست؟
براس شناخت صحیح از ضایعات و زائدات باید در گام نخست تفاوت این دو دسته از قراضه‌ها را بدانید.
ضایعات محصول
به واحدهایی گفته می‌شود که با استاندارد تولید محصول مطابقت نداشته و از عملیات(فرایند) تولید کنار گذاشته یا به ارزش قراضه فروخته می‌شوند. ضایعات محصول ممکن است دور ریخته شوند و یا بعنوان بخشی از مواد اولیه تولید همان محصول یا سایر محصولات مورد استفاده قرار گیرند.آن مقدار یا تعداد از ضایعات محصول که انتظار می‌رود در شرایط عادی و موثر تولید بوجود آیند و قابل کنترل نیستند، ضایعات عادی محصول محسوب می‌شوند. به آن مقدار یا تعداد از ضایعات محصول که بیش از مقدار یا تعداد ضایعات عادی محصول هست، ضایعات غیر عادی محصول گفته می‌شود. زیرا انتظار ایجاد شدن آنها وجود نداشته و قابل کنترل است.
زائدات
به پسماند حاصل از دور ریز و یا دم قیچی در خصوص باقیمانده‌های برش ورق‌های آهنی نیز زائدات گویند. اینگونه ضایعات در نتیجه پردازش مواد اولیه جهت تولید محصول بوجود می‌آیند و دوباره جهت همان مقصود قابل استفاده نیستند. بعنوان مثال: قطعات نامنظم باقی مانده از تولید میز و صندلی و یا بقایای برش ورق‌های آهنی.
منابع قراضه‌ها
۱- قراضه‌های برگشتی خط
قراضه‌های برگشتی همانند نامش ضایعاتی هستند که از خط تولید عملیات فولادسازی و نوردسازی بدست آمده که یکی از بهترین قراضه هاست و با اندکی دستکاری بوسیله برشکاری می‌توان آنها را در کوره قوس مصرف نمود اما این موضوع درخصوص اکثر قراضه‌های برگشتی صدق نمی‌کند چرا که برخی قراضه‌ها دارای آلودگی بالایی بوده و نیاز به پاکسازی دارند مانند خرسک‌ها.
۲-قراضه‌های خریداری شده
قراضه‌هایی هستند که از فروشندگان قراضه خریداری شده و این قراضه‌ها ممکن است از کالای تجاری مانند خودروها و لوازم خانگی باشد و یا از تجهیزات صنعتی، ساختمانی و یا پل‌ها ایجاد شده باشد. قراضه‌های خریداری نیازمند اجرای عملیات آماده سازی هستند بعنوان مثال قراضه‌های حاصل از صنعت ساختمان سازی نیاز به به آماده سازی بیشتری دارند.
تقسیم بندی فیزیکی قراضه بر اساس دانسیته
- قراضه سبک ۱ و۲
- قراضه متوسط ۱ و۲
- قراضه سنگین۱ و۲
- قراضه ویژه
انواع ضایعات
１- فلزی: تقریباً به هر فلزی که عمرش به پایان رسیده و دیگر کاربردی نداشته باشد ضایعات فلزی گویند. این ضایعات از آهن تا استیل، چدن، آلومینیوم، مس، برنج، مفرغ، سرب، روی، ضایعات فلزات دیگر و پسماند صناییع فلزی می‌باشد که هم به صورت خام و هم در قالب محصولاتی همچون باتری یا حتی موتور ماشین ایجاد می‌گردد. آهن خود شامل موارد زیر می‌باشند:
２- غیر فلزی
３- ضایعات الکترونیک و الکتریکی
４- محصولات فلزی و غیرفلزی
آهن
- ورق روغنی
- آهن سوپر ویژه
- آهن درجه یک
- آهن درجه دو
- ضایعات آهن درجه۳
- ضایعات آهن سنگین۱
- ضایعات آهن سنگین ۲
- ضایعات آهن سبک۱
- ضایعات آهن سبک ۲
- ضایعات پرسی بدنه
- ضایعات پرسی خودرو
- ضایعات آهن گالوانیزه
- ضایعات آهن آلیاژی
- ضایعات حلب
- ضایعات سوفاره آهن
درجه بندی ضایعات
هر شرکت جهت درجه‌بندی پسماندهای خود از تعریف ویژه‌ای استفاده می‌نماید اما به طور کلی درجه بندی ضایعات بشرح ذیل می‌باشد:
- روغنی: ورق‌های جدیدی که دارای ضخامت کمتر از یک میلی‌متر هستند.
- سوپر ویژه: آهن آلاتی مانند ورق روغنی زنگ خورده، خرده میلگرد، نبشی و ناودانی.
- ویژه: محصولات فولادی مورد استفاده در ساختمان‌ها مانند تیرآهن، خرده‌های میلگرد با ابعاد بزرگ‌تر، قوطی و پروفیل مورد استفاده در ساخت در و پنجره با ضخامت زیر ۵۰ سانتی‌متر، نبشی و ناودانی.
- درجه یک: شامل سیم و مفتول‌های کلافی شکل، بدنه‌ی موتور سیکلت و کشتی، شوفاژ و آبگرمکن برش خورده، ورق ترانس و آرمیچر بدون آلومینیوم.
- درجه دو: اگزوز و بدنه ماشین، بشکه، کمد و بدنه‌های بزرگ با هر ابعاد و توری مرغی.
- درجه سه: آهن با کمترین کیفیت مانند حلب، سیم، اگزوزو فیلتر نسوخته.
- گالوانیزه: شامل لوله آب، کانال کول و هر محصول فولادی دیگری که روکش گالوانیزه دارند.
- آلیاژی: آهن آلاتی که عناصر آلیاژی داشته باشند (مانند کروم و منگنز به غیر از آهن) که باعث افزایش سختی و درجه حرارت بالا می‌شود و انعطاف‌پذیری را به حد زیادی کاهش دهد. مانند فنرهای برش خورده و چرخ دنده.
- بارهای ممنوعه: مانند ادوات جنگی و قلم جوش.
فرآیند
ضایعات آهن علاوه بر مکان‌های صنعتی در اطراف محل زندگی نیز یافت می‌شوند که برخی بازیافتی‌ها به جمع آوری ضایعات آهن وفلز می‌پردازند.
سپس ضایعات را در یک محیط باز، مانند حیاط یا انبار رو باز جمع آوری می‌کنند. حجم ضایعات آهن قراضه بسیار بالاست و فروش براساس وزن می‌باشد. در سال‌های اخیر، قیمت ضایعات آهن و آهن‌قراضه در بازارهای جهانی نقشی مهمی را داشته است. جدا کردن ضایعات آهنی و فلزی، از غیرفلزات امری مهم در به دست آوردن درآمد بیشتر است، که جهت تشخیص از آهن‌رباهای بزرگ برای جداسازی استفاده می‌کنند.
جدا نمودن ضایعات آهنی و فلزی، از غیرفلزات امری مهم در به دست آوردن درآمد بیشتر است.
زمانی که فلزی به آهن‌ربا بچسبد، یا آهن است و یا فولاد؛ اگرچه قیمت فلزات غیرآهنی کمتر از فلزات آهنی است اما حجم بازیافت آنها بسیار بیشتر است و باقی مانده‌ها فلزات غیر آهنی مثل مس، آلومینیوم و برنج هستند. این فلزات قیمتی بالاتر از آهن و فولاد دارند اما باید بدانیم که در حجمی کمتر میان بازیافتی‌ها وجود دارند.
بعلاوه نوسان قیمت فلزات غیرآهنی بسیار زیاد است و بازیافت‌کنندگان باید قیمت‌های روز را بررسی کنند.
مزایای بازیافت در محیط زیست
بازیافت می‌تواند اثرات زیادی در سلامت محیط زیست داشته باشد.که نتایج زیر را در بر می‌گیرد:
- صرفه جویی در انرژی :۷۰ %
- صرفه جویی در استفاده از موادخام : ۹۰ %
- آلودگی کمترهوا :۸۶ %
- صرفه‌جویی در مصرف منابع آبی: ۴۰%
- کاهش آلودگی منابع آب:۷۶ %
- صرفه‌جویی در استفاده از منابع :۹۷ %
هر تن فولاد که از آهن‌قراضه بازیافت می‌شود، می‌تواند ۱۱۱۵ کیلوگرم در مصرف آهن و ۶۲۵ کیلوگرم در مصرف زغال سنگ صرفه‌جویی کند و به حفظ ۵۳ کیلوگرم سنگ آهک کمک نماید.
این ارقام برای سایر فلزات (فلزات غیر آهنی) برابر با صرفه‌جویی۹۵ درصدی در آلومینیوم، ۸۵ درصدی در مس، ۶۵ درصدی در سُرب و ۶۰ درصدی در روی است.
کاربردهای ضایعات آهن یا آهن‌قراضه
ضایعات آهن یا آهن قراضه، با بازیافت خود در اقتصاد و محیط زیست کاربرد دارند. این بدین معناست که ابزارهای تولید شده باید به گونه‌ای ساخته شوند که به حالت بی مصرف درآمده و سپس بازیافت و تولید شوند و به شکل یک محصول نهایی و جدید تبدیل گردند.
منبع: گروه تأمین محتوای فولاد24