ریشه و اساس این زنجیره از معدن و سنگ آهن آغاز می شود که البته در کشور ما به این حوزه توجه چندانی نمی شود و این بخش دچار کمبود سرمایه گذاری است . در مقابل، بخش پایین دست یعنی حوزه ذوب و نورد در یک دهه گذشته شاهد احداث و به ثمر رسیدن طرح‌های فراوان بوده است. بنابراین با عدم سرمایه‌گذاری در حوزه بالادست و احداث طرح‌ها در بخش پایین‌دست، از یک طرف، شاهد کمبود مواد اولیه در صنعت فولاد و از طرفی دیگر، رکود و پایین بودن نرخ بهره برداری در حوزه پایین دست هستیم.
محمدحسین بصیری، یکی از فعالان حوزه فولاد در رابطه با وضعیت صنعت فولاد ایران در جهان این گونه اذعان کرد: طی دو سال گذشته شاهد افزایش چشمگیر قیمت فولاد و سنگ آهن بودیم که این افزایش نرخ به دنبال افزایش جهانی نرخ فولاد رخ داد. چین به عنوان بزرگ ترین تولید کننده و مصرف کننده فولاد در دنیا یکی از مهم ترین عامل های تعیین کننده قیمت این محصول است که این کشور اخیرا حفاظت از محیط زیست را در دستور کار خود قرار داده است و همین امر سبب شده است تا برخی از شرکت‌های فولادی این کشور که آلوده کننده محیط زیست هستند، تعطیل شوند یا تولید خود را کاهش دهند. این شرکت‌ها ناچار به دنبال کسب استانداردهای محیط زیستی مد نظر مقامات چین و بین‌المللی هستند. اتخاذ این راهکار از سوی مقامات چینی، موجب افزایش نرخ انواع محصولات فولادی در بازارهای جهانی شده است.
طبیعی است که تقاضای فولاد در دنیا با توجه به شرایط پس از شیوع ویروس کرونا، افزایش یابد. بنابراین با توجه به اینکه عرضه کم شده و تقاضا بالا رفته، نرخ فولاد در دنیا افزایش یافته است. به دنبال افزایش نرخ فولاد در دنیا، از آنجا که نرخ این محصول در ایران از نرخ‌های جهانی تبعیت می‌کند، نرخ فولاد در کشور ما نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است که باید به این موضوع، رشد نرخ ارز را نیز اضافه کرد.
در یک ماه گذشته چندین مرتبه شاهد عرضه انواع محصولات سنگ‌آهنی در بورس کالا بودیم که با رقابت انجام شده میان خریداران، نرخ برخی محصولات نسبت به ضریب قیمتی تعیین شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، بالاتر رفت. باید توجه داشت که افزایش نرخ حلقه‌های بالادست تاثیر چندانی بر عملکرد کلیه زنجیره نخواهد داشت زیرا نرخ هر یک از محصولات سنگ‌آهنی با ضریبی نسبت به شمش فولاد قیمت‌گذاری می‌شوند. درحال‌حاضر، نرخ آهن‌اسفنجی ۵۰ درصد، گندله ۲۳.۵ تا ۲۶درصد، کنسانتره ۱۶ تا ۲۰ درصد شمش فولاد خوزستان است. بنابراین افزایش ضرایب قیمتی تاثیری بر روند تولید در صنعت فولاد کشور نخواهد داشت. در این شرایط اگر یک کارخانه آهن‌اسفنجی با افزایش نرخ مواد اولیه یعنی گندله مواجه شود، ناچاراست تا نرخ محصول خود را نیز افزایش بدهد و این افزایش نرخ افزایش نرخ تمام محصولات فولادی را در پی خواهد داشت.
البته که در زنجیره فولاد کشور مشکلات بسیاری از این قبیل وجود دارد. زیرا در این حوزه یک راهکار درست و اصولی تثبیت نشده است تا بین زنجیره بالا دستی و زنجیره پایین دستی تعادلی ایجاد شود. برای مثال، در سال‌های اخیر گرایش به احداث کارخانه‌های تولید شمش افزایش یافته است؛ در حالی که از سویی بخش‌های ابتدایی زنجیره یعنی ذخایر و معادن سنگ‌آهن چندان مورد توجه قرار نگرفته‌اند و به سیستم تولید در زنجیره وارد نشده‌اند. از سوی دیگر، تقاضا برای سنگ‌آهن و محصولات آن به شدت افزایش یافته است./آهن پرایس