اصلی ترین دلیل ضعف اکتشافات ذخائر معدنی در ایران چیست؟
علی¬رغم اهمیت حوزه معدن در سراسر جهان، سهم این بخش مهم و تاثیرگذار در اقتصاد کشور بسیار ناچیز است و بر همین اساس ضرورت توسعه و گسترش عملیات های مختلف معدنی به ویژه اکتشاف طی سالیان اخیر بیش از پیش احساس می شود. با این وجود بخش های مختلف اعم از دولتی و خصوصی در این حوزه جزیره ای عمل می کنند و همین مسئله باعث افت سرعت و پیشرفت اکتشاف و در ادامه استخراج مواد معدنی و در نهایت تامین خوراک صنایع معدنی به ویژه فولاد شده است.
باوجود معادن و پتانسیل های معدنی فراوانی که در داخل کشور وجود دارد، متاسفانه اکتشافات جامع و آمایش سرزمینی در داخل صورت نپذیرفته است. مشکلات موجود در مبحث اکتشاف معدنی در ایران به چند دسته تقسیم بندی می شود.
اولین معضل که شاید بزرگترین مسئله در زمینه اکتشافات معدنی در ایران است، ماشین آلات و لجستیک سیستم های حفاری مغزه گیری است. علیرغم خرید و واردات دستگاه های حفاری جدید که در طی دو سال اخیر در کشور انجام گرفته است اما کماکان از نظر تعداد دستگاه های جدید، تامین قطعات و لجستیک و نیروی آموزش دیده دچار کمبود هستیم که بخش عمده آن مربوط به تاثیر تحریم های ظالمانه بین المللی علیه کشور می باشد.
معضل بعدی عدم وجود تمایل به انجام اکتشافات اصولی خصوصا در بخش خصوصی کشور می باشد. در بسیاری از محدوده ها و معادن کشور، عملیات اکتشاف مقدماتی بعضا به صورت سطحی و ناقص انجام شده و در ادامه آن بدلیل بالا بودن هزینه اکتشاف تکمیلی و مغزه گیری، مالک محدوده یا از انجام عملیات اکتشاف تکمیلی صرف نظر کرده یا به صورت پراکنده و بسیار سطحی اقدام به حفاری نموده تا تنها با حداقل ذخیره موجود پروانه خود را ثبت نماید. در بخش دولتی و شرکت های دارای توان اقتصادی نیز حرکت به سمت حفاری های عمیق بسیار کند انجام می-گیرد. هزینه بالای حفاری در اعماق بالا همراه با ناتوانی سیستم ماشین آلات و لجستیک استخراج در کشور برای بهره برداری از معادن عمیق، دلایل عدم تمایل به اکتشافات عمیق در کشور می باشد.
یکی دیگر از معضلات مبحث اکتشاف بروکراسی اداری طاقت فرسا و ناکارآمد در وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اعطای پروانه اکتشاف و بهره برداری می باشد. نکته قابل تامل اینجاست که علیرغم وجود مشکلات و اختلالات فراوان در سامانه کاداستر و وجود مراحل متعدد و استعلام های دولتی فراوان نسبت به عملیات ثبت محدوده تا رسیدن به پروانه بهره برداری، عملا بسیاری از معادن کشور علی الخصوص در بخش خصوصی کشور، نه تنها دارای گزارش پایان اکتشاف معتبر و مبتنی بر واقعیت نمی باشند بلکه عملیات استخراج نیز در این معادن به صورت غیر اصولی انجام شده و بسیاری از این معادن در حال حاضر به همین علت تعطیل یا نیمه تعطیل هستند.
به نظر شما علل مغفول ماندن اکتشافات در کشوری که گنجینه تنوع ذخائر معدنی محسوب میشود چیست؟
شاید بزرگترین دلیل این نگرش، وجود ذخایر عظیم نفت و گاز در کشور می باشد. از زمان کشف و استخراج نفت و گاز در ایران توسط کشورهای خارجی تا زمان ملی شدن صنعت نفت کشور و حتی پس از انقلاب اسلامی وابستگی کشور به صنعت نفت و گاز سبب شد تا سرمایه گذاری و توجه به معادن کمتر انجام گیرد. اما در سالیان اخیر با افزایش فشار تحریم بر صنعت نفت و گاز کشور توجه به صنعت معدن بیشتر شده است. کما اینکه در فرمایشات مقام معظم رهبری هم به این نکته که معدن باید جایگزین نفت گردد نیز اشاره شده است. اما در خود صنعت معدن کشور نیز اکتشاف در معادن به عنوان هزینه تلقی شده و کمتر به آن بها داده می شود. اما در کشورهای پیش رو در عرصه معدنی انجام عملیات اکتشاف به عنوان سرمایه گذاری تلقی شده و نتیجه آن تخمین وجود یک ذخیره ارزشمند با بالاترین دقت می باشد که از اتلاف هزینه و فرصت در بحث استخراج جلوگیری کرده و بیشترین ظرفیت ممکن از ذخیره برداشت می گردد.
در مجموعه تحت مدیریت جنابعالی، اصلی ترین اقداماتی که در راستای توسعه اکتشاف در کشور صورت می گیرد کدامند؟
با توجه به رسالت شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان که تامین مواد اولیه پایدار برای گروه فولاد خوزستان است، هدف اصلی این شرکت در ابتدای تاسیس تملک معادن سنگ آهن دارای پتانسیل و مناسب خوراک دهی خط فولاد خوزستان تعیین گردید. به همین منظور عمده فعالیت های اکتشافی انجام شده توسط این شرکت اعم از مطالعات اولیه زمین شناسی، نمونه برداری صحرایی، ژئوفیزیک مگنتومتری و در نهایت حفاری اکتشافی مغز‌ه‌گیری همگی در راستای راست آزمایی معادن تحت بررسی شرکت قرار گرفته است. در این مدت در سه محدوده عملیات حفاری مغزه گیری اکتشافی و چهار مورد عملیات ژئوفیزیک مگنتومتری انجام گرفته است.
با این وجود شرکت توسعه معادن در آزادسازی محدوده های خراسان رضوی و سنگان که در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ انجام گرفت موفق به ثبت چهار محدوده اکتشافی گردید و مطالعات اولیه در این محدوده ها توسط کارشناسان خبره صورت پذیرفت. با تکمیل این مطالعات و نتایج حاصل از نمونه برداری پهنه های مستعد وجود ذخیره شناسایی شده و عملیات ژئوفیزیک در این محدوده ها انجام گرفته است.
هدفگذاری کوتاه مدت و بلند مدت شرکت تحت مدیریت شما در جهت اکتشافات هر چه بیشتر کمی و کیفی ذخائر معدنی کدامند؟
در افق زمانی میان مدت، شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان در سال های آتی شرکتی پیشرو با بالاترین توانایی در ارائه خدمات با کیفیت صنعتی و معدنی مصرفی خواهد بود. این شرکت با اهداف کلان و برنامه هایی همچون بازاریابی و فروش محصولات معدنی در کشور و راه اندازی معادن کوچک (ذخایر پنهان) و خرید سهام و مشارکت در پروژه های بزرگ معدنی کمک شایانی به صنعت فولاد کشور و منطقه می کند. در زمینه اکتشافات نیز این شرکت قصد دارد در پهنه های بزرگ معدنی در قالب کنسرسیوم های فولادی حضور داشته باشد تا با توجه به ظرفیت واحد، سنگ آهن مورد نیاز را تامین کند.
هدفگذاری کوتاه مدت شرکت در بخش اکتشافات برای سه ماهه نخست سال آینده، تکمیل اکتشافات محدوده های ثبتی بوسیله حفاری مغزه گیری، انجام اکتشافات راست آزمایی در معادن تحت بررسی و انجام عملیات اکتشاف حین استخراج در معادن تحت تملک این شرکت می باشد.
در هدفگذاری بلند مدت شرکت توسعه معادن فولاد خوزستان تصمیم به تهیه اطلس جغرافیایی معادن و تمرکز بر ثبت محدوده های آزاد برای انجام عملیات اکتشاف اصولی و دستیابی به پروانه بهره برداری جدید می باشد./ معدن 24