مدیریت بازار مصالح ساختمانی امکان‌‌‌پذیر شده است
بورس کالا از این توانمندی برخوردار است که به یکی از ابزارهای قدرتمند دولت در مسیر حمایت از بازار مسکن با محوریت احداث واحدهای جدید تبدیل شود؛ داده‌‌‌ای که با توجه به این نکته که رئیس‌جمهور «قانون جهش تولید مسکن» را برای اجرا به وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امور اقتصادی و دارایی ابلاغ کرده است، می‌تواند حمایت برجسته‌‌‌ای از این رویکرد محسوب شود. در هر حال، تجربه مدیریت بازار سیمان از بستر بورس کالا مطلبی نیست که بتوان از کنار آن به‌سادگی عبور کرد. بنابراین بهترین رویکرد در مسیر مدیریت بازار مصالح ساختمانی، استفاده از ابزارهای بورس کالایی در جهت تامین امن و بازارپسند مصالح ساختمانی است.
این در حالی است که سید البرز حسینی، عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: اگر عرضه کل زنجیره تولید فولاد و سیمان در بورس کالا محقق شود، شاهد مدیریت صحیح بازار به دور از دخالت‌های دستوری خواهیم بود. این رویه ظرفیت بالای مکانیزم بورس کالا را نشان می‌دهد که باید از آن نهایت بهره را در راستای شفافیت بازار و حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده برد.
این ادبیات در کنار بسیاری از اظهارنظرهای مشابه، نشان می‌دهد که نمایندگان مجلس، به عنوان بخشی از بدنه تصمیم‌‌‌سازی در کشور، ذهنیت صحیحی نسبت به سازوکارهای بورسی در حوزه معاملات کالاها دارند و می‌توانند احتمال بسیاری از انحرافات را محدود کنند. این در حالی است که ذات حمایت از یک صنعت، تنها به حمایت‌‌‌های اعتباری محدود نشده و تسهیل فضای کسب‌وکار، بهترین مولفه حمایت واقعی از تولید است. اینکه یک تولیدکننده واقعی، ذهنیت صحیحی نسبت به سازوکارهای اقتصادی داشته باشد و آینده را مطلوب ارزیابی کند، خود مهم‌ترین سیگنال برای کاهش التهاب در بسیاری از بازارها خواهد بود. نکته دیگر، انتظارات تورمی در بازارهاست که با افزایش تقاضا خود یک محرک قیمتی به شمار می‌رود و در این مسیر شفافیت قیمتی در بورس کالا، به‌مخصوص کاهش هزینه مبادله و تقابل مستقیم خریدار نهایی با تولیدکننده می‌تواند پتانسیل انتظارات تورمی را در بازارهایی خاص محدود سازد.
در حوزه بازار مسکن شاهد هستیم که بخش اعظم بهای ساختمان به قیمت زمین بازمی‌گردد. در شرایطی که بتوان از ابزار بورس کالا برای مدیریت بهای زمین بهره برد، شرایط این بازار قطعا دگرگون خواهد شد. اینکه بورس کالا از رینگ املاک برخوردار است، خود زیرساخت قدرتمندی برای مدیریت فروش زمین در کشور، آن هم بدون نگرانی از ایجاد انحصار محسوب خواهد شد.
درنهایت می‌توان دو رویکرد اصلی را برای بهره‌‌‌برداری از توانمندی بورس کالا در جهت حمایت و مدیریت از بازار مسکن عنوان کرد؛ یکی مدیریت و تنظیم‌‌‌گری بازار مصالح ساختمانی از بستر بورس کالا و دیگری امکان استفاده از رینگ اموال غیرمنقول به منظور مدیریت یا فروش زمین.
عضو کمیسیون عمران مجلس در گفت‌وگو با «کالاخبر»، با اشاره به سهم سیمان در قیمت مسکن، اظهار کرد: بدون شک نهاده‌‌‌های ساختمانی در قیمت ساختمان اثر دارند، اما باید با نگاهی کارشناسی سهم آنها را در هزینه تمام‌‌‌شده ساخت بررسی کرد؛ اینکه آیا با گران شدن نهاده‌‌‌ها، قیمت ساختمان نیز همان اندازه افزایش می‌یابد یا خیر.
سید البرز حسینی تصریح کرد: تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که گران‌شدن نهاده‌‌‌ها، می‌تواند اثر روانی جدی بر قیمت ساختمان‌‌‌سازی داشته باشد که این جو روانی بیشتر از اثر واقعی قیمت نهاده است.
مدیرکل پیشین راه و شهرسازی کردستان یادآور شد: فولاد و سیمان، به‌‌‌عنوان دو نهاده اصلی در ساختمان، همواره یک اثر وزنی در قیمت تمام‌‌‌شده ساختمان دارند و یک اثر روانی بر نرخ‌ها می‌‌‌گذارند. در این میان، اثر وزنی این دو نهاده به‌خصوص سیمان در ساختمان‌‌‌سازی بسیار اندک است.
نقش بالای قیمت زمین
به گفته حسینی، گاهی در بازار مسکن قیمت‌ها به‌‌‌صورت عرفی بالا می‌رود و هیچ منطقی پشت افزایش قیمت نیست.
نماینده خدابنده در مجلس افزود: اکنون زمین، ۶۰ درصد قیمت مسکن را شامل می‌شود؛ بنابراین لازم است برای کنترل قیمت مسکن، ابتدا روی قیمت زمین کار کارشناسی و اقدام عملی انجام شود.
راهکار تعادل قیمت مسکن
حسینی توضیح داد: اگر دولت به دنبال کاهش قیمت مسکن است، باید حتما روی قیمت زمین و کاهش آن برنامه‌‌‌ریزی کند؛ زیرا اگر بتوان قیمت زمین را برای انبوه‌‌‌سازان به حداقل رساند، باقی هزینه‌‌‌های ساختمان با روش‌هایی مثل رشد عرضه محصولات قابل مدیریت هستند و تاثیر بسیار جزئی بر قیمت تمام‌‌‌شده مسکن دارند. بنابراین با کنترل قیمت زمین، هزینه‌‌‌های مسکن به‌‌‌شدت کاهش خواهد یافت.
عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: ما یک تولید کلی نسبت به ظرفیت کارخانه‌‌‌ها و ظرفیت مواد اولیه در طبیعت داریم که بر اساس آمار اعلام‌‌‌شده، در صورت استفاده کامل از ظرفیت‌‌‌ها، حدود ۸۰ تا ۸۵ میلیون تن سیمان است و ۵۰ تا ۵۵ میلیون تن نیز مصرف سیمان در کشور وجود دارد.
نقش مهم بورس کالا
نماینده خدابنده در مجلس افزود: اگر تولیدات سیمان به‌‌‌درستی در بورس عرضه شده و کل حجم تولید از بازار سنتی و دلالی خارج شود، با حذف مافیا و دلالان، قیمت‌ها به تعادل می‌رسد، به‌‌‌طوری که هم تولیدکننده سود منطقی خواهد داشت و هم مصرف‌کننده ناچار نخواهد بود، سیمان را از بازار سیاه خریداری کند؛ این اتفاق هم‌اکنون در حال تحقق است.
حسینی خاطرنشان کرد: سیمان یک محصول بومی است؛ یعنی هم دانش فنی تولید این محصول در کشور وجود دارد و هم نهاده‌‌‌های موردنیاز تولید در طبیعت کشور موجود است. بنابراین تولید این محصول به ارز وابسته نیست که با هر تلاطم قیمت ارز، منتظر تکانه‌‌‌های شدید در این حوزه باشیم. البته اگر دستکاری از سوی دولت صورت نگیرد، شاهد التهاب بازار و رشد کاذب قیمت‌ها نخواهیم بود و رمز تحقق این موضوع نیز عرضه مستمر محصول و پاسخگویی نیاز بازار از طریق بورس کالاست.
او افزود: در حوزه بازار فولاد نیز اگر شرایط عرضه کل زنجیره در بورس کالا محقق شود، شاهد مدیریت صحیح بازار به دور از دخالت‌های دستوری خواهیم بود. این رویه، ظرفیت بالای مکانیزم بورس کالا را نشان می‌دهد که باید از آن نهایت بهره را در شفافیت بازار و حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده برد./دنیای اقتصاد