بورس تهران به‌رغم شروع مثبت و درخشانی که در هفته‌های نخست اردیبهشت رقم زده بود، نیمه دوم ماه میانی بهار را با ریزشی مقطعی و نوسانات پی در پی سپری کرد. سپس در آخرین روزهای کاری این ماه با دریافت سیگنال‌های مثبت از اطلاعات مالی شرکت‌ها توانست بخشی از فشارها را تحمل و تا حدی جبران کند. با وجود این، همچنان رگه‌هایی از احتیاط را در معاملات بازار سهام می‌توان یافت. رفت و برگشت‌های اخیر شاخص کل نمونه‌ای است از جهت‌گیری نامعلوم بورس تهران، آن هم در شرایطی که بازار جهانی همچنان با بی‌ثباتی‌های جنگ تجاری روبه‌رو است. افت محسوس ارزش معاملات خرد و برآیند تقریبا صفر شاخص کل طی روز گذشته به خوبی این احتیاط را به تصویر می‌کشد. ترکیب این نیروها در آرایش کلی سهامداران و حفظ تقاضای نسبتا قدرتمند برای سهم‌های کوچک و متوسط قابل مشاهده است.
نشت احتیاط در بطن بازار
در شرایطی که انتظار گام اصلاحی بازار وجود داشت، تشدید نگرانی‌ها از دو مجرای اقتصادی و غیراقتصادی به نیروهایی موثر برای عقبگرد شدیدتر سطوح عمومی قیمت‌ها تبدیل شد. با این حال کاهش تنش‌های سیاسی به دنبال مجموعه‌ای از عوامل و سیگنال‌های مثبت، به فروکش نسبی نوسان قیمت‌ها و حتی رشد ارزش سهام طی یک هفته گذشته انجامید. با این حال، همچنان نااطمینانی از بازار جهانی در بین فعالان بورس تهران به چشم می‌خورد. این را می‌شود در جهت‌گیری نامعلوم سهام مرتبط با بازار جهانی و انتقال تقاضای موثر در گروه‌های کوچک‌تر بازار مشاهده کرد. در این خصوص می‌توان به همزمانی ریزش‌های قدرتمند شاخص کل در میانه ماه گذشته و عملی شدن افزایش تعرفه بر کالاهای چینی از سوی آمریکا اشاره کرد که نه تنها قیمت‌های جهانی را دستخوش افت‌های شدید کرد، بلکه بر معاملات صنایع کالایی بورس تهران اثر منفی خود را گذاشت.
ناتمامی بی‌ثباتی‌های جهانی
پس از توقف آتش بس جنگ تجاری و وضع مجدد تعرفه‌های متقابل از سوی آمریکا و چین، شاخص کل به‌طور متوسط ۳/ ۰ درصد در هر روز عقب نشسته است؛ در شرایطی که شاخص هم‌وزن به‌طور میانگین، روزانه افزایش بیش از ۳/ ۰ درصدی را تجربه کرده است. این واگرایی قابل توجه میان دو نماگر اصلی بازار، نشان‌دهنده تداوم رویکرد احتیاطی سهامداران نسبت به سهام کالامحور بورس تهران است که ضمن وابستگی به قیمت‌های جهانی، حدود ۶۰ درصد از ارزش بازار را در اختیار دارند و در نوسان شاخص کل نقش معناداری ایفا می‌کنند. از عقب‌نشینی نسبتا ملموس قیمت نفت و فلزات طی روز گذشته چنین برمی‌آید که نشانه‌های روشنی از آینده جنگ تجاری در دست نیست و سرمایه‌گذاران جهانی هنوز به علائم اطمینان‌بخشی از آینده روابط تجاری بین دو اقتصاد بزرگ دنیا دست نیافته‌اند. دیروز بهای مس و روی در بورس فلزات لندن به پایین‌ترین سطح طی ۵ ماه اخیر تنزل کرد و قیمت سایر فلزات نیز مسیر مشابهی را طی کرد. همچنین قیمت نفت که سوخت صعودی خود را از تنش‌های سیاسی تامین کرده بود، روز گذشته عقبگردی محسوس را به نمایش گذاشت. این تغییرات تا حدودی در معاملات سهام وابسته در بورس تهران انعکاس یافت. از طرفی روند نزولی بازار جهانی علاوه بر تاثیر مستقیمی که بر تصمیم‌گیری سهامداران می‌گذارد، از مجرای اثرگذاری بر معاملات بورس کالا در آرایش سهامداران طی روز گذشته قابل توجه بود.
دو اهرم فشار بر بورس کالا
چنان که می‌دانیم از بورس کالا، به‌عنوان محل تلقی بازارهای جهانی و بازار ارز یاد می‌شود. در واقع، هرگونه تغییر در بازارهای کامودیتی جهانی و همچنین جهت‌گیری نرخ ارز معاملات بورس کالا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مادامی که قیمت‌های بازار جهانی در سطوح مناسبی قرار داشت و بهای فولاد در بازارهای آسیایی روند رو به رشدی را طی می‌کرد، معاملات بورس کالا نیز مسیر پر‌رونقی را در پیش گرفته بود. چنان که در میانه‌های ماه گذشته به رکوردهای قیمتی قابل توجهی دست یافت. برای مثال، بهای شمش فولاد خوزستان هفدهم اردیبهشت به رکورد تاریخی دست یافت؛ در همین روز ورق گرم و ورق سرد فولاد مبارکه اصفهان نیز بیشترین قیمت پایانی خود را در اختیار گرفت. مس کاتد نیز هجدهم ماه گذشته سقف تاریخی خود را لمس کرد. بخش عمده روند صعودی و رکوردشکنی‌های بورس کالا به واسطه حرکت ارز رسمی به سمت نرخ‌های آزاد ارز و بخشی دیگر با حمایت قیمت‌های جهانی رقم خورد. در واقع، عقب‌نشینی سیاست‌گذار در سرکوب قیمت‌ها نقش مهمی در مسیر قیمت‌ها در بورس کالا داشت. به‌گونه‌ای‌که قیمت‌های اخیر بورس کالا طی هفته‌های اخیر خبر از پذیرفتن دلار بالای ۱۰ و حتی ۱۱ هزار تومانی را می‌دهد که نوید حرکت ملایم قیمت بازارهای رسمی (بورس کالا و سامانه نیما) به سوی ساز و کار بازار آزاد است.
لازم به ذکر است که سطوح قیمتی در این کالاها نسبت به سال گذشته رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است. به‌طوری که بهای مس کاتدی در اوج تاریخی (۱۸ اردیبهشت) خود نسبت به مدت مشابه در سال گذشته (۲۳ اردیبهشت) افزایش بیش از دو برابری را تجربه کرده است. قیمت ورق گرم و سرد فولاد مبارکه اصفهان نیز هر یک دست کم رشد ۱۰۰ درصدی را رقم زده‌اند. با این حال، همزمان با تحت فشار قرار گرفتن بازارهای جهانی، قیمت‌های بورس کالا نیز از اوج تاریخی خود فاصله گرفت و عقب نشست. در این میان، به نظر می‌رسد برخی از معامله‌گران بورسی عقبگرد قیمت‌ها در بورس کالا را نه به قیمت‌های جهانی بلکه بیشتر به عقب‌نشینی اخیر نرخ‌های آزاد ارز نسبت می‌دهند. تاثیر این برداشت را می‌توان در اثرپذیری منفی سهام مرتبط در بورس تهران دید. این در حالی است که ارزش‌گذاری سهام بورس تهران طی تقریبا یک سال اخیر بر اساس نرخ‌های رسمی ارز، یعنی نرخ‌های سامانه نیما منطبق و هماهنگ بوده و همچنان نیز بر همان مبنا پیش می‌رود. نرخ‌های این سامانه نیز در مدت اخیر نه تنها کاهش نیافته است بلکه طی دو هفته گذشته به بیشترین مقدار خود در مرزهای بالای ۱۰ هزار تومان راه پیدا کرده‌اند. به همین دلیل، برقراری رابطه خطی میان قیمت سهام کالایی با ارز آزاد را باید ناشی از خطایی تحلیلی دانست.
نگاهی به روند بازار
روز گذشته ارزش معاملات خرد با کاهش ۱۲ درصدی نسبت به روز سه‌شنبه، در مقدار حدودی ۸۱۰ میلیارد تومان رقم خورد. بیش از ۸۱ میلیارد تومان از این جریان نقدینگی در صنعت خودرو گردش یافت. شماری از سهام زیرمجموعه گروه مزبور در حالی در میان نمادهای با بیشترین حجم معامله بودند که به نظر می‌رسد اطلاعیه‌های حاوی دریافت افزایش مجوز قیمت‌های خودروهای داخلی بیش از هرچیزی توجه معامله‌گران را به خود جلب کرده است. از سویی، محصولات پتروشیمی نیز در رده دوم صنایع از منظر ارزش معاملات قرار داشت.
منبع:دنیای اقتصاد