جهش زمستانی قیمت‌ها
اسفندماه گذشته بود که گسترش جو نااطمینانی در اقتصاد کشور دامنگیر معاملات بورس‌کالا نیز شد. ناترازی شدید بین عرضه و تقاضا در این بستر به دلیل جهش‌‌‌های پی در پی بهای آزاد ارز و رشد انتظارات تورمی متاثر از نااطمینانی‌ها موجب شد تا بسیاری از کامودیتی‌‌‌ها از جمله فلزات و محصولات صنعت پتروشیمی رکورد قیمتی تاریخی خود را بشکنند و نرخ‌های بیسابقهای را فتح کنند؛ به طوری که در بسیاری از موارد، بورس‌کالا به‌عنوان نهاد تنظیم‌‌‌گر، اقدام به لغو معاملاتی کرد که همراه با رقابتهای قیمتی سنگین بودند. بااین‌‌‌حال اقداماتی نظیر لغو معاملات و خریدهای سنگین در هفتههای ابتدایی اسفندماه، از استقبال خریداران از کالاهای عرضه‌شده در این بستر نکاست. تقاضای مصرفی برای برخی کامودیتی‌‌‌ها همچون میلگرد و تیرآهن در فصل سرد سال کاهش پیدا می‌کند؛ اما بررسی روند معاملات در اسفندماه نشان می‌دهد که تقاضا برای مقاطع طویل نه‌تنها کاهش پیدا نکرد، بلکه با افزایش بیسابقهای نیز مواجه شد، به‌طوری که قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم میلگرد در این بستر به حدود 27هزار تومان رسید که به‌منزله رکورد و سقف قیمتی برای این کالاست.
آهن‌‌‌اسفنجی؛ ناجی فولاد
شکست سقف قیمتی تنها مربوط به مقاطع طویل فولادی نبوده و از ابتدای زنجیره فولادی آغاز شد؛ به‌طوری که در اواسط اسفندماه بهای آهن اسفنجی به 13هزار تومان به ازای هر کیلوگرم نیز رسید. همچنین شمش فولاد 5SP به‌عنوان یکی از گرید‌‌‌های مهم فولاد رشد قیمتی بیسابقهای را تجربه کرد. از انتهای بهمن‌ماه سال گذشته میانگین قیمت هر کیلوگرم شمش فولاد صعود خود را از کانال 17هزار تومانی آغاز کرد و در نهایت در هفتههای میانی اسفندماه به اوج قیمتی 22هزار تومان رسید که با احتساب مالیات و کارمزد ارکان بورس در محدوده 24هزار تومان به ازای هر کیلوگرم می‌‌‌رسد. اما در دوهفته پایانی سال با کاهش خرید معامله‌‌‌گران به دلیل خریدهای سنگین در هفتههای قبل که موجب بهبود ناترازی میان عرضه و تقاضا در این بستر شد و همچنین توقف بهای آزاد ارز در کانال 50هزارتومانی، قیمت‌ها روند کاهشی را در پیش گرفتند؛ به طوری که در آخرین هفته اسفندماه هر کیلوگرم شمش فولاد با میانگین قیمت 18هزار تومان معامله شد.
همچنین با آغاز سال جدید و خوش‌بینی نسبت به افزایش عرضه آهن اسفنجی به‌‌‌دلیل لغو دستور قطع گاز صنایع با اتمام فصل زمستان، بهای فولاد و به تبع آن مقاطع طویل فولادی با شتاب بیشتری وارد فاز نزولی شد. دوشنبه گذشته هر کیلوگرم شمش فولاد با میانگین قیمت پایه 17هزار و 300تومان در این بستر معاملاتی عرضه شد که نسبت به زمان اوج قیمت‌ها کاهش بیش از 15درصدی را به ثبت رساند. همچنین میلگرد که تا کانال 26هزار تومانی رسیده بود، چهارشنبه گذشته با قیمت پایه 19هزار و 800تومان در رینگ داخلی بورس‌کالا عرضه شد و حدود 25 درصد اصلاح نرخ را تجربه کرد.
در بازار آزاد نیز که تاثیر‌پذیری از روند معاملات در بورس‌کالا و اخبار مثبت سیاسی سبب تثبیت بهای آزاد ارز شده است، افت قیمت‌ها مشاهده می‌شود. بررسی قیمت‌ها نشان می‌دهد که در بازه زمانی بین 26 اسفند 1401 تا 26فروردین 1402 متوسط نرخ میلگرد 10آجدار در بازار آزاد حدود 4/ 9درصد افت داشته است. در پی اتصال گاز طبیعی واحد‌‌‌های فولادی رشد تولید و بهبود عرضه مشاهده می‌شود که به اصلاح قیمت شمش فولاد و مقاطع طولی فولادی منجر شده؛ به‌طوری که نرخ دلار کشف‌شده فولاد در بورس‌کالا از 41هزار و 800تومان به‌ازای هر کیلوگرم در اسفندماه به 21هزار تومان رسیده است. همچنین تلاش سیاستگذار برای کاهش قیمت‌ها پس از جهش‌‌‌های بی‌سابقه نرخ در اسفندماه 1401 از دیگر عوامل تاثیر‌گذار بر افت قیمت‌ها در بازار نامیده می‌شود.
اسفندماه طلایی برای مس
واگرایی بهای نیمایی و آزاد ارز از نیمه دوم فروردین‌ماه، بازار مس را که تا قبل از آن در سطحی تعادلی قرار داشت ملتهب کرد. شرکت ملی مس به‌عنوان عرضه‌کننده اصلی این فلز هر هفته حدود 4هزار تن کاتد مس را با قیمت پایه‌ای که براساس نرخ نیمایی ارزش‌گذاری می‌شود عرضه می‌کند. با سبقت بهای آزاد ارز از نرخ نیمایی در پاییز 1401 این کالا از جذابیت ویژه‌‌‌ای برخوردار شد؛ به نحوی که با افزایش میزان تقاضا در رینگ داخلی بورس‌کالا شاهد آغاز روند صعودی قیمت مس بودیم. در نهایت در اسفندماه گذشته، همگام با رشد انتظارات تورمی با جهش‌‌‌های ارزی، ناترازی میان عرضه و تقاضا به اوج رسید و رقابتهای قیمتی سنگین در نهایت سبب رکوردشکنی بهای مس شد؛ به طوری که میانگین قیمت معامله‌شده هر کیلوگرم مس در رینگ داخلی بورس‌کالا به 437هزار تومان رسید. با این‌‌‌حال ثبات نسبی شرایط اقتصادی در یک‌ماه گذشته بر روند قیمت مس نیز تاثیر گذاشت و این کامودیتی کاهش قیمت را تجربه کرد. به‌‌‌طوری‌که در هفتههای گذشته میانگین قیمت معاملاتی هر کیلوگرم مس به 430هزار تومان نیز رسید. همچنین رشد حجم عرضه‌‌‌ها تا سطح 5هزار تن در هفته گذشته میانگین قیمت معاملات را به 400هزار تومان رساند که حدود 8 درصد کمتر از اوج قیمتی اسفندماه است.
داستان مشابه برای پتروشیمیها
محصولات پلیمری و پتروشیمی نیز از جریان التهابی اسفندماه در امان نبودند و بررسی روند معاملات حاکی از رقابتهای قیمتی سنگین برای این محصولات در ابتدای فروردین‌ماه بوده است. با این‌‌‌حال افت رقابتهای قیمتی در این بستر ناشی از کاهش نااطمینانی اقتصادی بر روند این معاملات نیز تاثیر گذاشته و منجر به افت قیمت این محصولات در فروردین‌ماه شده است. همچنین در هفته جاری قیمت‌های پایه متاثر از افت نرخ‌های جهانی کاهشی اعلام شدند.
عوامل تاثیر‌گذار بر کاهش قیمت
برخی تحلیلگران معتقدند دولت برای جبران افزایش قیمت رخ‌داده در دوماه پایانی سال گذشته تلاش می‌کند سطح عمومی قیمت کامودیتی‌‌‌ها را کاهش دهد و در این راستا از اهرم‌‌‌هایی همچون افزایش عرضه، محدود کردن تقاضا و سیاستگذاری دستوری برای تصویب نرخ‌های پایه استفاده می‌کند. درست است که بررسی روند معاملات نشان می‌دهد در کوتاه‌مدت این سیاست‌‌‌ها موثر واقع شده و کاهش قیمت را در پی داشته‌‌‌اند؛ اما باید توجه کرد که روند کلی قیمت‌ها را بیش از هر چیز سطح تورم، تورم انتظاری و میزان نااطمینانی بازیگران خرد و کلان به متغیرهای اقتصادی تشکیل می‌دهد و نمی‌‌‌توان به این سیاست‌‌‌ها به‌عنوان راه‌‌‌حلی بلندمدت اتکا کرد./ دنیای اقتصاد