سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست (MS-HSE)
در این مقاله با مدیریت HSE آشنا خواهیم شد . (MS-HSE) که مخفف شده عبارت (Health, Safety, Environment, Management System) است، مجموعه‌ای متشکل از اجزاء به‌هم پیوسته است که، در راستاي تحقق اهداف معین بهداشت شغلی، ایمنی و زیست محیطی در یک سازمان در چارچوب برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل اجزاء گام برمی‌دارد.
سیستم مدیریت MS-HSE یک ابزار مدیریتی براي کنترل و بهبود عملکرد بهداشت، ایمنی و محیط زیست در همه برنامه‌های توسعه و پروژه‌های صنعتی یا تشکیلات سازمانی بوده و با ایجاد بستر فرهنگی خلاق و نگرشی نو و سیستماتیک در راستاي توسعه پایدار و کرامت انسان، به‌طور یکپارچه و با همگرایی و چیدمان هم‌افزای نیروهاي انسانی و امکانات و تجهیزات و با استفاده از سیستم آموزش کارآمد، ممیزی‌های دوره‌ای، ارزیابی، بهبود مستمر، موجب به حداقل رساندن اثرات نامطلوب صنعت بر محیط و افزایش اثرات مطلوب آن از طریق تأمین ایمنی همه‌جانبۀ کلیه کارکنان و همکاران سازمان، تجهیزات و تأسیسات و به حداقل رساندن حوادث و آسیب‌های ناشی از کار از طریق کنترل یا حذف شرایط ناایمن و ارتقاء سطح سلامت افراد از طریق اعمال راهکارهاي کنترلی مدیریتی، مهندسی و اجرایی در کلیۀ سطوح سازمان و همچنین صیانت از محیط زیست به‌عنوان سرمایۀ بشریت می‌گردد.
گام‌های مدل سیستم مدیریت HSE
اولین قدم جمع‌آوری اطلاعات است. اطلاعات تهیه‌شده به پیمانکاران و کارفرمایان در مدیریت عملی شرایط و برنامه HSE در طول اجراي پیمان کمک خواهد کرد. فرم ارائه‌شده یک مدل 8 مرحله‌ای است که می‌تواند اکثر پیمانکاری‌ها را پوشش دهد، در آغاز این مدل به‌طور کامل تشریح شده و پس از ارائه دید به خواننده مدل پیشنهادي که به‌نوعی ساده‌شده مدل 8 مرحله‌ای است، ارائه خواهد شد.
گام‌های مدل به شرح زیر می‌باشند:
- برنامه‌ریزی
- تعیین صلاحیت اولیه
- انتخاب
- پیش تجهیز کارگاه
- تجهیز کارگاه
- اجرا
- برچیدن کارگاه
- ارزیابی نهایی
برنامه‌ریزی
در این مرحله کلیه فعالیت‌های شرکت در رابطه با موضوع پیمان مشخص می‌گردد. استراتژي انتخابی در بستن پیمان به طبیعت و اندازه کار و میزان خطرات بازمی‌گردد برنامه‌ریزی و مسئولیت تشریح کامل کار از وظایف کارفرما است کارفرما موظف است طرح اولیه و خطرات را تهیه کند. این اطلاعات مبنایی براي تهیه برنامه جامع HSE در طی قرارداد خواهد بود. سطح خطرات و ریسک‌های موجود تعیین‌کننده استراتژي انتخابی است. مواردي مانند طبیعت کار، مواد مصرفی ، محل انجام کار روي تضمین صحت انجام عملیات تأثیر دارد.
تعیین صلاحیت اولیه
در شرایط رقابتی انتخاب بین پیمانکاران نیاز به‌پیش ارزیابی صلاحیت دارد توانایی‌های پیمانکاران غربال و ثبت می‌شوند. بدیهی است که چگونگی مدیریت HSEو سوابق مربوطه در این بخش باید ارزیابی گردد. که شامل بازدیدها از امکانات و بررسی تمام پیمان‌های قبلی نیز می‌شود. پس از تهیه فهرست نهایی و قبل از مرحله انتخاب ، شرکت‌ها فرصت خواهند داشت مدارك لازم جهت تائید برنامه HSE خود و عملی بودن آن طبق سوابق خود تهیه کنند که قطعاً در فرایند انتخاب تأثیرگذار خواهد بود.
انتخاب پیمانکار
پس از انجام مرحله تعیین صلاحیت اولیه و غربال شرکت‌ها نوبت به مرحله انتخاب می‌رسد تمام شرکت‌های لیست شده باید توانایی اجرا و مدیریت کامل برنامه HSE مطابق با پیمان را داشته باشند. هرچند فلسفه انتخاب نهایی بر پایه عناصري چون هزینه، توانایی فنی ، شهرت و اعتبار صورت می‌گیرد اما بنابراین مدل پیشنهادي نتایج ارزیابی برنامه‌های HSE هر پیمانکار باید مطابق سایر عوامل سبب برتري بر رقبا شود.
مشخص کردن الزامات قبل از اجرا
کارفرما موظف است اطلاعات خود را درزمینهٔ خطرات موجود به پیمانکار منتقل کند. گرچه پیمانکار مستقلاً مسئول برنامه HSE خود خواهد بود اما باید برنامه خود را جهت بازرسی در اختیار کارفرما قرار دهد. اگر در برنامه HSE روش‌های خاصی موردنیاز باشد باید مسئول تهیه الزامات آن مشخص گردد. اسناد مزایده طوري تهیه می‌شوند که به کارفرما اجازه مدیریت مؤثر داده شود. تا کارفرما ازلحاظ شدن الزامات HSE تا مرحله برچیده شدن و پایان کار مطمئن شود. در این مرحله الزامات HSE تعیین‌شده است و پیمانکار می‌تواند بر اساس میزان خطرات و تهدیدها مدارك خاصی نیز در پیشنهاد خود منظور کند مدارکی از قبیل ، مجوزهای کار، مدرك تعیین ریسک، و دستورالعمل‌های اجرایی.
پس از دریافت پیشنهاد‌ها جلسات داخلی کارفرما براي بررسی برنامه‌های ارائه‌شده در خصوص HSEو پس از دریافت پیش ننهادات جلسات داخلی کارفرما براي بررسی‌های ارائه‌شده در خصوص HSE و ضمانت‌های اجرایی آن برگزار می‌شود. نکته مهم این است که تمام پتانسیل‌های خطر در آن مشخص‌شده باشند و همین‌طور مواد کنترلی شایسته و مناسب براي کاهش خطرات وجود داشته باشد .
نتایج خروجی از این جلسات کارشناسی مستند شده و یکی از ارکان انتخاب یا پیمانکار خواهد بود وجود موارد زیر در برنامه HSEپیمانکار به‌عنوان نقاط قوت و در تائید نهایی آن مؤثر خواهد بود:
- جریان روان گزارشات حوادث
- وجود آمارها و گزارشات پس از وقوع حوادث
- در نظر گرفتن حساسیت‌های فرهنگی مربوط به مناطق کاري مختلف
- انگیزش کارکنان براي تغییر رفتارهاي خود در قبال مسائل HSE
- هدف این است که در مرحله انتخاب علاوه بر مسائل فنی که غالباً لحاظ می‌گردد خروجی ارزیابی برنامه HSE نیز به‌عنوان یک عامل مؤثر در نظر گرفته و سپس انتخاب نهایی انجام گیرد.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24