لرزه گیر چیست؟

لرزه گیر واژه ای است که اگر در زمینه تاسیسات و خطوط لوله فعالیت می کنید قطعا با آن آشنا هستید و در موارد بسیاری با آن برخورد کرده اید. اما اگر فعال این حوزه نیستید و این واژه برای شما خیلی واضح نیست نگران نباشید، در این مقاله می توانید اطلاعات بیشتری در مورد لرزه گیر کسب کنید. پس با ما همراه باشید. سرتیترهای ارائه شده عبارت اند از:

• علت به وجود آمدن لرزش و ارتعاش در موتورخانه
• کاهش ارتعاش خود دستگاه
• لرزه گیر چیست؟
• دسته بندی لرزه گیرها
• آیا تفاوتی میان لرزه گیر و ضربه گیر وجود دارد؟
• انواع لرزه گیرهای تولیدی بر اساس نیاز متقاضی
• برندهای مطرح تولیدکننده لرزه گیر در ایران
• کاربرد لرزه گیر در صنایع مختلف
• دستورات نصب لرزه گیرها

علت به وجود آمدن لرزش و ارتعاش در موتورخانه

اقلامی داخل موتورخانه وجود دارد که دارای حرکت های دورانی و یا رفت و برگشتی می باشند که بروی سیالات فرآیندهایی انجام می دهند. نمونه ای از این اقلام پمپ ها، چیلرها، کمپرسورها و ... می باشند که با حرکت های خود در راستای انجام فرآیند همواره ارتعاش و لرزش تولید می کنند .پمپ ها نمونه ایی می باشند که در داخل هر موتورخانه و یا سیستم پایپینگی وجود دارند که وظیفه اصلی آن ها افزایش فشار سیال می باشد. منبع ارتعاش و لرزش، دستگاه های فوق الذکر می باشد که می بایست ارتعاش آن ها را مهار کنیم و در این بابت توجه به مورد زیر مهم می باشد

کاهش ارتعاش خود دستگاه

وسایلی وجود دارند که می تواند لرزش و ارتعاش دستگاه های تولید کننده ارتعاش را مهار کنند که اغلب این وسایل به نام لرزه گیر شناخته می شوند و می بایست در زیر دستگاه قرار گیرند که ساختاری شبیه به فنر دارند که باعث کاهش ارتعاش دستگاه می شوند.

لرزه گیر چیست؟

لرزه گیر یا ضد ارتعاش تجهیزات دینامیکی موجود در خط لوله از جمله پمپ، کمپرسور، فن و توربین و.. به علت حرکت داخلی لرزشهایی را به خط لوله اعمال می‌کنند که این لرزشها باعث ایجاد سروصدا و استهلاک زودرس خط لوله و سایر قطعات و مشکلات متعدد دیگری می‌شوند.

استفاده از لرزه گیریکی از روشهای جلوگیری از انتقال لرزشهای به وجود آمده به سایر قسمتهای خط می‌باشد. یکی از کاربردهای بسیار رایج لرزه گیرهای لاستیکی در قسمت Suction و Discharge پمپها می‌باشد که علاوه بر جذب لرزشهای موجود، قابلیت حذف ضربات قوچ و شوکهای به وجود آمده را دارند از کاربردهای دیگر لرزه گیرهای حذف حرکات ناشی از تغییرات ابعادی خطوط می‌باشد مزیت عمده لرزه گیرهای لاستیکی نسبت به اتصالات آکاردئونی، قابلیت استفاده از آنها در محیطهای بسیار خورنده می‌باشد، هرچند که این اتصالات دما و فشار محدودی را تحمل می‌کنند. گاهی نیز از لرزه گیرهای لاستیکی برای جلوگیری از هدایت الکتریکی استفاده می‌شود.

دسته بندی لرزه گیرها

به طول کلی انواع لرزه گیر ها را می شود به سه دستۀ زیر تقسیم بندی کرد:

• لاستیکی
• آکاردئونی
• خرطومی-فلزی

لرزه گیر های لاستیکی

مهم ترین کاربردی که از لرزه گیر های لاستیکی می شود، جهت حذف و یا کاهش شوک های ناگهانی داخلی در خطوط لوله بوده و همچنین جهت جذب ارتعاشات و کاهش سر و صداهای خطوط لوله نیز مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین از ضد ارتعاشات لاستیکی می توان به منظور جذب ارتعاشات دمایی (انبساط و انقباض در خط لوله) بهره برد. از لرزه گیر های لاستیکی اغلب موارد در صنایع مربوط به تهویه هوا، فرایندهای برودتی و حرارتی، خطوط لوله، طراحی های صنعت آب و فاضلاب، نیروگاه های برق و … استفاده می شود.
 

لرزه گیر های آکاردئونی

اتصالات آکاردئونی نیز می توانند به مانند لرزه گیر در سیستم های فرایندی مورد استفاده قرار بگیرد. این اتصالات بسته به نوع طراحی می تواند موجب کاهش ارتعاشات زاویه ای، محوری و همچنین جانبی در خطوط لوله شود. از جمله مزیت های ضد ارتعاشات آکاردئونی مقاومت بالا در برابر دماها و فشارهای بالاست. در طراحی اتصالات آکاردئونی می توان از پره ها و طراحی های متفاوتی بهره برد. برای نصب این اتصالات نیز اغلب از فلنج و پیچ و مهره استفاده می شود. مهم ترین جزء در طراحی ضد ارتعاشات آکاردئونی، بلوز آن است. جنس بلوز، میزان انعطاف آن، ضخامت، شکل بلوز و تعداد پره های آن قابل تغییر بوده و روی کارایی این قطعه تأثیر می گذارد.
 

لرزه گیر های خرطومی-فلزی

در طراحی خطوط لوله علاوه بر استفاده از انواع لرزه گیر های آکاردئونی و یا لاستیکی، همچنین می توان از لوله های خرطومی فلزی بهره برد. استفاده از خطوط لوله خرطومی، به خاطر انعطاف بالای آنها امروزه بیشتر مورد توجه است. از مزیت های مهم لوله های خرطومی این است که می توان از آن ها به صورت مستقیم، وی شکل و یا زوایای دیگر بهره برد. نکتۀ دیگری که دربارۀ خطوط لولۀ خرطومی وجودو دارد، این است که خودشان در کاهش میزان لرزش های سیستم مؤثر بوده و به همین جهت، برای حذف لرزش ها و کاهش ارتعاشات سیستم دیگر نیازی به تجهیزات تقویت کننده و پشتیبان نخواهد بود. به این خاطر، استفاده از لوله های خرطومی – فلزی منجر به کاهش فضای مورد نیاز برای نصب خط لوله نیز می گردد.
 

آیا تفاوتی میان لرزه گیر و ضربه گیر وجود دارد؟

در خیلی از موارد پیش آمده است که در اسم و بیان نیاز بین لرزه گیر و ضربه گیر اشتباهاتی رخ می دهد. در صورتی که برای کاهش لرزش دستگاه می بایست از ضربه گیر استفاده کرد و برای مهار لرزش لوله ها می بایست از لرزه گیر استفاده نمود . ضربه گیرها انواع مختلفی دارند که یکی از رایج ترین آن ها و کم هزینه ترین آن ها به عنوان لاستیک های ضربه گیر منجیت دار شناخته می شوند که لاستیکی منجیت دار می باشد و در زیر دستگاه مانند پمپ قرار می گیرد و موجب کاهش ارتعاش می شود.

انواع لرزه گیرهای تولیدی

لرزه گیرها بر اساس شرایط کاری و نیاز متقاضی، با رنگ های متمایز و به شرح زیر، تولید و عرضه می شوند:

• لرزه گـیر با نشانه زرد، جهت نصب در سیستمهای تهویه مطبوع تولید می شود.
• لرزه گـیر با نشانه آبی، جهت نصب در سیستم های فشار قوی با تحمل 16 تا 50 اتمسفر به کار می رود.
• لرزه گـیر با نشانه سبز، جهت نصب در سیستمهای حاوی اسید، باز و سایر مواد خورنده استفاده می شود.
• لرزه گـیر با نشانه قرمز، جهت نصب در سیستم های حرارتی با تحمل دمای بالا کاربرد دارد.
• لرزه گـیر با نشانه سفید، جهت نصب در سیستم های لوله کشی آب آشامیدنی و صنایع بهداشتی تولید می شود.
• لرزه گـیر با نشانه قهوه ای، جهت نصب در سیستمهای حاوی نفت و مشتقات آن به کار می رود.
• لرزه گـیر با نشانه خاکستری جهت نصب در سیستمهای هوای فشرده طراحی و تولید می شود.

برندهای مطرح تولیدکننده لرزه گیر در ایران

• ارتعاشات صنعتی ایران
• انعطاف صانع
• ارتعاش گستر پیمان
• ارتعاش میلاد
• مهندسی جداسازی ارتعاشات
• فلکسور پارس
• ارتعاشات صنعتی اراک

کاربرد لرزه گیر در صنایع مختلف

• صنایع شیمیایی
• صنایع دریایی
• صنایع تأسیساتی
• صنایع غذایی
• صنایع فولاد
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی

دستورات نصب لرزه گیرها

• پیش از خرید مطمئن شوید محصولی که انتخاب کرده اید متناسب با دما، فشار و ترکیبات شیمیایی سیال، طراحی شده باشد.
• دقت کنید که دو سر لرزه گیر لاستیکی نسبت به هم تراز باشد چون در غیراینصورت کاهش میزان حرکت، افزایش تنش برشی و در نهایت کاهش عمر لرزه گیر را به دنبال خواهد داشت.
• در صورت وجود انشعاب در خط لوله، حتما روی لوله مسندگذاری شود.
• به یاد داشته باشید که ابعاد سوراخکاری فلنج لرزه گیرهای لاستیکی کاملا باید مطابق با خط لوله باشد.
• روی لرزه گیرهای لاستیکی عایق کاری نکنید اما در صورت ضرورت، این کار باید به گونه ای صورت بگیرد که امکان بازرسی پیچهای فلنج و مهارها وجود داشته باشد.
• در نزدیکی لرزه گیرهای لاستیکی نباید جوشکاری کرد.
• برای نصب لرزه گیرهای لاستیکی در محیط باز و زیر نور خورشید از کاور محافظ لرزه گیر استفاده شود.
• استفاده از فلنج غیراستاندارد، لرزه گیر را از آب بندی خارج و باعث پارگی قسمت لاستیکی آن می شود.

جمع بندی

در فرایندهای صنعتی به خاطر استفاده از تجهیزات دینامیک، جاری شدن سیال با سرعت های بالا و همچنین شرایط محیطی مثل دما و فشار، معمولاً ارتعاشات و لرزش هایی در سیستم ایجاد می شود. برای حذف یا کاهش این ارتعاش ها باید از سیستم های ضد ارتعاش استفاده کرد. لرزه گیر ها انواع متفاوتی دارند و به شکل های متفاوتی طراحی می شوند. لرزه گیر های لاستیکی، آکاردئونی و خرطومی فلزی از مهم ترین طراحی های صورت گرفته برای این تجهیزات صنعتی است.