تیرآهن بال پهن یا تیرآهن هاش یکی از زیرشاخه‌های تیرآهن می‌باشد که در قرن بیستم توسط یکی از شرکت‌های بزرگ کشتی سازی در آمریکا به نام Bethlehem steel تولید شد که یکی از تحولات عظیم در صنعت بشمار می‌رود، و بعنوان یک اختراع مجزا شناخته شد خط تولید عظیم این شرکت، پروفیل هاش H با عمق ۹۱.۴۴ سانتی متر می‌باشد که به دلیل استحکام و ضد حریق بودن، محبوبیت زیادی داشته و فعالان در صنعت ساختمان سازی از آن در ساخت ستون و پل، آسمان خراش ها و پروژه‌های عظیم صنعتی استفاده می‌کردند.
علاوه بر ضد حریق و مستحکم بودن، وجود بال‌های پهن نیز یک مزیت محسوب می‌گردد. این بال‌های پهن در هنگام قرار گرفتن در سازه‌ها به خصوص به صورت عمودی تکیه گاه بسیار خوبی ایجاد می‌کردند، همچنین بر اثر قرار گرفتن تحت نیروهای عمودی وارده، به دلیل دارا بودن سطح مقطع زیاد مقاومت بسیار بالایی داشته و انتخاب بسیار خوبی در ساخت ستون ساختمان بود و نیز همچنان اینگونه است.
تعریف تیرآهن H :
تیرآهن هاش برگرفته از حرف بزرگ اچ زبان انگلیسی می‌باشد که قطعه فولادی از نورد گرم می‌باشد و در دو نوع I و H موجود می‌باشد که بر مبنای شکل سطح مقطع آنها نامگذاری شده‌اند، به بخش میانی و اصلی تیرآهن جان و به لبه ها و کناره های آن نیز بال می‌گویند.
انواع تیرآهن بال پهن :
- تیرآهن بال پهن سنگین HEB
- تیرآهن بال پهن سبک HEA
- تیرآهن سنگین TPB
اگر بال تیرآهن با جان( منظور از جان تیرآهن ارتفاع پشت تا پشت تیرآهن می‌باشد) آن برابر باشد به آن تیرآهن بال پهن گویند.
تیرآهن بال پهن سنگین (HEB) می‌باشد که نسبت به تیرآهن بال پهن سبک (HEA) ضخامت بیشتری دارد.
مشخصات تیرآهن بال پهن سبک و سنگین
تیرآهن بال پهن سبک را با نام اختصاری HEA و نوع سنگین آن را با نام اختصاری HEB می‌شناسند. و تفاوت این دو تیر در ضخامت بال آنها می‌باشد بدین صورت که در HEB ضخامت بال بیشتر می‌باشد، و استفاده از پروفیل‌های بال پهن H به دلایل زیر متداول می‌باشد:
۱- به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر تنش‌های خمشی و نیروهای وارده.
۲- استفاده تا ارتفاع ۱۰۰ متر.
۳- استفاده در ستون به جهت سطح مقطع زیاد آن و تکیه گاه بسیار خوب در خنثی کردن نیروهای عمودی وارد.
این محصول با استانداردهای EN۱۰۰۳۴ – Euronorm ۵۳-۶۲ – DIN ۱۰۲۵ – STN ۴۲ ۰ ۱۳۵ – TDP -CSN۴۲ ۵۵۵۰ STN۴۲ ۵۵۵۰ -C – EN ۱۰۱۶۳-۳ و همچنین در گرید‌های ST۳۷ ،ST۴۴ و ST۵۲ تولید می‌گردد و در ساخت سد، برج و پل مورد استفاده قرار می‌گیرد. و نوع H آن در سایزهای ۱۰۰-۱۰۰۰ تولید می‌گردد کارخانه ذوب آهن اصفهان تولید مرغوب ترین هاش را برعهده دارد.
تفاوت تیرآهن H و I
هر دو تیر در بخش‌های مختلف ساخت و ساز استفاده می‌شوند.هر دو دارای بال‌های بالا و پایین هستند، تنها تفاوت آنها در بالها می‌باشد. به این صورت است که در تیرهای I، بالها از عرض کمتری برخوردارند یعنی فاصله‌ی لبه‌های بال تا انتها (محل تلاقی شان با جان) نسبتا کوتاه است.
اما تیرآهن بال پهن HEB یا هاش از نوع سنگین "H"بوده، یعنی این تیرآهن بال پهن، دارای ضخامت بیشتری نسبت به تیرآهن بال پهن HEA می‌باشد.
تیرهای H جهت استفاده در طول‌های بلند، بسیار مفید تر از نوع I است زیرا می‌توان آنها را به اندازه‌های مختلف ساخت. H-beams می‌تواند برای طول ۱۰۰ متر استفاده نمود، درحالی‌که I-beam ها برای طول‌های حداکثر ۳۰ متر مناسب می‌باشد.
جان تیرآهن‌های هاش، در مقابل نیروهای برشی و بالها در برابر بسیاری از خمش‌های لحظه ای مقاومت می‌کنند. تئوری تیرآهن‌های هاش نشان می‌دهد که شکل آنها، یک فرم بسیار کارآمد برای تحمل بارهای خمشی و برشی در این تیره است.
منبع:گروه تأمین محتوای فولاد ۲۴