در این مقاله به مهم‌ترین اقدامات ناایمن در محیط کار می پردازیم. تجهیزات ایمنی به‌منظور اطمینان از وارد نشدن دست یا قسمتی از بدن به محدوده خطر که امکان برخورد با ماشین‌آلات وجود دارد، تعبیه‌شده‌اند. براي کسانی که خود را در معرض خطرات قرار می‌دهند، بیشتر اتفاق میافتد. در اختیار گذاردن وسایل حفاظت فردی استاندارد و با کیفیت به تعداد کافی، از وظایف کارفرما است.
مهم‌ترین اقدامات ناایمن
مهم ترین اقدامات ناایمن در محیط کار به شرح زیر هستند:
- انجام کار بدون مجوزهاي لازم
- بی‌توجهی به نکات ایمنی و دستورالعمل‌های ایمنی (آیین‌نامه‌های حفاظتی)
- ترك دستگاه در وضعیت خطرناك
- جدا کردن تجهیزات ایمنی از دستگاه
- کار با ماشین با سرعت غیرمجاز
- عجله هنگام کار
- کار هنگام خستگی و خواب‌آلودگی
- انجام اعمال پرخطر
- اقدام به کار بدون کسب اطلاعات کافی در مورد ایمنی
- شوخی هنگام کار
- استفاده از ابزار معیوب
- عدم توجه به اخطارها
- عدم استفاده از وسایل حفاظت فردي
انجام کار بدون مجوزهاي لازم
برخی از کارها در مناطق حساس و با ریسک بالا در شرایط عادي ممنوع است، مانند جوشکاري روي مخازن سوخت یا نزدیکی انبار و مواد قابل اشتعال و انفجار، ولی در شرایط خاصی و با اخذ مجوزهاي لازم (permit) و با حضور مسئول ایمنی در محل کار و رعایت نکاتی که در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ایمنی ذکرشده امکان‌پذیر است. از آنجا که این دستورات براي انجام کارهاي ذکر شده ضروري است، تحت هیچ شرایطی نباید از آن‌ها صرف نظر و یا سرپیچی نمود. گاهی ممکن است دریافت مجوزها مستلزم صرف وقت، دقت، انجام امور اداري و نامه‌نگاری و تحمل شرایطی باشد که آن را قدري پیچیده یا زمان‌بر احساس کنیم. این موضوع نباید باعث شود که نکات ایمنی را نادیده گرفته و یا سعی کنیم با انجام کار به روش غیر ایمن و به تصور خود سریع‌تر و راحت‌تر، خود و همکاران خود را در معرض حوادث ناشی از کار قرار دهیم.
بی‌توجهی به نکات ایمنی و دستورالعمل‌های ایمنی
براي هر کار بایستی دستورالعمل ایمنی وجود داشته باشد و این دستورالعمل باید در دسترس کارکنان قرار داده شود و همواره بر اجراي آن کنترل و نظارت صورت گیرد. گاهی اوقات بعضی از افراد گمان می‌کنند که بدون در نظر گرفتن ایمنی، کارها سریع‌تر و راحت‌تر انجام می‌شوند و نکات ایمنی را مزاحم کار خود احساس می‌کنند، ازاین‌رو راه‌های میان بري را براي انجام کار انتخاب می‌کنند و باوجوداینکه از نکات ایمنی نیز اطلاع دارند، ولی آن‌ها را نادیده می‌گیرند و به‌این‌ترتیب خود و دیگران را دچار حادثه می‌نمایند.
ترك دستگاه در وضعیت خطرناك
برخی از دستگاه‌ها مانند جرثقیل و تجهیزات حمل و بارگیري مانند لودر و لیفتراك داراي دستورالعمل خاصی براي زمان استراحت یا حالت خاموش دارند و رهاسازي آن‌ها در حالت نیمه آماده و با بار معلق بدون کنترل اپراتور حتی براي زمان کوتاه و موقت ممنوع است.
جدا کردن تجهیزات ایمنی از دستگاه
تجهیزات ایمنی به‌منظور اطمینان از وارد نشدن دست یا قسمتی از بدن به محدوده خطر که امکان برخورد با ماشین‌آلات وجود دارد، تعبیه‌شده‌اند. هرگاه کاربر دستگاه براي سرعت بخشی به کار خود یا سهولت دسترسی به قطعه کار تجهیزاتی از قبیل حفاظ دستگاه یا کلیدهای قطع خودکار یا پرتوها و پرده‌های ایمنی را از مدار خارج کرده و بدون حفاظ به کار خود ادامه دهد، خود را در معرض حادثه قرار داده است. مسئولین ایمنی کارگاه باید از وجود و صحت کارکرد این تجهیزات اطمینان حاصل نمایند.
کار با ماشین در شرایط غیر ایمن
براي کار ایمن با ماشین‌آلات دستورالعمل‌های خاصی وجود دارد و کارگر نبایستی براي سرعت بخشی به کار، در شرایط غیرمجاز و ناایمن و بدون رعایت دستورالعمل‌ها اقدام به کار با دستگاه نماید. مواردي از قبیل:
- رعایت سرعت و شرایط مجاز کار با دستگاه
- رعایت ترتیب انجام کار
- به‌کارگیری وسایل حفاظت فردي
- به‌کارگیری ابزارهاي لازم براي جابجایی و حمل مواد و محصولات
- اعلام شروع به کار دستگاه و اطلاع‌رسانی به سایر کارگران درصورتی‌که امکان برخورد با آن براي سایر کارگران وجود داشته باشد.
- مراقبت از عبور رهگذران در نزدیکی دستگاه
عجله هنگام کار
برخی از کارها که به صورت کنتراتی بوده و میزان محصول یا تعداد قطعات تولیدشده با درآمد کارگر متناسب است، انگیزه‌ی کارگر را براي سرعت بخشی و عجله هنگام کار بیشتر می‌کند. عجله براي اتمام کار براي درآمد بیشتر یا پرداختن به کار دیگر و یا استفاده بیشتر از زمان استراحت موجب کم‌دقتی و بروز اشتباهات بیشتر و افزایش خطاهاي انسانی شده و شانس بروز حادثه را افزایش می‌دهد. در این نوع کارها ، هشدارهاي لازم براي رعایت ایمنی ضمن کار بایستی داده شود.
کار هنگام خستگی و خواب‌آلودگی
بعضی از کارگران به دلیل وضعیت اقتصادي نیاز به کار دوم یا اضافه‌کاری در شیفت شب دارند و با خستگی و خواب‌آلودگی در محل کار خود حاضر می‌شوند. عدم هوشیاري کافی بخصوص هنگام کار با ماشین‌آلات حساس که نیاز به تمرکز زیاد دارد مانند اپراتوري جرثقیل‌ها، وقوع حوادث براي خود کارگر و دیگران را به دنبال خواهد داشت. به این موضوع اعتیاد به مواد مخدر و استفاده از قرص‌های روان‌گردان که تمرکز و هشیاري فرد را کاهش می‌دهد نیز اضافه می‌شود. کنترل هشیاري اپراتورها بخصوص در کارهاي حساس از وظایف سرپرستان کارگاه است.
اقدام به کار بدون کسب اطلاعات کافی در مورد ایمنی
ورود به کارگاه و شروع به کار بدون کسب اطلاعات کافی در خصوص ایمنی آن کار و ایمنی عمومی کارگاه، فرد را مستعد برخورد با انواع حوادث می‌نماید. در بسیاري از موارد کارگر تازه‌وارد به دلیل عدم آموزش ایمنی در ساعات و روزهاي اولیه شروع به کار دچار حادثه می‌شود. آموزش ایمنی متناسب با هر شغل به مدت حداقل سه ساعت در زمان شروع به کار و یا در زمان جابجایی فرد و تغییر نوع و محل کار در داخل کارگاه الزامی است. وجود دستورالعمل‌های ایمنی در کنار هر دستگاه و دستورالعمل‌های ایمنی عمومی براي تمام کارگران در محیط کار از بسیاري از حوادث پیشگیري می‌نماید.
انجام اعمال پرخطر حوادث
براي کسانی که خود را در معرض خطرات قرار می‌دهند، بیشتر اتفاق میافتد. کسانی که به دلایل مختلف گمان می‌کنند حادثه براي آنان پیش نمی‌آید و به استقبال اعمال پرخطر می‌روند. کار بدون رعایت موارد ایمنی و بدون استفاده از تجهیزات حفاظتی، تظاهر به شهامت و احساس غرور به خاطر انجام اعمال پرخطر می‌تواند یک انگیزه براي برخی از افراد در انجام اعمال پرخطر باشد.
شوخی هنگام کار
انجام شوخی و ایجاد تنوع و مزاح در محیط کار می‌تواند باعث کاهش تنش کاري و رفع خستگی شود، ولی گاهی از اوقات همین شوخی‌ها در حین انجام کار بخصوص در کارهاي حساس باعث ایجاد حوادث و صدمه به افراد می‌شود. بهتر است انجام کارهاي حساس را از محیط شوخی و تفریح جدا کرده و هر کاری را در زمان و محیط مناسب خود انجام دهیم.
استفاده از ابزار معیوب
بااینکه وجود ابزار معیوب ، شکسته، داراي اتصالی برق و غیر ایمن جزو شرایط ناایمن است، استفاده از این ابزار جزو اعمال ناایمن است. تنبلی و سستی در تعمیر ابزار معیوب ، کمبود منابع مالی براي تعمیر یا تعویض ابزار آسیب‌دیده، قانع بودن به کار سخت و ناایمن به‌جای تعویض ابزار معیوب، پذیرش ریسک موجود در کار با ابزار معیوب، همگی می‌تواند باعث ایجاد حادثه گردد. گاهی ممکن است فردي که از نقص ایمنی یک ابزار اطلاع دارد ، خود با رعایت بعضی موارد تا مدت‌ها از آن ابزار استفاده کند ، ولی افراد دیگري که از این موضوع اطلاعی ندارند در اولین استفاده از آن ابزار دچار حادثه می‌شوند. گفته می‌شود که هرگاه ابزار معیوبی در کارگاه وجود داشته باشد، حتماً فردي را دچار حادثه می‌نماید. پس باید سیستم تعمیر و نگهداري را به صورتی اجرا نمود که در اولین فرصت نسبت به تعمیر یا خارج نمودن ابزار و وسایل معیوب از کارگاه اقدام نموده و هرگز اجازه نداد کار با استفاده از ابزار معیوب ادامه یابد.
عدم توجه به اخطارها
ممکن است بی‌توجهی به نکات ایمنی در اثر غفلت و خطاي انسانی یا اشتباه باشد ولی گاهی هم انجام اعمال ناایمن با عمد و قصد و اصرار انجام می‌شود و باوجود تذکر و اخطار همکاران و مسئولان ایمنی ، بازهم به انجام کارهاي غیر ایمن ادامه می‌دهند و همین امر منجر به وقوع حوادث می‌گردد. در این صورت بایستی نسبت به شناسایی افراد خاطی و تذکر و اخطار متناسب به آنان و در صورت تکرار، انجام اقدامات انضباطی متناسب اقدام نمود.
بی‌توجهی نسبت به استفاده از وسایل حفاظت فردي
در اختیار گذاردن وسایل حفاظت فردي استاندارد و باکیفیت به تعداد کافی، از وظایف کارفرما است. استفاده از وسایل حفاظت فردي به‌عنوان آخرین راهکار ایمنی و به‌منظور حفظ جان و سلامتی کارگر توصیه می‌شود تا از وقوع حوادث در آخرین مرحله پیشگیري نماید، منتها چون استفاده از هر نوع وسیله اضافی طبیعتاً باعث مزاحمت و مستلزم تحمل سختی استفاده از آن‌هم می‌شود، گاهی کارگران به این موضوع بی‌توجهی می‌کنند که ممکن است از این طریق خود را دچار حادثه نمایند. ازاین‌رو کنترل و نظارت کارفرما بر استفاده صحیح و مؤثر از این وسایل حفاظتی در حین کار ضروري است.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24
