ریل های فولادی یا فولادهای فرم داده شده امروزه کاربردهای فراوانی دارند و باعث سهولت در حمل و نقل و مواردی از این قبیل می شوند. ما در ادامه این نوشتار به توضیح موارد ذیل خواهیم پرداخت:
- چه فولادهایی در تولید ریل های فولادی کاربرد دارد؟
- آیا با تاریخچه ریل های فولادی آشنایی دارید؟
- ریل بر اساس کاربرد دارای چه دسته بندی هایی می باشد؟
- تیپ های ریل فولادی کدامند؟
- چه کارخانه ای در ایران ساخت ریل را بر عهده دارد؟
ریل ها
ریل ها در صنایع مختلف کاربرد دارند که از پرکاربردترین آن ها می توان به راه آهن و مترو اشاره کرد. ریل ها بر اساس کاربردشان در صنایع نام گذاری می شوند. ریل ها خاصیت ضدسایش دارند برای همین برای تولید آن ها از فولادهایی مانند CK45 یا CK55 استفاده می شود. در مقاله های قبل به مقوله فولاد CK45 پرداختیم. Ck45 دارای 0/45 کربن، 0/25 سیلیسیم و 0/65 منگنز می باشد.
از کاربردهای دیگر ریل می توان به درب های کشویی کابینت و ساختمان ها، مسیر حرکت جرثقیل های معلق و حرکت واگن ها در معادن نام برد.
ریل ها به صورت دو رشته موازی روی ریل بندها نصب می شود. برای تثبیت و تعادل ریل ها قطعات شکسته شده سنگ روی بستر راه آهن ریخته می شود که به آن ها بالاست یا قلوه پارسنگ می گویند. ریل ها را بالاتر از سطح زمین می سازند تا در مقابل زلزله مقاوم باشند.
تاریخچه ریل های فولادی
در قرن 16 میلادی در اروپا کارگران آلمانی ریل های چوبی ساخته بودند و در معدن ها برای حمل ذغال سنگ استفاده می کردند.آهن ها گاری درست کرده بودند که چرخ هایی از جنس چوب داشت و به راحتی روی ریل های چوبی حرکت می کرد. بعدها از این مدل ریل برای قطارها نیز استفاده شد با این تفاوت که جنس آن از فلز بود.
دسته بندی ریل بر اساس کاربرد
- ریل ها ی راه آهن Rail Road در تیپ‌های R، UIC، P و S
- ریل‌های جرثقیلی یا Crain Rail در تیپ‌های MRS، CR، QC، KP
- ریل‌های معدنی در تیپ‌های JIS، S، R موجود می باشند.
تیپ های ریل فولادی
تیپ S: این تیپ ریل از استانداردهای اروپا محسوب می شود. تیپ S54 از نمونه های این ریل در پروژه های مترو سبک با قابلیت حمل 14 تن می باشد. تیپS49 نیز مورد استفاده در پروژه های قطار سبک با قابلیت حمل 8 تا 10 تن می باشد.
تیپ R: استاندارد روس می باشد.
تیپ JIS: استاندارد ژاپن است.
تیپ A: استاندارد ریل برای جرثقیل ها می باشد.
ساخت ریل در ایران
ذوب آهن اصفهان ریل های آهنی تیپ U33 را تولید می کرد. بر اساس نیاز کشور به ریل های UIC60، ذوب آهن اقدام به ساخت ریل بر اساس استانداردهای جهانی نمود. در سال 86 توافق نامه ای مبنی بر تولید داخلی ریل امضا شد که به دلیل میل به واردات این محصول ناکام ماند.
با این وجود ایران جزء هجدهمین کشور تولیدکننده ریل آهنی در دنیا شناخته می شود. بیشترین حجم تولید ریل در جهان به کشور چین با تولید 550 هزار تن در سال اختصاص دارد.
اطلاعات کلی ریل های فولادی
قسمت اصلی خط، ریل فولادی می باشد. ریل دو وظیفه تحمل بار وسیله نقلیه و هدایت آن را به عهده دارد. بار وارده از چرخ در جهت توزیع نیروها در سطح بیشتر و انتقال آن به پارسنگ‌ها و زیر‌سازی بین تراورس تقسیم می شود.
ریل از فولاد نورد شده تولید می شود و دارای شکل و سطح مقطع ویژه ای است تا نیروی وارده از وسیله نقلیه را تحمل و به بستر متنقل کند و کمترین اصطکاک را ایجاد کند تا در سرعت وسیله نقلیه اختلال به وجود نیاورد. وزن ریل 75 کیلومتر بر متر است و مقاومت آن بین ۷۰۰ تا ۱۴۰۰ کیلوگرم برمیلی مترمربع می باشد.
ریل های آهنی به وسیله پیچ ها و پابند به هم متصل می شوند و سازه واحدی به نام بست خط یا پانل به وجود می آورند. این سازه در برابر نیروهای افقی و عمودی حاصله از حرکت قطارها و تغییرات درجه حرارت محیط مقاوم است.
کشورها بر اساس نوع استفاده از ریل از استانداردهای مختلف آن استفاده می کنند. متداول ترین ریل های مورد استفاده در خطوط راه آهن ایران تیپ UIC54 و UIC60 می باشند. هر متر از این ریل 60 تن وزن دارد و هر کیلومتر ریل گذاری به 120 تن ریل نیاز دارد. مشکل کار ریل گذاری به خاطر وزن زیاد این کلکسیون و شرایط مکان کار می باشد.
به خاطر سختی های ایجاد ریل است که تا به حال در کشور ایجاد ریل اعمال نشده است، اما در حال حاضر اجرای این کار مورد بررسی و در برنامه ها قرار گرفته است و در طی سالیان آینده این اعمال با تمام مشکلاتی که دارد انجام خواهد شد.
هدف از این مقاله آشنایی بیشتر شما کاربران عزیز با ریل های فولادی می باشد با ما همراه باشید با دانش نامه های بعدی...
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24