در بین صنایعی که گزارش‌های خود را منتشر کرده‌اند، صنعت پالایشگاهی با افزایش 84درصدی در سود خالص جزو صنایع برتر بوده است و در مقابل در معدنی و فلزی‌ها شاهد کاهش سود خالص شرکت‌ها بودیم. صنعت نیروگاهی نیز کماکان به دلیل قیمت‌گذاری دستوری با افت بیش از 50درصد در سود خالص همراه بوده و حاشیه سود خالص این صنعت نیز بیش از 35درصد کاهش داشته است. در یک نگاه کلی باید گفت به‌رغم اینکه در نیمه دوم سال گذشته شاهد افت قیمت‌های جهانی نفت، مشتقات آن و کامودیتی‌ها بودیم و از سوی دیگر هزینه شرکت‌ها در جریان رشد تورم و افزایش هزینه‌های حقوق و دستمزد رشد داشته و هزینه نقل‌و‌انتقال کالا و صادرات نیز حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش داده، اما گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها در سال 1401 گزارش‌های قابل‌قبولی بوده و سود خالص شرکت‌ها روند رو‌به‌رشدی داشته است.
افزایش سود در مقابل کاهش حاشیه سود
کامل ابراهیمیان، تحلیلگر بازار سرمایه، در این خصوص گفت: گزارش عملکرد اکثر شرکت‌های بورسی منتشر شده و حدود 500 شرکت گزارش‌های خود را ارائه داده‌اند. سایر شرکت‌ها با توجه به اینکه گزارش‌های مشمول تلفیق دارند احتمال تا دو هفته آینده گزارش‌های خود را منتشر خواهند کرد. مجموع سودی که این 500 شرکت در چهار فصل 1401 شناسایی کردند حدود 671 همت و درآمد شرکت‌ها حدود 2500 همت بوده است. در نگاهی به عملکرد شرکت‌ها می‌بینیم که درآمد شرکت‌ها در سال گذشته 41درصد و سود خالص شرکت‌ها نیز نسبت به سال 1400، 25درصد رشد داشته است.
وی با اشاره به اینکه تعداد صنایع موجود در بازار 50 صنعت است، بیان کرد: از این تعداد حدود چهار صنعت هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری‌های استانی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری اندازه متوسط و کوچک هستند و اگر شرکت‌های سرمایه‌گذاری را در نظر نگیریم به حدود 420 شرکت تولیدی و خدماتی می‌رسیم که در این بخش گزارش‌های خود را منتشر کردند. این شرکت‌ها در سال گذشته 500هزار میلیارد تومان سود شناسایی کردند و با رشد 22درصد نسبت به سال 1400 همراه بودند. اما نکته مهمی که وجود دارد کاهش حاشیه سود خالص شرکت‌های تولیدی و خدماتی است. ابراهیمیان ادامه داد: در سال گذشته به دلیل افزایش هزینه‌های شرکت‌ها ناشی از تورم، افزایش حقوق و دستمزد و سایر هزینه‌ها، حاشیه سود خالص شرکت‌های تولیدی و خدماتی از 25درصد در سال 1400 به 21درصد در سال 1401 رسیده است. برخلاف اینکه سود خالص شرکت‌ها نسبت به سال 1400 حدود 22درصد رشد داشته اما حاشیه سود خالص شرکت‌ها که آیتم بسیار مهمی در ارزیابی وضعیت سودآوری شرکت‌هاست، روند کاهشی داشته است.
پیشتازی پالایشگاهی‌ها
این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: در بین صنایع مختلف، صنعت پالایشگاهی با افزایش 84درصدی در سود خالص جزو صنایع برتر بوده است. صنعت اوره و متانول نیز با افزایش سود خالص بیش از 40درصدی همراه بوده است، اما در صنایع معدنی و فلزی‌ها شاهد کاهش سود خالص شرکت‌ها بودیم. البته برخی از شرکت‌های بزرگ این صنعت هنوز گزارش‌های خود را منتشر نکرده‌اند که با انتشار گزارش بقیه شرکت‌ها می‌توان ارزیابی بهتری از این صنعت داشت.
وی افزود: علاوه بر این، صنعت سنگ آهن نیز به دلیل افت قیمت‌های جهانی با کاهش بیش از 30درصدی سود خالص مواجه بوده است. در صنعت فلزات نیز گروه روی با بیش از 120درصد رشد در سود خالص، عملکرد بسیار مثبتی داشته است. صنایع بانک و بیمه نیز عملکرد مثبتی داشتند و سود و حاشیه سود خالص شرکت‌ها رشد داشته است. در صنعت خودروسازی و به‌ویژه خودروهای تجاری نیز شاهد افزایش سودآوری بودیم. البته گزارش‌های خودروسازان سواری هنوز منتشر نشده است و با انتشار گزارش‌های دو شرکت بزرگ ایران‌خودرو و سایپا می‌توان ارزیابی دقیق‌تری از وضعیت عملیاتی شرکت‌های خودروساز داشت.
نیروگاهی‌ها در قعر
ابراهیمیان بیان کرد: صنعت نیروگاهی کماکان به دلیل قیمت‌گذاری دستوری با افت در سود خالص همراه بوده و حاشیه سود خالص این صنعت نیز بیش از 35درصد کاهش داشته است. مسلم آنکه با افزایش سود خالص شرکت‌ها نسبت به سال 1400 و چشم‌انداز آتی بازار سرمایه در سال 1402 پیش‌بینی می‌شود سود اسمی شرکت‌ها نسبت به سال 1401 کماکان روند صعودی داشته باشد. بر این اساس می‌توان به آینده بازار سرمایه امیدوار بود.وی ادامه داد: با این وجود ریسک قیمت‌گذاری دستوری، افزایش هزینه‌هایی که از محل تحریم‌ها به شرکت‌های صادرات‌محور تحمیل می‌شود و سایر هزینه‌هایی که ناشی از تورم است، باعث شده اگرچه پیش‌بینی رشد سود خالص را داریم اما به احتمال زیاد حاشیه سود خالص شرکت‌ها کماکان تحت فشار قیمت‌گذاری دستوری و سایر عواملی که به آنها اشاره شد باشد.
این تحلیلگر بازار سرمایه با تاکید بر اینکه گزارش عملکرد شرکت‌ها در سال 1401 گزارش‌های قابل‌قبولی بود، گفت: اگرچه در سال گذشته و به‌ویژه نیمه دوم سال شاهد افت قیمت جهانی نفت و مشتقات آن و همچنین کامودیتی‌ها بودیم و از سوی دیگر هزینه‌های شرکت‌ها عمدتا ناشی از تورم و حقوق و دستمزد افزایش یافته و همچنین هزینه‌های ناشی از نقل‌و‌انتقال کالا و صادرات حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش داد، اما سود خالص شرکت‌ها روند رو‌به‌رشدی داشته و این افزایش سودآوری منجر به این شده که نسبت P/E آینده‌نگر بازار کاهش پیدا کند.
عملکرد فراتر از انتظار
ابراهیمیان افزود: بنابراین برآورد می‌شود گزارش‌های بهتر از انتظار بازار سرمایه باشد و به همین دلیل در دو ماه گذشته شاهد روند رو‌به‌رشد در بازار بودیم. از طرفی گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها در اردیبهشت امسال نیز در حال انتشار است که نشان می‌دهد شرکت‌ها از نظر مبلغی با رشد فروش خوبی همراه بودند. این موضوع نیز می‌تواند محرکی برای بهبود وضعیت آتی بازار و رشد شاخص کل باشد. وی گفت: ریسکی که از بابت قیمت‌گذاری دستوری و به‌ویژه بحث تثبیت نرخ ارز در رقمی مانند 28هزار و 500 تومان به شرکت‌ها تحمیل می‌شود، در کنار ریسک‌های مربوط به اعمال قیمت‌گذاری بر محصولات شرکت‌ها در بورس کالا، همچنان از بزرگ‌ترین ریسک‌های تحمیلی بر بازار سرمایه است که این موضوع منجر به عدم‌قطعیت در بازار سرمایه و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری از طرف سرمایه‌گذاران و به‌ویژه سرمایه‌گذاران خرد می‌شود.
اگر دولت می‌خواهد وضعیت تامین مالی شرکت‌ها و رشد تولید و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولیدی اتفاق بیفتد، باید قیمت‌گذاری دستوری را که بیشتر در بورس کالا و بر درآمدهای ارزی شرکت‌ها اتفاق می‌افتد متوقف کند. همچنین از اجبار شرکت‌ها به عرضه ارزهای صادراتی خود در قیمت‌هایی کمتر از قیمت واقعی دست بردارد، چرا که با این وضعیت نمی‌توان انتظار افزایش ورود سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه را داشت و امیدواریم این ریسک تعدیل شود. این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: از طرفی تصمیمی که اخیرا مجلس شورای اسلامی گرفته و نامه‌ای که رئیس مجلس به رئیس دولت مبنی بر عدم‌تثبیت نرخ ارز نوشته، گام بسیار بزرگ و رو‌به‌جلویی برای جذب سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه و کاهش ریسک قیمت‌گذاری دستوری است. هر چند دولت در آخرین اظهارنظر خود کماکان بر تثبیت نرخ ارز تاکید کرده اما امیدواریم این نامه عملیاتی شود.
ابراهیمیان در خصوص وضعیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیز گفت: با توجه به اینکه فصل مجامع را در پیش داریم و معمولا در فصل مجامع سرمایه‌گذاران نسبت به اصلاح پرتفوی خود و شرکت در مجامع برای بهره‌مندی از سودهای تقسیمی اقدام می‌کنند، بنابراین انتظار داریم امسال نیز در مجامع شرکت‌ها سود خوبی تقسیم شود و از سوی دیگر انتظار سرمایه‌گذاران از ناشران تسریع در پرداخت سودهای تقسیمی است که امیدواریم این موضوع نیز از جانب ناشران اعمال شود. از طرفی تصمیماتی که سازمان بورس در خصوص تسریع در مراحل افزایش سرمایه شرکت‌ها گرفته به ماندگاری سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه کمک می‌کند./ دنیای اقتصاد