به‌نظر می‌رسد، تعیین‌تکلیف برخی از مسائل اقتصادی اثرگذار بر بورس، میتواند مسیر پیش‌‌‌‌‌‌‌روی بازار را روشن سازد. شفافیت درخصوص نقش دولت در بازار خودرو و عرضه آن در بورس‌کالا، جزئیات بودجه سال‌آینده و حمایت‌های سازمان بورس از سهامداران در قبال اثرات بودجه بر بورس، نقش تعیین‌‌‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌‌‌ای در آینده بازار خواهد داشت. همچنین انتشار گزارش‌های ماهانه در زمستان و عملکرد شرکت‌ها در این مدت، در نوسان‌های شاخص بورس و قیمت سهام اثر بالایی دارد.
شاخص بورس تهران با افت ۱۱هزار و ۸۰۰واحدی به سطح یک‌میلیون و ۶۰۰هزار واحد رسید و نتوانست از این محدوده حمایتی به سطوح پایین‌تری نفوذ کند. افت ۷۴/ ۰درصدی نماگر اصلی بازار در حالی به‌وقوع پیوست که شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز با افت ۶۲/ ۱درصدی به سطح ۵۰۴هزار واحد رسید. به‌نظر می‌رسد عمده نمادهای بازار به واسطه هیجانات غالب بر بازار با اصلاح شاخص همراه شده‌اند. انتظار می‌رود، به واسطه گزارش‌های ضعیف صنایع بزرگ در پاییز، زمستان سردی برای بازار رقم بخورد. همچنین گزارش‌های ماهانه اولین ماه از زمستان سال‌جاری، تعیین‌‌‌‌‌‌‌کننده مسیر بازار خواهد بود و گزارش‌های ماهانه زمستان در ادامه سال‌جاری، می‌توانند آینده بازار را تا پایان سال‌جاری تعیین کنند. همچنین سیاست‌های دولتی و کارشکنی برخی از مسوولان اقتصادی، فضای مبهمی را برای بازار ایجاد‌کرده‌است.
در میان نمادهایی که بیشترین تاثیر را بر شاخص‌کل بورس گذاشته‌اند، می‌توان به «وبملت»، «وپاسار»، «میدکو» و «حکشتی» اشاره کرد. دو‌نماد بانکی اشاره‌شده در کاهش شاخص‌کل بورس در هفته گذشته نیز اثر منفی خود را برجای گذاشتند. درمیان کلیه نمادهای یادشده شرکت‌های بزرگی به چشم می‌خورد که دلیل عمده آن کارنامه ضعیف صنایع بزرگ در ۹ماهه ابتدایی سال‌است. در میان معاملات روز یک‌‌‌‌‌‌‌شنبه، ۹۵۳میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده‌است که به نسبت هفته قبل، هنوز هم رقم خروج پول حقیقی بسیار بالاست، ضمن اینکه سایه ریسک‌های اقتصادی که عمده آنها ناشی از سیاست‌های مالی و پولی دولت است، بر بازار سنگینی کرده و میتواند بازهم بازار سهام، شاهد خروج پول سنگین‌‌‌‌‌‌‌تری باشد. ۶ روز متوالی است که نقدینگی بالایی از بازار خارج‌شده و این امر میتواند اعتماد اندک و نسبی ایجادشده در ماه گذشته را از میان ببرد. در این میان خودرویی‌‌‌‌‌‌‌ها در صدر خروج پول حقیقی از صنایع قرار گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند، پس از گروه خودرویی، پالایشی‌‌‌‌‌‌‌ها و فلزات اساسی دو گروه دیگر بودند که با خروج پول سنگینی همراه شدند. آمارها حاکی از آن است که عمده گروه‌های بازار، خروج بالای پول حقیقی را تجربه کرده‌‌‌‌‌‌‌اند. هیجانات غالب بر بازار و انتشار گزارش‌های ۹ماهه و ثبت عملکرد مالی پایین‌تر از انتظار شرکت‌ها، سبب خروج پول از صنایع بزرگ و صنایع کوچک شده‌است. از طرفی دیگر تنها صنایع ارتباطات و مخابرات، مورد استقبال سهامداران حقیقی قرار گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند.
روند ماهانه درآمدهای عملیاتی «اخابر»، به‌عنوان یکی از شرکت‌های بزرگ مخابراتی نشان می‌دهد که این شرکت توانسته است به لحاظ درآمدی رکوردهای خوبی را طی سال‌جاری و ماه‌های گذشته به‌ثبت برساند. ارزش معاملات خرد نیز ۴هزار و ۲۱۵میلیارد‌تومان به‌ثبت رسیده که نسبت به‌روز چهارشنبه و میانگین ماه قبل، کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده‌است. کاهش دوباره ارزش معاملات میتواند بازار را با یک رکود دوباره مواجه کرده و موجب می‌شود بورس تهران دیرتر به روند اصلی خود بازگردد، در صورتی‌که این سناریو تحقق یابد بازار با یک روند رنج و خسته‌کننده، اما منفی مواجه خواهد شد. با وجود اینکه سازمان بورس طی روزهای اخیر برای حفظ منافع سهامداران، پیشنهادهایی درخصوص اصلاح لایحه بودجه‌ارائه کرده‌است، اما همچنان بازار اثر این پیشنهادها را نادیده گرفته و به روند اصلاحی خود ادامه داده است.
فرابورس چه کرد؟
شاخص فرابورس نیز با افت نزدیک به ۱۵۲واحدی به سطح ۲۰هزار و ۸۰۰ واحد رسید. این افت فرابورس در حالی رقم خورد که نمادهای «بپاس»، «غصینو» و «دماوند» بیشترین تاثیر را بر شاخص بورس گذاشتند، همچنین «زاگرس»، «هرمز» و «وهور» تاثیر مثبت خود را بر شاخص فرابورس گذاشته‌اند.
آینده بورس
اصلاح بورس تهران، به واسطه عواملی است که همگی بر روند اصلاحی بازار اثر مستقیمی گذاشته و بر شدت این روند افزوده‌‌‌‌‌‌‌اند. از یک طرف سیاست‌های مالی دولت در بودجه سال۱۴۰۲ چندان به نفع صنایع بورسی نبوده است. پیشنهادهای سازمان بورس نیز برای اصلاح جزئیات بودجه، تفاوتی را در احوالات بازار ایجاد نکرده و متغیر اعتماد همچنان در حال کمرنگ‌شدن است. ریسک‌های مختلفی که بر بازار غالب شده و شرایط متفاوتی را برای بازار سهام رقم زده است، موجب‌شده‌است تا بازار به اخبار مثبت نیز واکنش منفی نشان دهد.
از طرف دیگر سیاست پولی دولت، دخالت هرچه بیشتر بانک‌مرکزی در بازار ارز را در پی داشته و همین امر سبب خروج سنگین و افت سهمگین شاخص‌کل در چهارشنبه گذشته شد. به‌نظر می‌رسد یکی از متغیرهایی که در روند شاخص‌کل در سال‌آینده موثر بوده و میتواند به‌عنوان موتور محرک بازار سهام عمل کند، نرخ دلار است. افزایش نرخ دلار چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز صنایع را نیز مثبت کرده و عمده صنایع صادراتی از این امر منتفع خواهند شد، اما اهالی بازار همچنان تثبیت دلار نیمایی در قیمت ۲۸هزار و ۵۰۰تومان را به‌عنوان یک ریسک تلقی کرده و به آن بها می‌دهند. همچنین برخی از دخالت‌های دولت در صنایع بزرگی نظیر خودرو سبب‌شده است تا این صنعت پرپتانسیل که به‌تازگی جان دوباره گرفته بود، اسیر دست‌‌‌‌‌‌‌درازی دولتی‌‌‌‌‌‌‌ها شود.
سهامداران حقیقی نیز از تداوم دخالت دستگاه‌های دولتی در بازار خودرو، به عرضه سهام خود روی‌آورده‌‌‌‌‌‌‌اند. به نظر می‌رسد تا زمانی‌که این ریسک‌ها در بورس تهران وجود داشته و با هر نوسان مثبتی، رویکردهای اقتصادی، یکی پس از دیگری موجب متضرر‌شدن صنایع شود، بازار سهام نیز به این امر واکنش نشان داده و دوباره بورس، با نوسان‌هایی به لحاظ قیمتی همراه خواهد شد. در این میان، پتانسیل بالای رشد بورس نیز با افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی خنثی خواهد شد، در صورتی‌که شاخص‌کل سطح یک‌میلیون و ۶۰۰هزار واحد را از دست بدهد، سطوح پایین‌تری در انتظار نماگر اصلی خواهد بود./ دنیای اقتصاد