یک ابهام جدید در بازار فولاد
در ابلاغ جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت که براساس اعتراض گروهی از نوردکاران به قیمت‌های پایه بورس‌کالا صورت گرفت، تنها نوردکارانی مجاز به خرید از بورس شدند که در سایت بهین‌یاب ثبت نام کرده باشند؛ این درحالی است که تعداد نوردکارانی که در این سایت ثبت نام کرده‌اند ۹ شرکت بوده و طبق آمارهای بورس‌کالا از این تعداد تنها دو شرکت تاکنون سابقه خرید شمش فولاد از بورس را داشتند.
براساس این گزارش، با محدود شدن تعداد مشتریان و خریداران شمش از بورس‌کالا با ایجاد شائبه تبانی و همچنین از بین رفتن رقابت در بورس، عرضه شمش تا مشخص شدن وضعیت عرضه‌ها متوقف شده بود. در مصوبه ستاد تنظیم بازار تولیدکنندگان مجاز به خرید از بورس‌کالا بودند و مقصد محصولات خریداری شده از بورس باید کارخانه اعلام می‌شد اما با ابلاغیه جدید وزارت صمت، تعداد خریداران بسیار محدود شده و خیل عظیمی از تولیدکنندگان با این تصمیم جدید از خرید از بورس محروم می‌شوند و این فرآیند حتی به‌صورت بدبینانه امکان ایجاد رانت جدیدی را در حوزه فولاد به همراه خواهد داشت. چیزی که بازار بارها از آن آسیب دیده و ناخودآگاه از این قبیل موارد یک ترس درونی پیدا کرده است.
امکان خرید براساس ثبت نام‌کنندگان سایت بهین‌یاب از بورس‌کالا شاید تصمیم مناسبی باشد اما درحال‌حاضر تعداد ثبت‌نام‌کنندگان بسیار محدود بوده و این روش درحال‌حاضر بازخورد مثبتی ندارد. البته قرار نیست همه چیز را با عینک بدبینی نظاره کنیم ولی اوضاع بازار کشش برخی دستورالعمل‌ها را ندارد. از سوی دیگر در این ابلاغیه شرکت‌هایی که از بورس‌کالا خرید می‌کنند باید ۷۵ درصد میزان تولید خود را در بورس‌کالا عرضه کنند که به گفته فولادسازان این موضوع برای همه محصولات و واحدهای تولیدی نظیر تولیدکنندگان نبشی و ناودانی و همچنین میلگردهای کلاف صنعتی که حتی در بورس نیز پذیرش نشده‌اند امکان‌پذیر نیست. این مطلب یک واقعیت دیگر را هم برجسته می‌سازد آن‌هم صادرات‌محور بودن برخی واحدهای نوردی است که شاید جذابیت خرید شمش را برای آنها کاهش دهد.
انجمن تولیدکنندگان و برخی دیگر از نوردکاران نیز به این تصمیم اعتراض داشته و انجمن نیز در نامه‌ای اعتراضی به وزارت صمت دو نکته را مدنظر قرار داده است؛ اول آنکه انجمن به‌عنوان یک تشکل فراگیر که در زنجیره آهن و فولاد قرار دارد، مطابق قانون و بخشنامه ریاست‌جمهوری باید در جلسات تصمیم‌گیری‌ها حضور داشته باشد تا تصمیمات پخته و کارشناسی‌شده باشد. دوم آنکه شرکت‌های ثبت شده در سامانه بهین‌یاب در زمان ابلاغ بخشنامه تنها ۹ واحد بوده که به اعتقاد انجمن، این مساله تولید را فلج کرده و تقاضا را در بورس کاهش خواهد داد و قیمت‌ها نیز غیرواقعی خواهد شد.
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد در همین خصوص می‌گوید: بیشترین نگرانی انجمن به‌عنوان یک تشکل صنفی که باید کل زنجیره را در نظر بگیرد، این بود که تکلیف ده‌ها شرکت نوردی که نیازمند شمش بوده و در سامانه بهین‌یاب ثبت نام نکرده‌اند چه خواهد شد. لذا درخواست شد تا تمامی نوردکاران همچنان قادر به ثبت سفارش و خرید از بورس باشند.بهرام سبحانی از فعالان و کارشناسان برجسته و نام آشنا در بازار فولاد در همین خصوص عنوان کرد: موضوع مهم این است که قیمت شمشی که قرار است در بورس عرضه شود، قیمت آزاد و تعادلی و براساس قیمت جهانی و عرضه و تقاضا باشد بدون آنکه قیمت پایه ساختگی و دستوری از سوی وزارت صمت تعیین شود. در جلسه‌ای که نوردکاران در انجمن داشتند نیز معتقد بودند اگر قیمت شمش به یک نرخ تعادلی برسد، هم فولادساز و هم نوردکار به راحتی قادر به کار خواهد بود و لزومی به عرضه ۷۵ درصد محصولات نوردی در بورس‌کالا نیست.
سبحانی موضوع مهم دیگر که مورد تاکید انجمن نیز هست را تفاوت نرخ منطقی میان شمش و نورد عنوان کرد و گفت: حداقل ۱۱ درصد تفاوت معقولی میان قیمت پایه میلگرد و قیمت کشف‌شده شمش است و بهتر است این موضوع ملاک عمل قرار گیرد و انجمن تاکید دارد که واحدهای ذوب در ابتدا نیاز نوردکاران را تامین و سپس به صادرات اقدام کنند.همچنین فولاد خوزستان نیز که عرضه‌کننده عمده شمش فولاد در بورس‌کالا است به این رویه انتقاد داشته و کشانی مدیر عامل سابق فولاد خوزستان اعلام کرده بود اگر دولت صفر تا صد حلقه‌های زنجیره را در کنار هم قرار دهد و در نظر بگیرد مشکلی پیش نخواهد آمد؛ در غیر این صورت واحدها با چالش مواجه می‌شوند. درحالی شاهد افزایش ۳ درصدی بهای کنسانتره بودیم که بهای آن از ۱۳ درصد به ۱۶ درصد شمش فولاد خوزستان افزایش یافت و عملا چون برای تولید هر تن فولاد نزدیک به ۶/ ۱ تن کنسانتره لازم است درنتیجه قیمت تمام‌شده فولاد ۵ درصد (فقط به جهت بهای کنسانتره) گران‌تر شد. اما دولت زمانی که نهاده‌های تولید و ماده اولیه فولادسازان را گران می‌کند چطور پیش‌بینی نمی‌کند که قیمت محصول نهایی نیز باید اصلاح شود.
بلاتکلیفی بازار فولاد
نمی‌توان اهمیت عرضه شمش فولاد در بورس‌کالا را نادیده گرفت و البته این اهمیت در شرایطی برجسته‌تر خواهد شد که شاهد هستیم مدت‌ها خبری از عرضه گسترده شمش در بورس‌کالا نبوده است. انتظار بر این است که شمش‌های عرضه شده در بورس‌کالا نیز با توجه به سختگیری‌های بورس از ویژگی‌های کیفی و استانداردهای لازم برخوردار باشد، بنابراین خرید از بورس‌کالا برای واحدهای نوردی برجسته از لحاظ فنی یک مزیت به شمار می‌رود. این ویژگی‌های برجسته موجب شده تا واحدهایی که بخش مهمی از تولیدات خود را به بازارهای صادراتی عرضه می‌کنند، اولویت اول را خرید از بورس‌کالا قلمداد کنند بنابراین می‌توان انتظار داشت که بخش مهمی از خریداران شمش در بورس، واحدهایی باشند که از این شمش به منظور تولید مصنوعات فولادی با کیفیت برای عرضه در بازارهای صادراتی منطقه‌ای و جهانی بهره می‌برند. اما و اگرهای عرضه شمش در بورس‌کالا می‌تواند به معنی لطمه خوردن بازارهای صادراتی میلگرد و سایر مصنوعات فولادی و آهن‌آلات ساختمانی صادراتی باشد. این ویژگی را باید جدی گرفت، زیرا بازارهایی که در ماه‌ها و حتی سال‌های گذشته به زحمت به‌دست آمده در برابر یک تهدید داخلی قرار گرفته‌اند. در شرایط فعلی که صادرات با سختی‌هایی همراه است ایجاد نگرانی برای واحدهای نوردی با رویکرد صادراتی می‌تواند به زیان این واحدها و حتی اقتصاد کشور تمام شود. از سوی دیگر رقابت برای خرید این نوع شمش هم به نسبت بالاست که در فرآیند عرضه و تقاضا مسائل خاص خود را به همراه خواهد داشت. در کل شرایط فعلی که هم قیمت‌های بورس‌کالا چهره‌ای دستوری به خود گرفته و هم بازارهای داخلی و جهانی از جذابیت بالایی برخوردار نیستند باید بیش از حالت عادی به فکر واحدهای تولیدی بود آن هم در وضعیتی که در بازارهای مشابه همچون بازار پتروشیمی‌ها توجه به فروش اعتباری مدنظر قرار گرفته تا خریدار در بورس‌کالا و مصرف‌کنندگان این گروه کالایی بتوانند با تسهیلات بیشتری نسبت به خرید اقدام کنند. در شرایط فعلی شاید ضروری باشد که در برخی تصمیمات تجدید نظر شود آن هم در شرایطی که قطعا مکانیزم بازار بدون در نظر گرفتن قیمت‌گذاری‌های دستوری می‌تواند شرایط بهتری را برای همه بخش‌های فعال در صنعت فولاد به همراه داشته باشد.
دنیای اقتصاد