جنگ روسیه و اوکراین بر بازار فولاد جهان اثر گذاشته است
در مقابل نیز برخی عنوان می‌کنند با حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده آمریکا تحریم‌های گسترده‌ای را علیه این کشور اعمال کرده است و روسیه برای از دست ندادن بازارهای اطراف خود، تخفیف‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی برای صادرات فولاد خود در نظر گرفته است. با توجه به این شرایط، فولاد ایران ارزان‌تر از روسیه برای کشورهای همسایه که سال‌ها مشتری فولاد ایران هستند، تمام می‌شود. در همین راستا کشورهایی همانند افغانستان، چین، کره‌جنوبی و تایلند که مشتریان بزرگ آسیایی فولاد ایران هستند، تقاضای خود را برای فولاد به روسیه سفارش داده‌اند. با این شرایط ممکن است درآمد ارزی ۶ میلیارد دلاری ایران که شرکت‌های صادراتی فولاد آن را ایجاد کرده‌اند با خطر ریزش روبه‌رو شود. هرچند این موضوع یک پیش‌بینی به‌شمار می‌رود که برخی کارشناسان حوزه فولاد چندان موافق آن نیستند.
میزان صادرات شرکت‌های صادراتی فولاد کاهش نیافته
«دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با مجید محمودی کارشناس حوزه فولاد درباره شرکت‌های صادراتی فولاد عنوان کرد: سال گذشته شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان سه شرکت عمده در زمینه صادرات فولاد بوده‌اند. محمودی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان دارد موقعیت صادراتی شرکت‌های فولادی با توجه به تخفیف‌هایی که روسیه برای صادرات فولاد خود اعمال کرده است، دچار تزلزل شود، گفت: این شرکت‌های فولادی که صادرات انجام می‌دهند، چنین خطری را در خود احساس نکرده‌اند، هم‌اکنون نیز محموله‌های فولاد خوزستان برای صادرات مهیا است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد صادرات فولاد ایران، همانند شایعاتی بود که در زمینه نفت چندی پیش شکل گرفت. در زمینه نفت نیز شایع شد که ایران نفت خود را به چین فروخته اما چین آن را تحویل نگرفته و نفت ایران روی دریا و در بندر سنگاپور مانده است، اما این موضوع تا چه اندازه صحت دارد، مشخص نیست، چراکه به‌صورت رسمی هیچ منبعی اعلام نکرد که این اخبار صحت دارد یا خیر.
این کارشناس حوزه فولاد با اشاره به وضعیت صادرات فولاد ایران و روسیه نیز عنوان کرد: روسیه در جنگ خود با اوکراین با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده و از سوی آمریکا در بازارهای رسمی تحریم شده است. از این رو ممکن است صادرات خود را با اعمال تخفیف‌هایی همراه کند، چراکه در این شرایط بیش از هر زمان دیگری به ارز نیاز دارد.
محمودی در پاسخ به این پرسش که آیا با ارزان فروختن و ارائه تخفیف محصولات فولادی خود متهم به دامپینگ نخواهد شد، گفت: اتهام دامپینگ برای زمانی است که یک کشور به‌صورت رسمی در بازار حضور داشته باشد، اما زمانی که برای دور زدن تحریم‌ها اقدام به ارزان‌فروشی کند، دیگر موضوع اتهام برایش اهمیتی ندارد.
وی با تاکید بر این موضوع که روسیه بدون شک اقدام به ارائه تخفیف‌هایی در زمینه محصولات فولادی خواهد کرد، خاطرنشان کرد: بدون شک در این اوضاع و احوال روسیه به‌دنبال بازارهای صادراتی بیشتری در زمینه فولاد با روش‌های غیرمتعارف خواهد بود، اما این روش‌ها و تخفیف‌ها تا چه اندازه بر بازار صادراتی فولاد ایران تاثیرگذار خواهد بود، چندان مشخص و واضح نیست و هیچ آمار رسمی دال بر این موضوع که صادرات ایران کاهش یافته است، از سوی هیچ مرجع رسمی اعلام نشده است. این نگرانی از کاهش صادرات ایران نیز به نوعی پیش‌بینی به‌شمار می‌رود. این کارشناس حوزه فولاد در ادامه همچنین با تاکید بر این موضوع که باید راه‌های صادرات در داخل کشور برای شرکت‌های فولادی هموار باشد، عنوان کرد: در ابتدای سال‌جاری شاهد بودیم که وزارت صنعت، معدن و تجارت عوارض سنگینی بر صادرات فولاد اعمال کرد که با واکنش‌های بسیاری همراه بود که پس از بررسی این موضوع ظرف یک ماه درباره این عوارض تجدیدنظر شد. بنابراین در چنین شرایطی باید دست‌اندرکاران امر به این موضوع توجه کافی داشته باشند تا با ارائه سیاست‌های مناسب، راه صادرات ایران را هموار کنند.
ریسک تجارت با روسیه بالا است
همچنین زکریا نایبی درباره تاثیرات چین، روسیه و اوکراین در حوزه فولاد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: بخشی از فولاد جهان را روسیه و اوکراین تولید می‌کردند و در این زمینه روسیه مقام پنجم یا ششم تولید فولاد در جهان را دارد. با آغاز جنگ این دو کشور، مسیرهای صادراتی فولاد به سمت کشورهای اروپایی بسته شده است و بعضا شاهد هستیم تقاضای فولاد برای کشورهایی همچون ایران و ترکیه افزایش یافته است. نایبی در پاسخ به این پرسش که اگر روسیه برای حفظ بازارهای صادرات فولاد خود اقدام به ارائه تخفیف‌هایی در این زمینه کند، امکان دارد بازارهای صادراتی ایران را متاثر از خود کنند، گفت: بعید به نظر می‌رسد که روسیه بتواند چنین اقدامی انجام دهد، چراکه قیمت‌های جهانی مشخص است. البته باید یادآور شد بیشترین مصرف فولاد روسیه داخلی است و به فرض اینکه اگر تخفیف‌هایی نیز برای این موضوع در نظر گرفته باشد، روی بازار این منطقه تاثیر آنچنانی نخواهد داشت. وی با تاکید بر این موضوع که ریسک تجارت با روسیه بالاست، عنوان کرد: در شرایط کنونی و باوجود اعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، شرایط تجارت با این کشور همراه با ریسک شده است، از این‌رو حتی با وجود ارائه تخفیف این کشور در زمینه صادرات، به نظر نمی‌رسد روی بازارهای صادراتی تاثیرگذار باشد.
کلام آخر
کشورهای روسیه و اوکراین نقش مهمی در بازار جهانی فولاد جهان دارند، به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۲۱ روسیه به عنوان پنجمین تولیدکننده فولاد جهان، ۷۶ میلیون تن فولاد تولید کرد که حدود ۴۰ میلیون تن آن را صادر کرد. اوکراین نیز در همان سال به‌‌عنوان چهاردهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان معرفی شد که از ۴/ ۲۱میلیون تن فولاد تولیدی، بیش از ۱۷ میلیون تن آن را به کشورهای مختلف دنیا صادر کرد. بدون شک با ادامه‌دار شدن این جنگ، به نوعی سهم این کشورها در بازار فولاد از بین خواهد رفت و امکان بازار صادراتی برای فولادسازان ایرانی بیشتر خواهد شد. حتی اگر روسیه اقدام به تخفیف محصولات خود در بازار کند، در بلندمدت این تخفیف‌ها به نفع آن نخواهد بود، از این‌رو به‌نظر می‌رسد تاثیر آنچنانی بر بازارهای صادراتی نداشته باشد. چنان که آمارهای صادراتی در نخستین ماه از سال ۱۴۰۱ خبر از رشد صادرات شرکت‌های فولادی در ایران می‌دهد. بنا به تازه‌ترین گزارش آماری انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، مجموع صادرات فولاد ایران (فولاد میانی و محصولات فولادی) در فروردین سال‌جاری، ۸۲۰ هزار تن بوده که نسبت به ماه مشابه سال گذشته، با رشد ۷/ ۲۹درصدی همراه بوده است./دنیای اقتصاد