آمارهای اکتشافات در فلزات گوناگون متفاوت است اما تاکنون براساس آمارها فقط هفت درصد از مس به عنوان یکی از ذخایر معدنی اصلی کشور اکتشاف شده، چه بسا اینکه با توسعه دامنه اکتشافات، ایران جزو قدرت های ردیف نخست معدنی دنیا قرار گیرد.
بهره برداری با تغییر نگاه: نگاهی «سرمایه‌دار مابانه» است و احتمال زیاد همین نکته در کنار سایر عوامل سبب شده که مشکلات سرمایه گذاری و تولید نیز در کشور به وضع کنونی برسد و بخش دلالی تقویت شود. حال آنکه این رویکرد و نگاه به بخش معادن شدید تر و منفی تر است. این درحالی است که خطر یا ریسک ورود سرمایه سرمایه گذاران به بخش معدن بسیار بیشتر از سایر بخش ها و حجم مورد نیاز سرمایه نیز افزون تر است؛ اما آنچه که در وضع موجود می بینیم اینکه خیلی ها نه فقط در توده و افکارعمومی، حتی در بین نخبگان، معادن را تنها مخربان محیط زیست و خاک و آب می دانند که سرمایه های چندهزار میلیاردی به جیب خودشان می برند و بدبختی و خرابی است که برای دیگران می گذارند.
ضرورت حفاظت از محیط زیست بویژه در جریان معدن کاوی ها بر کسی پوشیده نیست و اهتمام و هزینه کرد لازم نیز نیاز است برای این مهم انجام شود تا با استفاده از الگوهای روز جهان، تخریب های ناشی از فعالیت معادن به حداقل یا صفر برسد، در این زمینه کسی نباید اغماض کند و حرف نیست؛ در جاهایی که بهره برداری معادن برابر با مشکلات خطرناک زیست محیطی است نیز باید استثنا باشند و مورد بهره برداری قرار نگیرند؛ اما آیا معادن هیچ دستاورد و خیر دیگری برای این سرزمین نداشته و ندارند؟
نقد جدی البته به معادن چه دولتی چه خصوصی نیز وجود دارد که بیشتر آنها طی سال های اخیر خودشان در این ذهنیت موجود تاثیرگذار بوده اند یا دستکم باوجود درآمدهای بالا و هزینه کردهای بسیار کلان برای تغییر این ذهنیت به شکل علمی کار نکرده اند اما واقع امر اینکه منابع خدادادی که در این سرزمین قرار گرفته باید به شکل مناسب مورد بهره برداری قرار گیرد که هم اشتغال و رونق تولید محقق شود و هم در کنار آنها مناطق پیرامون معدن که عموما فاقد زیرساخت و دارای محرومیت های مختلف هستند هم بارور و توانمند شوند زیرا معادن با خودشان بسیاری از زیرساخت های حیاتی را به مناطق می آورند، کاری که دولت ها باید انجام دهند و به نوعی از طریق این سرمایه گذاران و تولیدکنندگان به مرحله اجرا و فعلیت می رسد.
بحث بر سر نحوه فعالیت معادن به گونه ای که مخرب طبیعت نباشند و در عین حال بتوانند زنجیره های تکمیلی تولید را هم ایجاد و محصولشان را همراه با ارزش افزوده تولید و صادر کنند، خود نیازمند بررسی و تولیدمحتوای بیشتر است که ایرنا کرمان به واسطه فعالیت معادن بزرگ و مهم در این خطه این دستور کار را در ادامه نیز از زوایای مختلف پیگیری خواهد کرد اما آنچه اهمیت دارد اینکه نوع نگاه کنونی به معادن در بسیاری از جاها حتی برخی رسانه ها و قانونگذاران نیازمند تغییر و اصلاح است.
این درحالی است که رهبر معظم انقلاب بر ضرورت بهره برداری معادن، تدوین سند توسعه آنها و رونق تولید و اشتغال از این بخش تاکید کرده اند و دولت نیز هدفگذاری لازم را کلید زده است؛ در گام نخست در استان کرمان که به عنوان بهشت معادن معروف است از هفت هزار و ۲۰۰ معدن ثبت شده ( پروانه بهره برداری صادر شده) بیش از چهار هزار و ۶۰۰ معدن بلوکه شده اند و غیرفعالند و کس دیگری هم نمی تواند آنها را در اختیار بگیرد و فعال کند.
برنامه راه اندازی پنج هزار و ۴۳۷ معدن راکد
واقعیت موجود میدانی اینکه سال های گذشته عمده معادن کشور توسط دستگاه های مختلف یا بهره بردارانی که توان مالی و دانش فنی لازم را نداشتند بلوکه شده بود اما با آغاز دولت سیزدهم سیاست از بن بست خارج شدن معادن در دستور کار قرار گرفته که تا این لحظه دستاوردهای ارزشمندی نیز به همراه داشته است.
در این زمینه معاون امور معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که با استقرار دولت سیزدهم شاهد آغاز اقدامات اساسی در بخش معدن هستیم و از جمله آنها به مزایده گذاشتن پنج هزار و ۴۳۷ پروانه اکتشاف، مجوز برداشت و معدن و شفاف سازی بوده است.
محمدرضا محتشمی‌پور به راه‌اندازی معادن راکد به عنوان یکی دیگر از اقدامات وزارت صمت اشاره کرد و اظهار داشت: در این زمینه معادن راکد و دلایل غیرفعال شدن آنها شناسایی و در ادامه گروه‌بندی شد که بخشی از آنها در مزایده بیش از پنج‌هزار معدن در سطح کشور وارد شده و به مزایده گذاشته شده است.
نزدیک به یک‌هزار و ۲۰۰ مورد از بین حدود هفت‌هزار معدن غیرفعال موجود در کشور در مزایده جاری وارد شده است و امیدواریم مزایده بعدی را پیش از پایان امسال برگزار کنیم. در این میان، برخی معادن با مشکلات فنی یا معارضان دولتی مواجه است و معادنی که به دلیل تمام شدن ذخایرشان متروکه شده‌اند، نیازمند اکتشافات تکمیلی هستند.
به دلیل کند شدن فعالیت ساخت و ساز در کشور، معادن شن و ماسه بیشترین تعداد معادن راکد را به خود اختصاص داده‌اند و از بین معادن غیرفعال یاد شده یک‌هزار و ۸۰۰ مورد آنها معادن مصالح ساختمانی و ۹۰۰ مورد نیز معادن سنگ‌های تزئینی است./ دنیای معدن