بر اساس آخرین اظهارات استاندار سیستان و بلوچستان مبنی بر اینکه حضور و سرمایه‌گذاری ذوب آهن اصفهان در این استان راه را برای بنگاه‌های بزرگ اقتصادی باز می‌کند تا با سرمایه‌گذاری، از ظرفیت‌های معدنی منطقه استفاده شود، زمزمه‌های انتقال این صنعت از اصفهان را جدی تر کرده است.
علاوه بر این، مهرداد اکبریان، نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق ایران و رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران از حضور و سرمایه گذاری ذوب آهن در افغانستان سخن گفته بود و سعید بزرگی، مدیرعامل صبا فولاد خلیج فارس هم در جلسه کمیسیون معادن اتاق ایران اشاره‌هایی به کوچ معدن کاران به کشورهای خارجی کرده است.
گسترش صنعت فولاد در سیستان و بلوچستان راه‌های صادرات را گسترش می‌دهد
در همین رابطه و پیش از این، نادر سلیمانی، عضو هیأت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها به ظرفیت‌های این استان اشاره کرده و گفته است: اگر صنایع را در سیستان و بلوچستان و بقیه مناطق محروم توسعه دهیم، هم از مزیت‌های دست نخورده این مناطق استفاده می‌کنیم و هم راه‌های صادرات را گسترش می‌دهیم.
به گفته وی ظرفیت فولاد کشور، در سال ۱۴۰۱ قرار است به ۵۵ میلیون تن برسد. در این صورت، چهل درصد از محصولات مازاد نیاز کشور است و می‌توان آنها را صادرات کرد، به طور متوسط برای هر یک میلیون تن سرمایه‌گذاری هر کارخانه فولاد، حداقل حدود ۸۰۰ یا ۹۰۰ میلیون دلار سرمایه نیاز است.
این مسئول معتقد است که دولت توانایی سرمایه‌گذاری در چنین ابعادی را ندارد و می‌افزاید: به طور کلی برای احداث هر کارخانه فولاد نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین داریم که دولت فعلاً چنان امکانی ندارد. به همین دلیل باید بخش خصوصی را تشویق به سرمایه‌گذاری در سیستان و بلوچستان کنیم.
بخش خصوصی به آسانی راضی به سرمایه‌گذاری در سیستان و بلوچستان نمی‌شود
سلیمانی با تأیید این موضوع که به نظر می‌رسد بخش خصوصی به آسانی راضی به سرمایه‌گذاری در چنین استانی نمی‌شود، گفته است: معافیت‌های مالیاتی و دسترسی به بازارهای فروش از جمله مزیت‌های سرمایه‌گذاری در سیستان و بلوچستان است. دولت جدید هم باید به این مساله توجه کند، البته هنوز هم مصوبه‌ای به به انجمن فولاد ابلاغ نشده اما در اولویت قرار دادن این طرح ایده خوبی است.
سلیمانی گمانه زنی گرده است که استاندار سیستان و بلوچستان مذاکراتی با وزارت صمت داشته و ضرورت سرمایه‌گذاری در این منطقه نکته قابل توجهی است و اگر استاندار بتواند وزارت صمت را قانع کند، احتمالاً ۳۰ تا ۵۵ میلیون تن باقی مانده فولاد در این منطقه مستقر می‌شود.
صنایع فولادی که پایین دستی است اصولاً باید در نزدیک آب‌های آزاد و رودخانه‌ها تأسیس شود
در همین رابطه سید رضا شهرستانی، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، می‌گوید: آن دسته از صنایع فولادی که پایین دستی است اصولاً باید در نزدیک آب‌های آزاد و رودخانه‌ها تأسیس شود، همچنین صنایع بالادستی این صنعت که شامل مواد اولیه و تولید سنگ آهن است تا مرحله تولیدی آهن اسفنجی باید در کنار معادن ایجاد شود زیرا حجم مواد اولیه این صنعت بالا است در واقع از هر سه کیلو سنگ آهن یک کیلوگرم فولاد به دست می‌آید، بنابراین اگر فرایند احیا در نزدیکی معادن انجام شود، هزینه‌های این صنعت کاهش می‌یابد.
وی اضافه می‌کند: فولادسازی و نورد، معمولاً در نزدیکی آب‌های آزاد قرار می‌گیرد زیرا از این طریق برای صادرات برنامه‌ریزی بهتری خواهند داشت و همچنین از این طریق می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را بهتر تأمین کنند.
به گفته این عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در ابتدا قرار بود مجموعه فولاد مبارکه در بندرعباس تأسیس شود اما به دلیل جنگ ایران و عراق و احتمال بمب باران شدن این کارخانه، در آن زمان تصمیم گرفته شد این پروژه در اصفهان ایجاد شود اکنون برای جا به جایی این صنعت دیر شده است.
عمر مفید ماشین آلات صنایع فولاد اصفهان به پایان رسیده است
سلیمانی ادامه می‌دهد: شرکت‌های اروپایی زمانی که اقدام به تغییر کاربری زمین خود می‌کنند کل صنعت را برای فروش می‌گذارند زیرا ارزش جا به جایی ندارد، علاوه بر این عمر مفید ماشین آلات فولاد مبارکه حدود ۳۰ سال است که اکنون در فولاد مبارکه این مدت زمان طی شده است.
وی تصریح می‌کند: بنابراین بهتر است این شرکت‌ها به دنبال انتقال آب بوده و با تصفیه پساب شهرهای اطراف آب مورد نیاز خود را تأمین کنند، همچنین می‌توان آب خلیج فارس را در این کارخانه‌ها به کار گرفت.
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران معتقد است البته باید توجه داشت مصرف آب در صنعت ایران فقط دو درصد و سهم بخش کشاورزی در مصرف منابع آبی ۹۰ درصد بوده و این ارقام در اروپا به ترتیب ۵۹ و ۳۰ درصد است، این در حالی است که در اروپا میزان آب‌های شیرین بسیار بیشتر از ایران است.
انتقال صنایع فولادی زمان بر بوده و هزینه زیادی دارد
سلیمانی اضافه می‌کند: اگر تصمیمی مبنی بر انتقال این صنعت گرفته شود زمان زیادی بر انتقال از دست رفته و هزینه هنگفت انتقال آن هم می‌تواند برای به روز کردن تکنولوژی‌های مصرف آب در بخش کشاورزی مصرف شود، در این زمینه‌ها ایران حتی نسبت به کشورهای در حال توسعه‌ای همچون مصر هم عقب تر است.
وی تصریح می‌کند: نباید فقط شرکت‌های فولاد مبارکه و ذوب آهن را در این تصمیم گیری‌ها در نظر گرفت، اکنون هزاران شرکت بزرگ و کوچک در اطراف این صنایع ایجاد شده که به آن سرویس دهی می‌کند، از جمله این شرکت‌ها می‌توان به مجموعه‌های تعمیر و نگهداری، حمل و نقل، ساخت و ساز، تحقیق و توسعه و دانشگاه‌ها اشاره کرد.
مشکل بیکاری هم به مشکلات کم آبی اصفهان اضافه خواهد شد
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران می‌گوید: بنابراین به نظر می‌رسد جا به جایی صنایع فولادی عواقبی منفی تر از فعالیت فعلی آنها در اصفهان به دنبال دارد و به جز مشکل آب، بیکاری هم بر مشکلات اصفهان اضافه خواهد کرد. البته مهم‌ترین مشکل کشور ما استفاده از آب در بخش کشاورزی است که نحوه آن باید اصلاح شود.
سلیمانی اضافه می‌کند: در چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ بر تولید ۵۵ میلیون فولاد تعریف شده و اکنون تولید در حدود ۳۰ میلیون تن است، البته پروژه‌هایی هم در دست اقدام است که می‌تواند این میزان از تولید را محقق کند، با ظرفیت‌های فعلی هم می‌تواند تولید فولاد در کشور را به ۴۰ میلیون تن در سال رساند.
مجوز تأسیس صنایع فولادی در مرکز کشور صادر نشود
وی تصریح می‌کند: به جای انتقال این صنعت به دیگر شهرها، می‌توان برای شروع، مجوز تأسیس صنایع فولادی در مرکز کشور صادر نشده و صنایع جدید در استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان تأسیس شود تا با استفاده از حمل و نقل ریلی حتی بتوان از معادن افغانستان هم بهره برد. البته این موضوع مبنی بر برقراری ارتباط مناسب با کشور افغانستان است.
عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پایان خاطرنشان می‌کند: بنابراین لازم است اولویت تأسیس کارخانه‌های جدید در این مناطق قرار گرفته و تأسیس شرکت‌های جدید در مرکز کشور ممنوع شده و فقط در نزدیکی آب‌های آزاد تأسیس شود./ایمنا