زنجیره تولید فولاد به فرآیند تولید فولاد از استخراج سنگ‌آهن تا تولید شمش اطلاق می‌شود. به‌طور کلی این زنجیره شامل استخراج سنگ‌آهن از معدن و سپس تبدیل آن به کنسانتره و ورود آن به بخش فولادسازی و در نهایت ورود به بخش نورد است.
مطالعات طرح جامع فولاد کشور با محوریت شرکت ملی فولاد ایران و ایمیدرو در سال ۹۳ تهیه شد. هشت سال متوالی است که این طرح با هدف رصد کردن وضعیت بازار فولاد و ارزیابی تحقق اهداف تدوین شده پایش می‌شود.
این طرح اکنون به عنوان یک سند بالادستی توسعه صنعت فولاد کشور مورد توجه ذی‌نفعان زنجیره فولاد قرار دارد. با توجه به نتایج طرح جامع فولاد پیش‌نویس سند راهبردی صنعت فولاد کشور با محوریت وزارت صنعت، معدن و تجارت در مرحله نهایی شدن است.
بررسی وضعیت زنجیره فولاد و موازنه آن در سال ۹۲ بر اساس ظرفیت‌های اسمی حاکی است: در آن سال در گندله با ۹ میلیون تن کمبود، در کنسانتره با سه‌میلیون و ۱۰۰ هزار تن کمبود و در آهن‌اسفنجی با ۴۰۰ هزار تن کمبود مواجه بودیم، اما موازنه زنجیره فولاد در سال ۹۹ حاکی از مازاد ۴۰۰ هزار تنی در تولید کنسانتره سنگ‌آهن، مازاد ۱۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تنی در گندله و مازاد ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تنی در آهن‌اسفنجی است.
طبق جدیدترین پایش طرح جامع فولاد، ظرفیت‌های ایجاد شده تا پایان سال ۹۹ شامل ۳۹.۴ میلیون تن ظرفیت تولید شمش فولاد، ۳۷.۱۸ میلیون تن آهن اسفنجی، ۶۶.۷۵ میلیون تن گندله و ۶۴.۱۱ میلیون تن کنسانتره است.
سنگ‌آهن
مطابق آمار و اطلاعات واحدهای فعال و طرح‌های در دست اجرای قابل تحقق تا پایان سال ۹۹، تولید سنگ‌آهن به ۹۵ میلیون تن رسیده و ۴۰ میلیون تن طرح در دست اجرا و قابل تحقق در این حوزه وجود دارد. بنابراین مجموع ظرفیت در این حوزه ۱۴۵ میلیون تن است که تا تحقق هدف ۱۶۷ میلیون تنی در افق ۱۴۰۴، هنوز ۲۲ میلیون تن کمبود وجود دارد.
کنسانتره سنگ‌آهن
در کنسانتره سنگ‌آهن، با توجه به تولید فعلی ۶۳ میلیون تنی و ۱۹ میلیون تن ظرفیتی که از طرح‌های در دست اجرا قابل تحقق است، در مجموع ظرفیت به ۸۲ میلیون تن خواهد رسید.
این در حالی است که ظرفیت مورد نیاز برای تحقق هدف چشم‌انداز ۷۹ میلیون تن است و بنابراین سه میلیون تن مازاد در این بخش وجود دارد.
کلوخه
در بخش کلوخه، جمع ظرفیت واحدهای فعال ۶ میلیون تن است و ۲ میلیون تن طرح در دست اجرا و قابل تحقق وجود دارد. بر این اساس مجموع ظرفیت هشت میلیون تنی در این بخش دست‌یافتنی است و با توجه ظرفیت مورد نیاز هفت میلیون تنی برای تحقق هدف چشم‌انداز، یک میلیون تن اضافه ظرفیت وجود دارد.
گندله
در بخش گندله، ظرفیت فعلی واحدهای فعال ۶۷ میلیون تن است و ۱۰ میلیون تن طرح در دست اجراست که جمع ظرفیت‌ها را در این حوزه به ۷۷ میلیون تن می‌رساند. بر این اساس و با توجه به نیازمندی کشور به ظرفیت ۷۵ میلیون تنی برای گندله در افق چشم‌انداز، ۲ میلیون تن اضافه ظرفیت در این حوزه را شاهدیم.
آهن اسفنجی
در بخش آهن‌اسفنجی نیز آمارها حاکی از ظرفیت فعلی ۳۶ میلیون تنی و برنامه‌ریزی برای اجرای ۱۱ میلیون تن ظرفیت جدید و قابل تحقق است. بنابراین جمع ظرفیت به ۵۲ میلیون تن خواهد رسید و با توجه به پیش‌بینی ظرفیت ۵۲ میلیون تنی در افق چشم‌انداز در این حوزه، با موازنه کامل در این بخش مواجه‌ایم.
فولاد
و بالاخره در بخش فولاد، ظرفیت فعلی ۳۹ میلیون تن و ظرفیت طرح‌های در دست اجرا و قابل تحقق ۱۶ میلیون تن است. بر این اساس جمع ظرفیت قابل تحقق ۵۵ میلیون تن خواهد بود و مطابق با هدفگذاری انجام شده در افق چشم‌انداز است.
پیشتر «وجیه الله جعفری» رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: با توجه به تامین عمده سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز، دستیابی به اهداف چشم‌انداز ۱۴۰۴ و تولید سالیانه ۵۵ میلیون تن فولاد امکان‌پذیر است./گسترش