در میان صنایع معدنی، صنعت فولاد به دلیل ویژگی‌های استراتژیکی که دارد همواره مورد توجه بوده است. البته ایجاد کسب‌وکارهای جدید و کارآفرینی در این صنعت به سبب موقعیت آن، به طور معمول بزرگ‌تر از کارآفرینی‌های رایج است. درواقع اغلب واحدهای صنعتی و معدنی این زنجیره در مقیاس بزرگ احداث می‌شوند. با این وجود می‌توان تاکید کرد که این صنعت و سایر صنایع وابسته به آن از ظرفیت ویژه‌ای برای تولید، توسعه، کارآفرینی، اشتغالزایی و رشد اقتصادی برخوردار هستند.
نقش صنعت مادر در اشتغال
زمانیعلی محمد زمانی، مدیرعامل شرکت صبافولاد زاگرس در گفت‌وگو با «روزگار معدن» و در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر نقش صنعت فولاد در کارآفرینی گفت: فولاد در رده صنایع مادر قرار دارد. زنجیره فولاد از معدن آغاز می‌شود و تا تولید محصول نهایی ادامه پیدا می‌کند.
محصولات فولادی در صنایع ساخت‌وساز، خودروسازی، لوازم خانگی و... کاربرد گسترده‌ای دارند؛ بنابراین باید اقرار کرد که تداوم تولید در این زنجیره و توسعه آن به منزله کارآفرینی در سطح گسترده و ایجاد موقعیت‌های شغلی متعدد است. تکمیل زنجیره تولید فولاد به مثابه افزایش توسعه اقتصادی و در همین حال اشتغالزایی هرچه بیشتر در این زنجیره است.
وی افزود: علاوه‌بر سهمی که این زنجیره در کارآفرینی و به دنبال آن اشتغالزایی مستقیم ایفا می‌کند، نقشی اثرگذار در تداوم تولید در صنایع تکمیلی همچون خودروسازی، ساخت‌وساز و… دارد و از این منظر نیز زمینه توسعه کسب‌وکارهای مختلف را فراهم می‌کند.
زمانی خاطرنشان کرد: با وجود شعارهایی که در راستای حمایت از کارآفرینی، تولید و آغاز به کار کسب‌وکارهای جدید سر داده می‌شود اما در عمل شاهد هستیم سیاست‌گذاری‌های دولتی‌ها زمینه اخلال در روند تولید و کارآفرینی را فراهم می‌کند. این اخلال تنها بر عملکرد این زنجیره اثرگذار نیست بلکه شاهد تداوم آثار آن تا حلقه‌های انتهایی و حتی در محصولات نهایی نیز خواهیم بود. زمانی گفت: چنانچه اصول اقتصادی بر سیاست‌های کشور حاکم شود، چالش‌های یاد‌شده برطرف می‌شوند.
بدین ترتیب از یک سو منافع زنجیره تولید و اقتصاد هدر نمی‌رود از سوی دیگر نیز شاهد کاهش رانت‌های کنونی حاکم بر روند تولید کشور خواهیم بود.
وی راهکار صحیح برای بهبود تداوم تولید و رونق یافتن کارآفرینی در این زنجیره را اعتماد به مکانیسم‌های بازار دانست و گفت: از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود که کشف نرخ را به عرضه و تقاضا بسپارند و قیمت‌گذاری دستوری را متوقف کنند تا بدین ترتیب شاهد رشد و توسعه صنایع باشیم.
این دست اقدامات زمینه را برای شروع به کار صنعتگران جدید فراهم می‌کند و در همین حال امکان حمایت از مصرف‌کنندگان در حلقه‌های بعدی فراهم می‌شود.
رونق کسب‌وکار
شهرستانی انجمن فولادرضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با «روزگار معدن» و با اشاره به نقش زنجیره فولاد در روند کارآفرینی گفت: تولید فولاد در رده صنایع مادر قرار دارد. تولید این فلز استراتژیک بر پایه بهره‌گیری از ذخایر غنی معدنی و انرژی در کشور ما توسعه یافته است. این زنجیره از معدن آغاز می‌شود.
اکتشاف، استخراج ذخیره سنگ آهن، انتقال آن به واحدهای فرآوری، تولید کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و در ادامه تبدیل آن به شمش فولاد و در ادامه نورد و ساخت محصولات مختلف پایین‌دستی در این زنجیره قرار دارند. بنابراین از یک سو باید اذعان کرد که بهره‌گیری از این ذخیره زمینه کارآفرینی و به دنبال آن، توسعه اجتماعی و اشتغالزایی را فراهم می‌کند.
از سوی دیگر نیز به ازای هر موقعیت شغلی که در این زنجیره وجود دارد، موقعیت‌های شغلی بسیاری به‌صورت غیرمستقیم ایجاد خواهد شد. درواقع باید اذعان کرد که فعالیت در این زنجیره فرصتی مغتنم برای کارآفرینی و رونق کسب‌وکارهای مختلف را فراهم می‌کند.
وی افزود: ایران در گذشته و به‌واسطه توسعه نیافتن زنجیره فولاد، در رده کشورهای صادرکننده سنگ آهن قرار داشت اما امروزه امکان فرآوری و مصرف کل سنگ آهن استخراج‌شده از منابع معدنی کشور و تولید محصولی با ارزش افزوده بالاتر وجود دارد. در ادامه ایران توانست جایگاه خود را در تولید فولاد به رتبه دهم ارتقا دهد. در همین حال به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان بزرگ فولاد دنیا بدل شود.
شهرستانی با اشاره به موفقیت روزافزون صنایع فولاد کشور در مسیر تولید و صادرات گفت: این عملکرد موفق درحالی ثبت شده که صنایع فولاد کشور در طول یک سال گذشته با همه‌گیری ویروس کرونا و محدودیت‌های تجاری ناشی از تحریم روبه‌رو بوده‌اند. بنابراین چنانچه توسعه در فعالیت‌های این زنجیره و رشد کارآفرینی در این حوزه مطرح باشد، باید از عملکرد فعالان این زنجیره حمایت شود. این حمایت در قالب تسهیل صادرات معنا می‌یابد. صادرات به منزله تداوم تولید و امکانی برای توسعه آن است. در همین حال با ورود ارز صادراتی، امکان کاهش نرخ دلار در برابر ریال فراهم خواهد شد. در همین حال می‌توان به توسعه کسب‌وکارها، کارآفرینی و به دنبال آن اشتغالزایی امید داشت. این عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در پایان تاکید کرد: چنانچه طرح‌های توسعه در صنعت فولاد با جدیت دنبال شود، شاهد رشد کارآفرینی در این حوزه خواهیم بود. به‌عنوان مثال، تولید فولاد با ظرفیت درنظر گرفته شده در افق ۱۴۰۴، مستلزم جابه‌جایی ۳۰۰ میلیون تن محصول است. در چنین شرایطی فعالیت در حوزه حمل‌ونقل به‌شدت توسعه خواهد یافت. علاوه‌بر این، فرصتی برای توسعه این بخش فراهم می‌شود یا در ادامه امکانی برای توسعه سایر صنایع از نیروگاه تا ساخت تجهیزات معدنی، استارت‌آپ‌ها، ماشین‌سازی و… فراهم می‌شود.
سخن پایانی
کارآفرینی از موضوعات مهم و موردبحث در سال‌های اخیر است. رشد جمعیت جوان و جویای کار اهمیت این مفهوم را در سال‌های گذشته بیشتر کرده است. حال چنانچه این مفهوم در کنار ظرفیت‌های معدنی کشور قرار گیرد، امکانی برای توسعه صنعتی، ایجاد کسب‌وکارهای جدید، تولید و اشتغالزایی فراهم می‌شود. از این رو، انتظار می‌رود توجه به این مفهوم در کنار صنایع معدنی زمینه توسعه اقتصادی را فراهم کند./روزگار معدن