رشد صنعت فولاد در بورس کالا/فولاد در بازی قیمت‌گذاری

* عرضه بیشتر شرکت‌‌های فولاد در بورس کالا

 در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۵ میلیارد دلار ارزش معاملات بورس کالا بود و در این میان سهم صنایع معدنی و به ‌‌ویژه فولاد قابل توجه بود. بورس کالا با توجه به جایگاهش می‌تواند بهترین نقش را در تعادل بازار فولاد ایفا کند تا محصولات فولادی از قیمت ‌‌گذاری دستوری و بخشنامه‌‌ای که شرکت‌‌های تولیدکننده فولاد بسیار از آن گلایه‌‌مند هستند، فاصله بگیرد. بنابراین وظیفه بورس کالا زمینه‌‌سازی شفافیت‌‌ برای قیمت‌‌گذاری است. برخی کارشناسان فولاد معتقدند، طی سال‌های گذشته سهم بورس کالا در ارتقای صنعت فولاد بسیار قابل ‌‌توجه بوده است. در مقابل نیز برخی فعالان حوزه فولاد معتقدند، بعضا مشاهده می‌شود که این تالار نقره‌‌ای با پیش رفتن به سمت قیمت‌‌گذاری، گویا قصد سیاستگذاری دارد، امری که به ‌‌شدت باید از آن پرهیز کند.

درباره نحوه عرضه محصولات فولادی در بورس کالا، ابوذر انصاری کارشناس اقتصادی و توسعه ‌‌سرمایه‌‌گذاری ایمیدرو عنوان کرد:

در مقام مقایسه بین صنعت پتروشیمی و فولاد با این موضوع روبه‌رو هستیم که در صنایع بالادستی پتروشیمی محصولات یا صادر شده یا در بورس کالا عرضه می‌شوند و این محصولات در داخل به روش دیگری به فروش نمی‌‌رسد. اما در بازار فولاد روال اینگونه نیست، فروش داخلی هم به ‌‌صورت آزاد و هم از طریق بورس کالا انجام می‌گیرد.

در صنعت پتروشیمی با توجه به این موضوع که محصولات تخصصی تولید می‌شود ممکن است بیشتر مردم این محصولات را نشناسند، از این‌‌ رو تمام این محصولات در بورس کالا عرضه می‌شوند، اما در محصولات فولاد مانند میلگرد و ورق و… محصولاتی هستند که عام‌‌تر به‌‌ شمار می‌‌روند که به صورت آزاد در بازار نیز عرضه می‌شوند.

انصاری در ادامه خاطرنشان کرد:

اگر در زنجیره صنعت فولاد تا یک مرحله‌‌ مشخص همانند تولید شمش، فقط عرضه‌ها از طریق بورس کالا انجام بگیرد، بسیار برای این زنجیره مناسب‌‌تر عمل خواهد کرد.

وی با اشاره به این موضوع که با وجود تمام نواقص، هم‌‌اکنون عرضه‌ها در بورس کالا بهتر و منسجم‌‌تر شده است، گفت:

بیشتر شرکت‌‌های بزرگ فولادی، محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند. هم‌‌اکنون در بورس کالا با کمبودی روبه‌رو نیستیم، مگر اینکه واحدهای تولیدی به‌‌ دلیل قطعی برق با کاهش تولید روبه‌رو شده باشند.

* بورس کالا نباید وارد حوزه سیاستگذاری شود

این کارشناس بورس کالا در پاسخ به این پرسش که بورس کالا و عرضه در آن، همراه با چه مزایایی برای صنعت فولاد است، عنوان کرد:

در بورس کالا عرضه‌ها به‌‌صورت هفتگی انجام می‌شود و از این طریق می‌توان نیاز داخلی کشور به فولاد را سنجید. همچنین قیمت‌‌ها براساس عرضه و تقاضا کشف می‌شود و بسیار شفاف هستند.

انصاری در ادامه خاطرنشان کرد:

در شرایط کنونی اقتصاد کشور که با تورم‌‌ روبه‌رو هستیم، شفافیت بورس کالا بسیار می‌تواند کمک‌‌ کننده باشد. توزیع‌‌ عادلانه انجام می‌گیرد و قیمت‌‌ها بسیار شفاف هستند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هیچ نقدی بر بورس کالا نمی‌توان وارد کرد، گفت:

بورس کالا نباید وارد حوزه سیاستگذاری شود و در زمینه قیمت‌‌گذاری (نقش) داشته باشد و باید اجازه بدهد که قیمت‌‌ها براساس عرضه و تقاضا مشخص شود. در حقیقت بورس کالا، یک بستر و پلتفرم به ‌‌شمار می‌‌رود که اگر وارد حوزه سیاستگذاری شود، به خودش ضربه وارد خواهد شد.

کارشناس اقتصادی و توسعه ‌‌سرمایه‌‌گذاری ایمیدرو در ادامه تاکید کرد:

در بورس کالا، حجم نقدینگی بالاست و بدون شک محل مناسبی برای عرضه و تقاضاست. یکی از مزیت‌‌های دیگر بورس کالا که می‌تواند به بازار فولاد کمک کند، آن است که کارشناسان می‌توانند با گرفتن داده‌های دقیقی که این بازار به آنها می‌دهد، تحلیل‌‌های بسیار دقیق برای این بازار انجام دهند.

انصاری در پایان یادآور شد:

بدون شک در چنین شرایط اقتصادی، اگر بورس کالا نبود، شرایط سخت‌‌تر نیز می‌شد. در حال حاضر کمبود برق تا حدی مشکل‌‌ساز شد که فولادسازان را با کاهش و عرضه محصولات خود روبه‌رو کرده است که شرکت‌‌های فولادسازی از طریق بورس کالا می‌توانند این کمبودها را مدیریت کنند.

* نقش ۶۰ درصدی بورس کالا در توسعه صنعت فولاد کشور

همچنین رئیس هیات ‌‌مدیره ذوب‌‌آهن اصفهان یکی از دلایل تبدیل شدن صنعت فولاد به صنعت بالنده را شفاف شدن قیمت‌‌ها از مسیر بورس کالا می‌‌داند.

منصور یزدی‌‌زاده در گفت‌وگویی درباره اهمیت بورس کالا در شفافیت اقتصاد عنوان کرد:

تا پیش از ورود فولاد به بورس کالا، قیمت‌‌ها به‌‌صورت مصوب و دستوری تعیین می‌شد، درحالی که فضای دستوری همواره فضای رانت‌‌زایی محسوب می‌شود. این رانت‌‌های غیرمولد به لایه‌های بازار منتقل و انتفاعی نصیب تولیدکننده نمی‌کند، ضمن آنکه مصرف‌‌کننده نهایی نیز از این موضوع منتفع نمی‌شود.

به گفته یزدی‌‌زاده، قدمت بورس کالا نشان می‌دهد کارکرد این شرکت در همه ابعاد مثبت بوده است.

وی در ادامه تاکید کرد:

یکی از مهم‌ترین کارکردهای بورس کالا شفافیت قیمت‌‌ها بود. به عبارت دیگر با اجرای اصل۴۴ که شرکت‌‌های بسیاری وارد فرآیند واگذاری و ورود به بورس کالا شدند، یکی از مولفه‌های اصلی و مهم در سودآوری شرکت‌‌ها، شفاف‌‌سازی قیمت‌‌ها بود که با ورود محصولات به بورس کالا کمک بسیاری به این شرکت‌‌ها شد.

وی تصریح کرد:

بورس کالا با تعریف ابزارهای جدید در حوزه فروش و قرار دادن آنها در اختیار عرضه‌‌کنندگان نتیجه مثبتی را برای شرکت‌‌های بورسی که با سهامداران مواجه بودند، رقم زد؛ زیرا در چنین فضایی سهامدار می‌تواند اعتماد کند. در غیر این صورت در فضای رانتی نه سرمایه‌‌گذار راغب به سرمایه‌‌گذاری در صنعت می‌شود و نه سهامدار تمایل به خرید سهام شرکت‌‌های مربوطه پیدا می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال که نقش بورس کالا در کمرنگ شدن نظام قیمت‌‌گذاری دستوری و جاری شدن نظام عرضه و تقاضا چیست، تصریح کرد:

همان‌طور که گفته شد اگر بخواهیم رانت ناشی از قیمت‌‌گذاری دستوری به لایه‌های بازار منتقل و توزیع نشود و مصرف‌‌کننده نهایی و همین‌‌طور تولیدکننده از این سود منتفع شود، بهترین راهکار عرضه در بورس کالاست. بنابراین اگر نظام عرضه و تقاضا حاکم نشود، شرکت‌‌ها قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود.

وی در ادامه خاطرنشان کرد:

شرکت‌‌ها زمانی که بورسی شدند، شفاف‌‌سازی در صورت‌‌های مالی آنها ایجاد شد و سودآوری آنها واقعی شد. زمانی که شرکت‌‌های تولیدی فروش خود را با قیمت‌‌های واقعی انجام می‌دهند و از رانت پرهیز می‌شود، می‌توان نتیجه آن را در درآمد و سودآوری شرکت‌‌ها مشاهده کرد و این موضوع نیز در لایه‌های بالاتر بر شاخص‌‌های بورس کالا تاثیرگذار خواهد بود و در نتیجه سرمایه‌‌گذاران می‌توانند به استناد آن اقدام به سرمایه‌‌گذاری کنند.

رئیس هیات‌‌ مدیره ذوب‌‌آهن اصفهان یادآور شد:

یکی از دلایلی که صنعت فولاد توانسته به صنعت بالنده تبدیل شود شفاف شدن قیمت‌‌ها از مسیر بورس کالا بود که به عقیده من این موضوع نقش ۶۰ درصدی در توسعه صنعت فولاد کشور داشته است.

* بورس کالا نباید قیمت‌‌گذاری کند
البته در مقابل برخی فعالان بازار معتقد هستند که بورس کالا نباید به سمت قیمت‌‌گذاری پیش برود که در غیر این صورت از نقش اصلی خود که شفافیت در بازار است، دور خواهد شد.

در این زمینه یک فعال بازار که خواست نامش عنوان نشود، عنوان کرد:

بورس کالا تا آنجا که ممکن است باید از رویه‌های نرخ‌‌گذاری پرهیز کند. بعضا دیده می‌شود که بورس کالا اقدام به قیمت‌‌گذاری در برخی محصولات فولادی می‌کند که اگر این روند ادامه پیدا کند، امکان دارد برخی تولیدکنندگان (شمش) با ضرر و زیان روبه‌رو شوند.

وی در ادامه یادآور شد:

در برخی مواقع نیز شاهد هستیم که بورس کالا براساس قیمت‌‌گذاری خود پیش نمی‌‌رود و روند قیمت‌‌گذاری خود را تغییر می‌دهد.

این فعال بازار در ادامه با اشاره به این موضوع که در بورس کالا بیشتر شرکت‌‌های دولتی حضور دارند، توضیح داد:

در زمینه عرضه شمش در بورس کالا، شرکت‌‌های دولتی عرضه‌‌کننده هستند و شرکت‌‌های القایی عرضه‌‌ گسترده‌ای در بورس کالا ندارند، چراکه ممکن است با روش محاسبه بورس کالا، این شرکت‌‌های کوچک دچار ضرر و زیان شوند. البته بورس کالا به نوعی شرکت‌‌های دولتی را مجبور به عرضه می‌کند که با این اجبار سبب ضرر و زیان این شرکت‌‌ها شده است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد:

با توجه به چنین شرایطی شاهد هستیم که شرکت‌‌های القایی کوچک، طی یک ماه عرضه‌‌ای در بورس کالا نداشته‌‌اند، چراکه همگی آنها در ضرر و زیان هستند و این به دلیل نحوه قیمت‌‌گذاری است.

این فعال بازار با اشاره به این موضوع که در بورس کالا، کارشناسی که یک کالا را به صورت تخصصی بشناسد، کم است، گفت:

ممکن است همان کارشناسی که گندم را قیمت‌‌گذاری می‌کرد، محصولات فولادی را نیز قیمت‌‌گذاری کند./آرتان پرس