بنابر گزارشات، علاوه بر موضوع تحریم‌ها، کاهش قیمت‌های جهانی را نیز می توان از دلایل کاهش صادرت عنوان کرد؛ چنانچه در حال حاضر قیمت شمش ۴۴۰ تا ۴۶۰ دلار است، همین داده را اگر در نظر بگیریم به این معنا است که بازار جهانی وارد یک فاز نزولی جدی شده است.
افت جذابیت تقاضا در بازار
این وضعیت باعث می‌شود که قیمت‌های داخلی هم به‌صورت ناخودآگاه محدود شوند، از سوی دیگر قیمت دلار هم ثبات نسبی دارد و تغییر چندانی نکرده است، قیمت فوب بیلت صادراتی ۴۴۱ دلار است که بسیار قیمت پایینی است و این روند کاهشی با توجه به افت قیمت نفت ادامه‌دار خواهد بود؛ این سیگنال در کنار ثبات قیمت دلار به معنی کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی است که نیازی به هیچ توجیه دیگری ندارد؛ از طرف دیگر قیمت‌ها در بازار داخلی به نسبت قیمت جهانی هنوز اما و اگرهای خاصی دارند. با توجه به گزارشات، بازار جذابیت‌های پیش‌روی چندانی ندارد و در حال از دست دادن جذابیت‌های خود در حوزه‌هایی مثل تقاضا و یا رشد قیمت نیز است، این اتفاق به این معنا است که سیگنالهای رشد قیمت هفته گذشته با یک ثبات نسبی همراه شده، گویی بازار از لحاظ تقاضا در وضعیتی قرار گرفته که شاید در ماه‌های گذشته یا مشاهده نشده و یا کم‌سابقه بوده است. کارشناسان در این رابطه معتقدند خرید در این بازار به‌شدت خطرناک است و اصلا جذابیت خاصی ندارد، عدم جذابیت خرید در بازار فولاد نشان می‌دهد که مصرف واقعی در داخل کشور یا برای خیلی از پروژه‌ها وجود ندارد یا کاهش پیدا کرده است.
بازار به دنبال سیگنالهای افزایشی
ساده‌ترین خروجی این وضعیت، ثبات نسبی قیمت‌ها و تداوم افت نرخ است که در روزهای گذشته هم خودنمایی کرد، اما برای روزهای آینده بازار به دنبال سیگنالهای مثبتی می‌گردد تا بتواند از آنها به‌عنوان جای پایی برای رشد نرخ استفاده کند، اما رصد بازار نشان می‌دهد که خبر چندانی زیر پوست بازار نیست؛ در گذشته به ۶ فاکتور که بازار فولاد در زیست کنونی خود از آنها تاثیر گرفته است اشاره کردیم که این موارد را شامل می‌شد: کاهش قیمت‌های جهانی، کاهش نسبی قیمت نفت با چند جرقه مقطعی، کاهش قیمت دلار (که الان به یک ثبات نسبی رسیده)، تداوم سختگیری‌ها بر صادرات مصنوعات فولادی، بارش‌های موسمی و فصلی در این دو هفته که باز هم جذابیت خرید و حملونقل آن را کاهش می‌دهد (که در یک هفته گذشته عمیق‌تر و جدی‌تر شده است) و در نهایت رکود نسبی در بازار فولاد و اغلب بازارهای کالایی مشابه؛ این عوامل شائبه‌ای از یک رکود جدید را در فاز تقاضا ایجاد کرده است.
در این‌‌باره هر ۶ سیگنالی که به آن اشاره شد دقیقا در این بازار اثرگذار بوده، یعنی سیگنالهای پیش‌روی بازار که در گذشته به‌عنوان سیگنالهای «احتمالا» تاثیرگذار از آن یاد می‌شد الان دقیقا سیگنالهای مهم و واقعی در بازار هستند؛تجمیع این موارد نشان می‌دهد که بازار فولاد نه‌تنها قدرت چندانی برای خودنمایی ندارد بلکه نگرانی از افت قیمت‌ها را نیز باید جدی بگیرد.
۶ سیگنالی که به آن اشاره شد را می‌توان به‌صورت یک به یک مورد بررسی قرار داد، اما آنچه مورد اهمیت است، بیشتر رصد تحریم‌ها و تاثیرگذاری این عامل بربازار فولاد است. بحث تحریم‌ها و کم و کیف تاثیرگذاری این عامل روی بازار فولاد شاید یکی از جذاب‌ترین مباحثی باشد که اغلب برای ما، به‌عنوان یک داده منفی اعمال نفوذ کرده است و این‌بار هم همین‌گونه است؛ در گذشته با شروع تحریم‌ها رشد قیمت‌ها را داشتیم ولی الان دقیقا عکس این موضوع در حال رخ دادن است.
تغییر نقش فولادی ایران در سطح جهانی
در گذشته، ایران یک «واردکننده مهم فولاد» در دنیا بوده است ولی در حال‌حاضر یک «صادرکننده مهم فولاد» در دنیا به‌شمار می‌رود، بنابراین سختگیری بر مسیر تجارت فولاد برای ایران در حال حاضر و در این برهه به معنای «افزایش تزریق کالا به جای بازار جهانی در بازار داخلی» است؛ این مطلب خیلی مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد.
در گزارش‌های پیشین بر رخدادهای متاثر بر بازار داخلی با فرض ویژگی‌های تولید اشاره کردیم، یکی از آنها رقابت بین واحدهای بزرگ فولادی در فرآیند احیای مستقیم یا کوره بلند با واحدهای خیلی کوچک فولادی در فرآیند احیای مستقیم، فرآیند القایی یا حداکثر قوس‌الکتریکی بود، به‌صورت دقیق‌تر کارخانه‌های بسیار کوچکی را الان داریم که شمش را با فرآیند القایی تولید می‌کنند، اما در کنار این موضوع رقبای خیلی بزرگی را در منطقه داریم که تولید فولاد آنها از طریق سنگ آهن است و این موضوع قیمت تمام‌شده آنها را کاهش می‌دهد و بسیار پایین‌تر از ایران است، این رقابت را باید جدی بگیریم آن‌هم در شرایطی که قیمت قراضه به نسبت وضعیت بازار بسیار بالا است، یعنی تولید در واحدهای القایی برای ایران در این برهه اگر نخواهیم بگوییم سودآور نیست، باید گفت روزهای سختی را می‌گذراند.
این در حالی است که این شرایط باعث شده یک رقابت شکننده در بازار داخلی ایجاد شود و تا وقتی که پتانسیل صادرات فراهم نشود این شرایط هم ادامه خواهد داشت، وضعیت حال حاضر یعنی «رقابت نابرابر» در نهایت باعث می‌شود قیمت‌ها در بازار داخلی میل به افت داشته باشد (آن هم از طرف تولیدکننده‌های بزرگ) ولی رصد و دقت در آمارهای بورس کالا نشان می‌دهد که شاهد عرضه‌های گسترده این قبیل مصنوعات نیستیم و شاید همین موضوع از بازار در مقابل ریزش بیشتر قیمت‌ها حمایت و فضایی برای جرقه‌های رشد قیمت پیشین ایجاد کرده است.
تفاوت بازارهای فولادی و رنگی
فولاد به نسبت بقیه فلزات غیرآهنی تا حدودی در بازارهای جهانی مقاومت کرده است؛ یعنی تقریبا سه هفته بود که روند کاهشی قیمت در بازارهای جهانی فلزات غیرآهنی را داشتیم ولی فولاد تکانه‌های منفی بزرگی را تجربه نکرد اما اواخر هفته گذشته بخشی از این عقب‌افتادگی کاهش نرخ در بازار فولاد جبران شد و شاهد یک افت نرخ جدی در بازار فولاد بودیم که با توجه به کاهش قیمت نفت خام که هنوز تاثیر مستقیم خود را در بازار فولاد به جا نگذاشته است، پتانسیل برای افت قیمت فولاد وجود دارد که در کنار آن قیمت سنگ‌آهن را هم متاثر می‌کند که این داده در کنار ضعف جدی تقاضای جهانی و نگرانی از کاهش نرخ و عقب‌نشینی خریداران و موکول کردن تقاضای واقعی به آینده، باعث می‌شود شتاب افت قیمت فولاد جدی‌تر شود یعنی احتمالا در روزهای آینده هم شاهد کاهش قیمت فولاد در بازارهای جهانی خواهیم بود.
در مورد دورنمای بازار داخلی وضعیت شکننده‌تری وجود دارد، شرایطی که در حال تجربه آن هستیم شاید یکی از وضعیت‌های خیلی پیچیده در تاریخ بازار فولاد باشد به این معنا که شاهد مجموعه عواملی همچون افت قیمت‌های جدی بازارهای جهانی، کاهش امکان صادرات، ثبات نسبی قیمت دلار، ضعف تقاضای داخلی و بارندگی‌های موجود که مشکلات حملونقل را هم تا اندازه‌ای افزایش داده است، هستیم. از طرف دیگر محموله‌هایی که در انبارهای فولادی زیر سقف قرار ندارند پتانسیل جدی کاهش کیفیت را هم از این به بعد خواهند داشت، بنابراین در چنین شرایطی فروشنده‌ها بیشتر مایل به فروش می‌شوند اما خریداران تا از کیفیت کالا یقین پیدا نکنند اقدام به خرید نمی‌کنند؛ همین موضوع است که باعث خواهد شد در هفته‌های پیش رو شاهد توزیع محموله‌های فولادی با کیفیت‌های متعددی در بازار باشیم.
در این شرایط هیچ‌کدام از موارد شامل خرید سفته‌بازی، صادرات و مصرف داخلی جذابیت ندارد و در کنار این عوامل قیمت دلار هم از بازار حمایت نمی‌کند و قیمت جهانی هم کاهشی است، یعنی در این شرایط موجودی انبارها خیلی بالا نیست از سویی تولید هم جذابیت ندارد؛ واحدهای القایی و نوردی هم میل زیادی به تولید در شرایط فعلی ندارند، همه این موارد باعث می‌شود که یک دوره عجیب رکود در بازار دیده شود، در شرایطی که بازار خیلی پتانسیل افت نرخ ندارد یعنی در برابر کاهش قیمت‌ها همان‌طور که بازار در روزهای گذشته مقاومت کرد باز هم مقاومت می‌کند و این مقاومت یک سیگنال دوگانه دارد. این یعنی اگر تصمیمات زیرپوستی برخی تولیدکنندگان خاص در جهت رشد قیمت‌ها در بازار فولاد باشد ممکن است یک گردش نرخ در بازار فولاد مشاهده شود اما، اگر روند فعلی موجود در بازار فولاد ادامه‌دار باشد شاهد یک پله کاهش نرخ جدی خواهیم بود که این یک پله کاهش نرخ با توجه به واقعیت‌های بازار جهانی، بازار فولاد را به واقعیت‌های خودش نزدیک‌تر می‌کند.
نهایتا آنچه که در شرایط کنونی بازار فولاد وجود دارد و خطرناک است؛ عاملی به نام «رکود تقاضای موثر» است که این عامل در پروژه‌های مسکونی، عمرانی و واحدهای شخصی مشاهده می‌شود. یک پله افت نرخ در بازار فولاد محتمل است، این در حالی است که احتمالا روزهای آینده یکی از مبهم‌ترین روزهای بازار فولاد در سال‌های اخیر باشد.
منبع:دنیای اقتصاد