نوسان مثبت نرخ ارز در کشور ظرف روزهای اخیر به رونق معاملات شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا انجامید. با وجود این، متقاضیان حاضر به رقابت قیمتی چندانی برای کسب سهم از بازار نشدند؛ چراکه در شرایط رکود سنگین مصرفی در بازار داخل و پابرجا ماندن موانع صادراتی، تولید محصول با شمش گران، فاقد توجیه منطقی و اقتصادی است.
تبلور صعود ارزی در رینگ شمش فولاد
رینگ شمش فولاد در بازار بورس‌کالای ایران طی روز دوشنبه 21شهریور با استقبال نسبتا خوب نوردکاران روبه‌رو شد؛ به نحوی که برای 218تن شمش فولاد عرضه‌شده در این بازار، تقاضایی برابر 326تن به ثبت رسید. در نهایت در این روز 139تن شمش فولاد در این بازار مورد معامله قرار گرفت و به این ترتیب حدود 64درصد از کل عرضه‌‌‌ها در بازار اولیه به فروش رفت. روز دوشنبه 21شهریور، شمش فولاد با نرخ پایه‌‌‌ای در بازه 12هزار تا 12هزار و 700تومان در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه شد که این رقم، با بازه قیمت پایه تعیین‌شده در هفته قبل تفاوت چندانی نداشت. اما حجم فروش شمش فولاد در این بازار نسبت به هفته قبل رشد داشت. در شرایطی که نرخ شمش فولاد صادراتی ایران در بازارهای جهانی تغییر مثبتی نداشته و از بهبود بازار صادراتی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت خبری نیست، سیگنال‌‌‌های ارزی، مهم‌ترین دلیل افزایش حجم فروش شمش فولاد در رینگ بازار فیزیکی بورس‌کالا طی روز گذشته بود.
احتمال معلق ماندن مذاکرات احیای برجام ظرف روزهای اخیر باعث شد تا نرخ ارز در بازار آزاد پس از تجربه نوسان محدود قیمتی ظرف دوهفته اخیر، مجددا افزایشی شود. در حالی که کشورهای اروپایی ادعا کردند ایران از فرصت روابط دیپلماتیک خود استفاده نکرده است و مدعی شدند، در حالی که به توافق نزدیک بودیم، ایران مسائل جداگانه‌‌‌ای را دوباره باز کرد، درخواست اخیر، تردیدهای جدی در قصد ایران برای رسیدن به نتیجه موفقیت‌‌‌آمیز درباره برجام به وجود آورد. البته این بیانیه از سمت سخنگوی وزارت امور خارجه پاسخ داده شد و وی به سه‌کشور اروپایی صادرکننده این بیانیه توصیه کرد، به جای ورود به فاز تخریب روند دیپلماتیک، برای ارائه راه‌‌‌حل به‌منظور پایان‌دادن به اختلاف‌نظرهای معدود باقی‌‌‌مانده نقش فعال‌‌‌تری ایفا کنند.
اخبار منتشرشده باعث شد تا نرخ ارز مجددا در بازار آزاد افزایشی شود. افزایش نرخ ارز در بازار آزاد باعث شد تا بر حجم معاملات در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران افزوده شود و 64درصد کل عرضه‌‌‌ها در بازار اولیه مورد معامله قرار گیرد و به این ترتیب مجددا نوسانات نرخ ارز، سیگنال‌‌‌ساز اصلی بازارهای مالی و کالایی کشور شد.
رونق معاملات فولاد بدون رقابت قیمتی
اگر چه حجم تقاضا نسبت به عرضه برای کسب سهم از معاملات شمش فولاد در روز دوشنبه 21شهریور بالاتر بود؛ اما متقاضیان شمش فولاد که اغلب نوردکاران هستند، حاضر به رقابت قابل‌ملاحظه قیمتی برای کسب سهم از بازار نشدند. به این ترتیب، در نهایت میانگین نرخ فروش شمش فولاد از بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران به 12هزار و 517تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. با احتساب ارز نیمایی 27هزار تومان، میانگین دلاری نرخ فروش شمش فولاد از رینگ صنعتی بورس‌کالا طی روز گذشته به 5/ 463دلار به ازای هر تن رسید. به این ترتیب، همچنان نرخ فروش شمش فولاد در بازار داخل بالاتر از نرخ فروش صادراتی آن است. البته تفاوت قیمتی یادشده ظرف دوهفته اخیر به‌شدت محدود شده است.
در شرایطی که بازار داخلی و صادراتی مقاطع طویل فولادی با رکود مواجه است، خرید شمش گران، برای نوردکاران فاقد توجیه است. با احتساب مالیات ارزش‌افزوده و کارمزد ارکان بورس، میانگین نرخ فروش شمش فولاد از رینگ صنعتی بورس‌کالا طی روز دوشنبه 21شهریور به 13هزار و 650تومان می‌‌‌رسد. با احتساب هزینه متوسط حمل و تبدیل شمش به میلگرد، نرخ تمام‌شده میلگرد تولیدی با این شمش برابر 15هزار و 150تومان خواهد بود.
فولاد ایران، ارزان‌‌‌تر از رقبای صادراتی
متالبولتن نرخ شمش فولاد صادراتی ایران فوب خلیج‌فارس را در روز هفتم سپتامبر 455 تا 465دلار به‌ازای هر تن ارزیابی کرد. اگرچه این رقم نرخی پایین برای فروش بیلت صادراتی ایران تلقی می‌شود؛ اما میانگین نرخ فروش صادراتی بیلت فولادی کشور از کف قیمتی خود ظرف یک‌سال اخیر که در نیمه مردادماه به ثبت رسید، فاصله 30دلاری گرفته است. با وجود این، بیلت فولادی ایران با نرخی کمتر از دیگر رقبای صادراتی به فروش می‌رود، به نحوی که در زمان مشابه، متالبولتن میانگین نرخ فروش بیلت صادراتی هند فوب بنادر اصلی این کشور را 495دلار، میانگین بهای بیلت فولادی ترکیه فوب بنادر این کشور را 617دلار و نرخ فروش بیلت فولادی فوب دریای‌سیاه را 528دلار به ازای هر تن ارزیابی کرد. به این ترتیب می‌‌‌توان اذعان کرد که شمش فولاد صادراتی ایران با نرخی به‌مراتب کمتر از سایر رقبای خود روانه بازارهای جهانی می‌شود.
تحریم و وضع دستورالعمل‌‌‌های متعدد و متناقض باعث شده است تا فعالان زنجیره آهن و فولاد در کشور از ابتدا تا انتها در حفظ بازارهای صادراتی خود به چالش کشیده شوند و راهی جز ارزان‌‌‌فروشی برای کسب سهم از بازارهای جهانی نداشته باشند. البته لزوم ارزان‌‌‌فروشی برای کسب سهم از بازارهای صادراتی تنها شامل حال حلقه شمش فولاد نمی‌شود؛ نوردکاران کشور نیز مقاطع طویل فولادی خود را با نرخی به‌مراتب کمتر از رقبا صادر می‌کنند. بنابراین در چنین شرایطی، عرضه شمش فولاد برای صنایع تکمیلی با نرخ شمش‌‌‌سازان منطقه باعث می‌شود که نوردکاران امکان صادرات را از دست بدهند. درواقع نمی‌‌‌توان انتظار داشت که بخش پایانی زنجیره، تاوان وضعیت نامساعد تجاری کشور را بدهد./دنیای اقتصاد