در مباحث قبل به ایمنی پرداختیم در این مقاله قصد داریم به نکات مهم ایمنی و بهداشت در محیط کار بپردازیم با ما همراه باشید با ادامه این مبحث بشرح موارد زیر:
- چگونگی ایجاد محیط ایمنی کار
- تجهیزات حفاظت فردی چیست؟
- علت استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
ایجاد محیط ایمنی کار
ایجاد محیط برای ایمنی کار از وظایف اصلی مدیریت در هر سازمان است. در چنین محیطی است که می‌توان انتظار داشت کارکنان در راستای تولید بهره‌ور تلاش کنند. چنانچه عوامل زیان‌آور ( فیزیكی، شیمیایی، مكانیكی، ارگونومیك، روانی و بیولوژیك) در محیط کار در کنار مواردی چون خطرات حریق، انفجار و ...، به‌درستی شناسایی نشوند و راهكارهایی جهت مقابله با آن‌ها لحاظ نگردد، می‌توانند منشأ حوادث جبران‌ناپذیری شوند، ازاین‌رو تلاش در راستای حذف و کاهش خطرات به یكی از اولویت‌های سازمان‌های امروزی تبدیل‌شده است. اما علیرغم تلاش‌های فراوانی که در این راستا صورت گرفته و می‌گیرد، هیچ‌گاه خطرات به‌طور کامل حذف نمی‌شوند و احتمال بروز حوادث همواره وجود دارد.
حذف یا کاهش خطرات به‌طورکلی در سه مرحله (محل ایجاد، مسیر انتقال و محل دریافت) صورت می‌گیرد. تغییر در طراحی تجهیزات و فرآیندها، جایگزینی مواد و روش‌های مصرف، حفاظ گذاری و ایزوله کردن تجهیزات و ... ازجمله فعالیت‌ها در راستای مواجهه با خطرات در محیط کار هستند. در این میان استفاده از تجهیزات حفاظت فردی به‌عنوان آخرین عامل کاهنده شدت اثرات حادثه (به دنبال لحاظ نمودن تدابیر حفاظتی مختلف) اهمیت خاصی دارد. انتخاب صحیح، تجهیزات حفاظتی متناسب با نوع کار، استفاده درست از تجهیزات، مراقبت و نگهداری مناسب ازجمله مواردی هستند که باید در برنامه‌های حفاظتی و پیشگیرانه هر سازمان در نظر گرفته شوند.
تجهیزات حفاظت فردی
یكی از مشكلات مهم صنایع به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه، مشکلات ایمنی و بهداشتی کارکنان شاغل در صنایع است. ایمنی به‌عنوان شاخصی در خصوص درجه نسبی فرار از خطر و بهداشت حرفه‌ای به‌عنوان مفاهیمی برای ارزیابی میزان تماس شاغلین با آلاینده‌های مختلف و متعدد محیط‌های کار ازجمله موارد حائز اهمیتی هستند که مدیران صنایع می‌بایست به آن توجه کنند. بدیهی است شناسایی و کنترل خطرات برای بالا بردن سطح بهره‌وری در صورت دارا بودن محیطی بهداشتی، ایمن و کارگران سالم امکان‌پذیر خواهد بود .
ازآنجایی‌که در مواقعی کنترل بخش مهمی از عوامل زیان‌آور شغلی (شامل عوامل شیمیایی، فیزیكی، مكانیكی و بیولوژیكی) در منبع تولید یا در مسیر انتقال امکان‌پذیر نیست تنها راه‌حل باقی‌مانده تجهیز کارکنان به وسایل حفاظت فردی مناسب و استاندارد خواهد بود. وجود طیف وسیعی از خطرات شیمیایی، فیزیكی، بیولوژیكی و مكانیكی با خصوصیات خورندگی، برندگی، سمیت، سرطان‌زایی، سوزانندگی، جهش‌زایی و ... در محیط‌های کاری می‌تواند سلامت شاغلین و حتی سایر افراد مجاور محیط‌های شغلی را به‌شدت مورد تهدید قرار دهد.
بنابراین به‌منظور حفظ منبع انسانی و همچنین افزایش راندمان کار و بهره‌وری، شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات فوق از اهمیت بسزایی برخوردار است. وظایف یاد شده در فرهنگ ایمنی امروزی نه‌تنها کاری انسانی و در راستای اهداف اقتصادی و اجتماعی محسوب می‌شود بلكه وظیفه قانونی نیز تلقی می‌شود .
از طرف دیگر بایستی توجه داشت که استفاده از وسایل حفاظت فردی معمولاً آخرین روش دفاعی در مقابل شرایط خطرناک محیط‌های کار محسوب می‌شود. در بیشتر مقررات ایمنی امروزی نظیر مقررات گروه اروپایی و همچنین اصول مدیریت نوین ایمنی، کنترل‌های فنی و مهندسی و در مرتبه بعدی کنترل‌های مدیریتی به‌عنوان اولین و مناسب‌ترین روش حفاظتی کارگران در برابر مواد و شرایط خطرناک توصیه می‌شوند. به‌عنوان‌مثال اولویت‌بندی گروه یادشده در کنترل خطرات شیمیایی محیط‌های کاری به ترتیب شامل جایگزینی مواد و شرایط خطرناک با مواد و شرایط کم‌خطر، راه‌حل‌های مهندسی از طریق کنترل در منبع، به‌کارگیری تهویه موضعی و درنهایت استفاده از وسایل حفاظت فردی است.
همچنین مقررات اداره بهداشت و ایمنی حرفه‌ای امریكا نیز استفاده از PPE را به‌عنوان آخرین راه کنترل شرایط خطرناک طبقه‌بندی کرده و بیان می‌کند که کاربرد PPE زمانی به‌عنوان یک‌راه حل جایگزین مطرح می‌شود که بنا به دلایل فنی و اقتصادی قابل‌قبول، اجرا و به‌کارگیری کنترل‌های مهندسی و مدیریتی عملی نبوده و یا نتواند سطح مواجهه کارگران با عوامل زیان‌آور را به حد بی‌خطر و یا قابل‌قبول کاهش دهد.
جایگزینی مواد کم‌خطر با مواد خطرناک، تغییر فرآیند کار، محصور کردن مواد یا فرآیندهای خطرناک، استفاده از سیستم‌های تهویه مناسب، به‌کارگیری روش‌های کنترل از راه دور و موارد مشابه ازجمله موارد اجرایی کنترل‌های مهندسی است. کنترل‌های مدیریتی نیز می‌تواند شامل گردش کار یا به عبارت بهتر جابه‌جایی متناوب کارگرانی که در معرض مواجهه شدید با خطرات هستند، تغییر نحوه انجام کار به‌گونه‌ای که مواجهه با خطرات به حداقل برسد و مواردی از این قبیل باشد.
در شرایطی که روش‌های مهندسی و مدیریتی نتوانند به‌طور مؤثر پتانسیل مواجهه با مواد یا شرایط خطرناک را کاهش دهند یا زمانی که شرایط تماس موقتی باشد یا مواردی که هزینه کنترل‌های مهندسی و مدیریتی آن‌قدر بالا باشد که نتوان آن را به کاربست و یا جایی که نیاز به یك خط دفاعی ثانویه باشد، می‌توان استفاده از وسایل حفاظت فردی را به‌عنوان یک‌راه حل پیشنهاد کرد. بنابراین به‌وضوح پیداست که کاربرد وسایل یادشده اغلب به‌عنوان آخرین راه مقابله با مخاطرات متنوع محیط‌های کاری محسوب می‌شود.
تجهیزات حفاظت فردی به سه منظور استفاده می‌شود:
- به‌عنوان مكمل اقدامات اساسی ایمنی بر روی محیط و پیرامون فرد و آنچه در اختیار دارد.
- به‌عنوان ابزار کار تلقی شده که بدون آن‌ها پرداختن به شغل موردنظر غیرممکن است.
- در شرایطی که اقدام اساسی جهت تأمین ایمنی مشكل و یا محتاج زمان است در این صورت تنها گزینه ممكن، ایجاد شرایط ایمنی برای افراد به‌طور موقت خواهد بود.
امیدوارم این مقاله برای شما دوستان مفید بوده باشد در قسمت دوم این مقاله بیشتر به این مبحث خواهیم پرداخت با ما همراه باشید...
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24