شاتکریت چیست ؟ شاتکریت همان بتن پاشی یا شات کریت است که هدف از انجام دادن چنین پروسه ای این است که محصول نهایی، مقاومت بالا و نفوذپذیری کمی داشته باشد یکی از موارد حائز اهمیت در بتن شکل پذیری بالای آن است و در واقع شاتکریت یکی از بهترین استفاده از این ویژگی منحصر به فرد بتن است در پاسخ به این سوال که شاتکریت چیست. در ادامه مطلب شما را با مفاهیم ذیل بیشتر آشنا خواهیم نمود:
- شاتکریت چیست؟
- شاتکریت و بتن چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
- شاتکریت خشک دارای چه مزایا و معایبی است؟
- شاتکریت تر دارای چه مزایا و معایبی است؟
- شاتکریت چه کاربردهایی دارد؟
شاتکریت چیست؟
بتن پاشی، اسپری کردن بتن یا شاتـکریت shotcrete مرکب از دو کلمه ی shot و concrete است. که در کل یک واژه جامع از دو نوع تر و خشک می باشد که هر یک از شاتکریت ها (تر-خشک) در شرایط به خصوصی مورد استفاده قرار می گیرد.معنی شاتـکریت را می توان به معنی پاشیدن بتن یا شات کریت نام برد و فرآیندیست که در آن مخلوط بتن به صورت اسپری شده به محل مورد نظر پاشیده می‌شود. هدف از انجام دادن چنین پروسه ای، این است که محصول نهایی ما، مقاومت بالا و نفوذپذیری کمی داشته باشد. یکی از ویژگی‌های اصلی بتن که همیشه عنوان می‌شود، شکل‌پذیری بالای آن است در پاسخ به این سوال که چرا از شاتـکریت یا بتن پاششی استفاده می گردد می توان گفت این نوع بتن برای تعمیر سازه های موجود و همچنین کارهایی که به قالب بندی نیاز ندارد و یا شکل های پیچیده با ضخامت کم مورد استفاده قرار می گیرد.
بعنوان مثال برای پوشش داخلی تونل ها و تانک ها و مخازن بتن پیش تنیده کاربرد دارد و از مصارف دیگر آن برای پایدار کردن صخره های سنگی شیب دار، پوشش دادن صفحات فولادی به منظور ایجاد سپر ضد آتش می توان نام برد. بتن در این روش متشکل از سیمان، ماسه و سنگدانه می باشد که به صورت لایه ای متراکم خود نگهدار و باربر بر روی سطح قرار می گیرد. سرعت بالای شاتـکریت باعث فشرده شدن بتن به صورت دینامیکی می شود.
تفاوت میان شاتکریت و بتن
در واقع تفاوت عمده شاتکریت و بتن در نحوه اجرای آنها است. بتن آماده شده از قبل که در داخل یک محفظه قرار دارد، تخلیه و سپس در سطح مورد نظر تخلیه می‌شود و در مرحله بعد برای شکل گرفتن، نیاز به اعمال لرزش‌هایی پیوسته یا فشردگی است.اما در اجرای شا تکریت نیازی به فرآیندهای شکل دهی نیست و از این رو قابلیت آن در ارتقای طراحی ها و کاربردهای منعطف بسیار بیشتر از بتن معمولی است و در بیشتر اوقات موجب صرفه جویی در زمان و هزینه می گردد.
انواع شاتکریت
شاتـکریت بر دو نوع خشک و تر است. هر دو تحت شرایط به خصوصی به کار گرفته می‌شوند. سابقه اجرای شاتکریت خشک بیشتر از شاتکریت تر می باشد.
در شاتـکریت مخلوط خشک (DMS)، مواد خشک در یک محفظه قیف مانند (هاپر) قرار داده می‌شوند و سپس تحت فشار و از طریق نازل روی سطح مورد نظر اجرا می‌شوند. کارگری که نازل را در دست دارد، اضافه کردن آب در نازل را هم کنترل می‌کند.
در شاتـکریت مخلوط تر (WMS)، بتنی که از قبل آماده شده است به داخل نازل پمپ می‌شود. یک کمپرسور هوا که به نازل وصل شده است با اعمال فشار هوا مخلوط بتن آماده را روی سطح مورد نظر قرار می‌دهد. اجرای شاتـکریت مخلوط تر نسبت به نوع خشک، آسان‌تر و همچنین سالم‌تر است.
مزایا و معایب شاتکریت خشک
شاتـکریت مخلوط خشک با توجه به ترکیب مخلوط و نحوه اجرا دارای نقاط ضعف و قوت است که در زیر به آنها اشاره خواهیم نمود:
مزایا:
- امکان کنترل مقدار آب وارد شده به بتن وجود دارد.
- کاربرد بهتر در سطوح قائم و هوایی (سقفی) به دلیل کنترل بهتر بر مقدار آب.
- کاربرد بهتر در عملیات‌های تعمیر که نیاز به توقف‌های مکرر بتن پاشی است.
معایب:
- گرد و غبار ناشی از خروج مواد خشک از نازل زیاد است.
- ضایعات و پرت کار به دلیل نچسبیدن بتن و ملات در اثر هیدراته شدن ناقص زیاد است.
ترکیبات شاتکریت:
ماسه
گراول
سیمان
آب
مواد افزودنی ریز دانه
مواد افزودنی شیمایی از مهم‌ترین سازنده‌های بتن است.
ماسه و گراول تقریباً تشکیل دهنده ۷۵ درصد از وزن و ۶۵ درصد از حجم شاتـکریت هستند. ترکیب زمین‌شناسی شاتـکریت تأثیر بالقوه‌ای بر ویژگی‌های کاربرد پذیری و سفت شدگی بتن دارد. نسبت آب به سیمان تاثیر مهمی در ماندگاری و مقاومت بتن دارد. این نسبت به طور معمول بین ۰/۴ تا ۰/۵ است.
کاربردهای بتن پاششی یا شاتکریت:
- ترمیم و بازسازی سازه های بتنی و بتن های قدیمی
- ایجاد پوشش نگهدار اولیه تونل ها
- .پایدار سازی شیب های خاکی و شنی
- .پایدارسازی سازه های زیرزمینی
- پایدارسازی معادن
- لاینینگ کانال ها
- جلوگیری از فرسایش خاک
- استخرسازی
- و ...
منبع: گروه تأمین محتوای فولاد24