بدون شک یکی از بخش های بحرانی انسان در برابر حوادث چه شغلی و چه غیر شغلی، ناحیه سر می‌باشد زیرا این ناحیه محل قرارگیری بسیاری از اندام ها و اعضاء حیاتی انسان نظیر سیستم عصبی مرکزی است که وارد شدن کوچک ترین ضربه به آن ناحیه می‌تواند باعث مرگ فرد و یا جراحات وآسیب های شدید و دائمی بشود. براساس نتایج یک مطالعه به ازای هر حادثه برای سر به طور متوسط سه هفته اتلاف روز کاری ایجاد می‌شود. کلاه ایمنی برای آنکه بتواند اثرات سوء ناشی از ضربه‌های وارده به سر را به حداقل مقدار کاهش دهد برای این منظور ساخته شده است. در ادامه عناوین زیر را در مورد کلاه های ایمنی با یکدیگر مرور خواهیم کرد:
- کلاه ایمنـی چیست؟
- جنس کلاه ایمنـی چیست؟
- تقسیم بندی کلاه ایمنـی
- آشنایی با رنگ بندی کلاه ایمنـی
- مراحل کنترل کیفیت کلاه ایمنـی
- برندهای برتر کلاه ایمنـی
- نکات جالب درخصوص انتخاب کلاه ایمنـی
آیا می‌توان تصور کرد که یک سرباز در خط مقدم جنگ بدون کلاه باشد؟ کلاه ایمنی مهندسی عمران نیز در کارهای ساختمانی نیز چنین تمثیلی دارد. این کلاه را می‌توان نوعی کلاه مخصوص کار نامید که برای محافظت از سر در برابر برخورد و یا سقوط آوار و سایر خطرات در کارگاه عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کلاه ایمنـی چیست؟
حفاظت کارگران از آسیب های وارده به سر یک بخش اصلی از هر برنامه ایمنی است. استفاده از کلاه ایمنی ساده ترین روش برای حفاظت کارگران از آسیب است. کلاه ایمنی می تواند کارگران را از خطرات برخورد,شوک الکتریکی و سوختگی محافظت نمایند.
جنس کلاه ایمنـی چیست؟
هر کلاه ایمنی از دو بخش اصلی تشکیل می شود . یکی پوسته بیرونی که بخش خارجی کلاه بوده و وظیفه مقاومت در برابر نیروها و ضربات خارجی را دارد و دیگری یراق داخل کلاه است که پوسته بیرونی کلاه را بدون ایجاد تماس با سر روی سر نگه می دارد و نیروهای وارده را جذب می کند . پوسته بیرونی کلاه ایمنی شامل سطح پوسته که از مواد مختلف پلیمر pvc ( پلی اتیلن PE و ABS ) یا فایبر گلاس یا آلومینوم است . توجه داشته باشید کلاه های ساخته شده از ABS مقاومت بالاتری نسبت به ضربه، حرارت و پاشیده شدن مواد شیمیایی دارند و از فایبر گلاس هم برای ساخت کلاه هایی که نیاز به مقاومت در برابر گدازه دارند استفاده می شود.
تقسیم بندی کلاه ایمنـی
کلاس A :
کلاه های مصرفی در سرویس های خدمات عمومی، با ولتاژ برق مصرفی پایین ( تا حدود ۲۲۰۰ولت ) – برای محافظت سر از خطرات حاصل از ضربه های وارد شده در مشاغلی از قبیل کار در معادن، ساختمان سازی، کارهای تولیدی، حفر تونل، کشتی سازی، چوب بری و ...
کلاس B :
کلاه های مصرفی در مشاغلی که با ولتاژهای برق مصرفی بالایی ( تا حدود ۲۰۰۰۰ ولت ) سرو کار دارند، مانند کارگران شاغل در بخش های الکتریکی
کلاس C :
کلاهه ای مصرفی در سرویس های خاص که این کلاه ها معمولاٌ از آلومینیوم ساخته شده و بنابراین هادی جریان الکتریسیته بوده و محافظتی در مقابل ولتاژهای جریان برق بعمل نمی آورند. این کلاه ها در وزن های سبک طراحی شده (جهت احساس راحتی بیشتر در هنگام کار) و برای محافظت از سر در مقابل ضربه و فشارهای وارده در مشاغلی از قبیل کارهای خاص ساختمانی و تولیدی، پالایشگاه ها، تصفیه خانه ها، صنایع شیمیایی و در کلیه مکان هایی که امکان وارد شدن ضربه به سر از طریق برخورد با اجسام ثابت وجود دارد، کاربرد دارند.
رنگ های مختلف کلاه ایمنـی به چه معنی است ؟
کلاه های ایمنی از لحاظ رنگ نیز به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که عبارت اند از:
- قهوه‌ای: جوشکاران و کارگران
- آبی: اپراتورهای فنی و برق کاران
- سبز: خدمات فنی و مسئولین ایمنی
- سفید: مهندسین و مدیران کارگاه‌ها
- قرمز: آتش نشانان
- خاکستری: بازدیدکنندگان کارگاه‌ها
- زرد: کلاه ایمنی کارگری معمولا در پروژه‌های ساختمانی کاربرد داشته و در رنگ‌های مختلف به بازار عرضه می‌شود و رنگ زرد مخصوص فعالیت‌های ساختمانی و صنعتی است.
مراحل کنترل کیفیت کلاه ایمنـی
از آنجا که ماهیت کاربرد کلاه های ایمنی بسیار حساس و مهم است باید از کیفیت ساخت آن اطمینان کافی را پیدا کنیم. چرا که در صورت کوچکترین مشکلی در هنگام ساخت ممکن است شاهد آسیب های جبران ناپذیر برای افراد باشیم .به همین منظور برای ساخت کلاه های ایمنی آزمون های مختلفی انجام می شود . این آزمون ها شامل :
آزمون جذب ضربه :
در این آزمون یک جسم با وزن 5 کیلو بر روی کلاه ایمنی رها می شود. حداکثر نیروی وارده به سر نباید از 500 نیوتون بیشتر شود. این آزمون در دمای -10 تا +50 درجه سانتی گراد و در هوای مرطوب انجام می شود .
آزمون نفوذ :
در این آزمون یک میله سه کیلوگرمی با قطر 100 میلی متر با زاویه 60 درجه به کلاه ضربه می زند و نوک میله نباید وارد کلاه شود .
آزمون اشتعال :
در این آزمایش کلاه را به مدت 10 ثانیه در شعله پروپان قرار می دهند. بعد از کنار کشیدن کلاه، سوختن پوسته بیرونی آن نباید بیشتر از 5 ثانیه طول بکشد .
آزمون عایق بودن در برابر جریان الکتریسیته :
در این آزمون کلاه را از محلول Nacl کرده و میزان نشت الکتریکی را در ولتاژ 12000 ولت و 50 هرتز اندازه می گیرند که جریان نشتی نباید بیشتر از 2.1 میلی آمپر شود .
آزمون گدازه فلزی :
این آزمایش برای کلاه هایی که در صنایع آهن و فولاد به کار می روند انجام می شود. روند آن به این شکل است که 300 گرم فلز مذاب با درجه حرارت 1400 درجه را روی پوسته کلاه می ریزند و پوسته بیرونی نباید بیش از مقدار معین از بین رود .
برندهای برتر کلاه ایمنـی
انتخاب و خرید بهترین کلاه کار امری ضروری و بایسته است، از این رو با بررسی بازار به این نتیجه رسیدیم که برندهای معتبر تولید کننده کلاه ایمنی در داخل کشور به شرح زیر هستند (به ترتیب از لحاظ کیفیت):
- کلاه ایمنی UVEX: ساخت آلمان
- کلاه ایمنی Canasaf: کانادا
- کلاه ایمنی NORTH: ساخت مکزیک
- کلاه ایمنی پرشین سیفتی دورف: ساخت ایران
نکات انتخاب کلاه ایمنی
قبل از هر چیزی هنگام انتخاب کلاه ایمنی باید به برگه مشخصات آن که نام کارخانه و استاندارد تاییدکننده آن آمده است توجه کنید.
کلاه ایمنی باید در مقابل جریان برق عایق و ضدآب باشد.
وزن کلاه ایمنی نباید بیشتر از 400 گرم باشد.
در مقابل رطوبت مقاوم باشد.
دور کلاه ایمنی برای حفاظت بیشتر لبه‌دار باشد.
نتیجه گیری
در کنار لوازم ایمنی چون دستکش، کفش، عینک و جلیقه، کلاه ایمنی نیز از لازمه‌های تجهیزات محافظت شخصی به منظور جلوگیری از آسیب در محل کار است. به گفته OSHA تجهیزات محافظت شخصی باید ایمن و راحت طراحی شده و کاملا تمیز نگهداری شود. تجهیزات ایمنی باید آنقدر راحت باشد که کارگر به استفاده از آن تشویق شود. اگر این تجهیزات متناسب نباشد تفاوت چندانی با کار بدون وسایل ایمنی نخواهد داشت؛ زیرا هدف از استفاده کلاه ایمنی جلوگیری از آسیب دیدن سر در اثر برخورد با اشیاء سنگین یا جلوگیری از شوک الکتریکی در اثر تماس با برق است.
منبع:گروه تأمین محتوای فولاد24