اصول حمل و نقل
در هر صنعتی حمل‌ونقل یکی از ارکان مهمی است که با کمک آن می‌توان مواد اولیه و محصولات تولیدی خود را به سایر مکان‌ها منتقل کرد. همان‌گونه که ما برای جابه‌جا کردن وسایلی که در دور و اطرافیان وجود دارد باید اصول را رعایت کنیم تا هم خودمان صدمه نزنیم و هم به وسایل حمل‌ونقل نیز از همین قانون پیروی می‌کند.
در صنعت مخصوص صنایع مهمی مانند سنگ و آهن و فولاد و ماشین‌آلات و... که محصولات آن‌ها بسیار سنگین هستند باید در حمل‌ونقل آن‌ها بسیار اصولی عمل کنیم. اصول جابه‌جایی و حمل‌ونقل محصولات توسط سازمان استاندارد تعریف‌شده‌اند که، هر راننده و شرکت تولیدی باید در اجرای آن‌ها کوشا باشد تا احتمال خطر را به حداقل کاهش بدهند.
در این مقاله سعی بر این داریم تا شما را با اصول جابه‌جایی آهن و فولاد آشنا کنیم. اصولی که در جابه‌جایی آهن و فولاد باید به کار رود به شرح زیر می‌باشند:
انتخاب بار مناسب با کشنده
یکی از ابتدایی‌ترین اصولی که خیلی از راننده‌ها به آن توجهی ندارند این است که، باری را که انتخاب می‌کنید متناسب با وسیله نقلیه باشد. وسيله نقلیه بايد از ظرفيت مناسب حمل بار و نيز فضاي كافي براي جاسازي بار برخوردار باشد. ظرفیت بار استاندارد در آئین‌نامه حمل بار درراه‌های کشور تعیین‌شده است.
طول، عرض و ارتفاع بار آهن و فولاد نيز نبايد از حد مجاز و قانوني آن تجاوز كنند، زيرا احتمال برخورد آن با موانع سر راه در طول سفر وجود دارد. براي رعايت بیرون‌زدگی مجاز بار و نيز حصول اطمينان از توزيع وزني مناسب بار جهت حفظ تعادل، وسايل نقلیه‌ای كه بار طويل حمل می‌کنند، بايد از طول كافي برخوردار باشند.
براي پايداري بيشتر بار، استقرار آهن و فولاد بر روي بارگير بايد از جهتي انجام گيرد كه مركز ثقل بار در كمترين فاصله از كفي و سطح جاده قرار گيرد. هرچه مركز ثقل بار در ارتفاع بالاتري از سطح زمين قرار داشته باشد، سرعت وسيله نقليه هنگام دور زدن بايد كمتر باشد. به همين دليل حمل بارهاي با مركز ثقل بالا، بايد بااحتیاط بيشتري انجام شود.
باید توجه داشت که بارهای آهن و فولاد بايد به‌گونه‌ای روي بارگير قرار گیرد كه مركز ثقل آن در جلوي مركز محور عقب يا گروه‌محورهای عقب تريلر و كاميون باشد. در مورد بارگيري بارهاي سنگين بر روي نيمه یدک‌ها براي جلوگيري از خميدگي و انحناي بیش‌ازحد کفی‌های طويل بايد ابتدا بار در وسط عرض كفي قرار گيرد، سپس توزيع وزن آن در طول بارگير صورت پذيرد.
ازآنجاکه بارهای آهن و فولاد بارهايي هستند كه ازلحاظ ساختاري، پتانسيل ايجاد خطر رادارند، بايد به‌گونه‌ای بارگيري شوند كه هنگام ترمزها يا انحراف وسيله نقليه براي راننده و ديگران خطري در پي نداشته باشند. همچنین در بارهای آهن و فولاد براي جلوگيري از واژگوني بار هنگام ترمزهاي شديد، طول بار در جهت حركت وسيله نقليه نبايد كمتر از ٨/٠ ارتفاع آن باشد.
تجهیزات مهار بار
به‌طورکلی می‌توان گفت تجهیزات مهار بار عبارت‌اند از اتصالات، تخته سرها، درهاي كناري، محافظ نردهاي جلويي، سقف و پوشش نردهاي و غيره که در هنگام بارگیری راننده باید از سالم بودن آن‌ها اطمینان حاصل کند. به‌طورکلی ابزار و تجهيزاتي كه براي نگهداري بارهای آهن و فولاد و بلاك كردن آن‌ها بكار می‌روند، بايد به‌قدر كافي در برابر فشارهاي وارد از طرف بار و بندها مقاوم باشند. اين تجهيزات (گوه‌ها، قيدهاي كرادل و جداکننده‌ها) بايد به‌طور جداگانه و محكم به‌وسیله نقليه متصل شوند.
وسایل نقلیه که آهن و فولادهای استوانه‌ای را حمل می‌کنند باید، به محل‌های اتصال ستون (جا ستون) در كنار كفي مجهز باشند تا ستون‌ها در آن‌ها جاي بگيرند.
گوه‌ها بايد سطوح پر اصطكاكي داشته باشند و از قابليت اتصال به بند نيز برخوردار باشند. اين بندها گوه را به‌وسیله نقليه متصل می‌کنند. از کیسه‌های شن و خاک‌اره فقط می‌توان هنگام بارگيري و تخليه به‌عنوان گوه استفاده كرد. از اين کیسه‌ها نبايد به هنگام حمل‌ونقل بار استفاده نمود چراكه در اثر حركت در جاده شكل خود را از دست می‌دهند.
استفاده از يك زنجير طويل كه ازیک‌طرف ریل‌بند به ریل‌بند سمت ديگر متصل شود و تخته سر را دربر گيرد، به‌جای استفاده از دو زنجير كوتاه، در جذب و دفع ضربه‌ها بسيار كارآمدتر است. زاويه اين زنجير با افق بايد حداكثر٣٠ درجه باشد. دليل اين امر حفظ كارآمدي و نيز كاهش نيروي عمودي در محل‌های اتصال زنجير است. يك زنجير باضخامت ٨ میلی‌متر كه در زاويه ٣٠ درجه از دو طرف قرار گيرد، نيروي مهاري برابر با حداقل ٥/٦ تن ايجاد می‌کند.
در مقابل شرايط جوي از قبيل باد، باران و گردوخاک كه احتمال آسيب ديدن بار را افزايش می‌دهند، بايد براي حفاظت بار از چادر استفاده نمود. در اين حالت، استفاده از چادرهاي برزنتي به لحاظ جاسازي و مهار ايمن بار، مناسب‌تر است. در تعيين ظرفيت مهار بار چادر ، ميزان انحراف از بغل هر يك از بخش‌های آن، بايد به ١٠٠ میلی‌متر از طرفين محدود شود.
براي استفاده از زنجير در نگهداری بارهای آهن و فولاد بايد موارد زير رعايت گردد:
در صورت وجود يكي از ضعف‌های زير در قسمت‌هایی از زنجير كه با بار و بارگير در تماس است نبايد از آن زنجير استفاده نمود:
- ١ -حلقه‌های شكسته يا خورده شده
- پريدگي، شيار، خراشيدگي يا فرسودگي در حلقه‌ها
- گره خوردگي، پيچيدگي، خميدگي يا كشيدگي
براي استفاده از سيم بكسل ها در بستن بار بايد موارد زير رعايت گردد:
- اين بندها نبايد در نزديك بست ها و رابط‌ها خم شوند. نزدیک‌ترین نقطه خمش بايد حداقل سه برابر قطر سيم، از بست ها و رابط‌ها فاصله داشته باشد.
- ظرفيت تحمل بار اتصالات و گره‌ها بايد با ظرفيت بار سیم‌بکسل برابر باشد.
- براي ايجاد كشش در سيم بكسل ها بايد از بست تنظيم دوطرفه (تنگ چپ و راست) استفاده نمود.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24