یکی از مباحث ایمنی تجهیزات حفاظت فردی است که در این مقاله با بخش دوم آن در خدمت شما هستیم امروزه بسیاری از فعالیت‌های عمرانی، تولیدی و اقتصادی بخصوص در مقیاس‌های بزرگ توسط شرکت‌های پیمانکاری و پیمانکاران فرعی انجام می‌گیرد. با افزایش تعداد و حجم کار و سرعت گرفتن فعالیت‌ها، به‌تبع آن حوادث ناشی از کار نیز اتفاق می‌افتد. در این خصوص برای حفاظت از نیروی کار و منابع مادی و انسانی، ضروري است قوانین و مقررات مربوط به ایمنی در محیط کار دقیقاً اجرا گردد و بین پیمانکاران و کارفرمایان و کارگران هماهنگی و همکاری به نحو احسن انجام گیرد. وسایل تجهیزات فردی به شرح زیر می‌باشند:
حفاظت فردی تنفسی و ماسک‌ها
به‌طورکلی در کارگاه‌هایی که گردوغبار یا گازهای زیان‌آور و سمی تولید می‌شود، درصورتی‌که امکان تهویه مناسب در کارگاه وجود نداشته باشد، می‌بایست برای کارگران جهت جلوگیری از ورود گازهاي زیان‌آور و یا گردوغبار به داخل محدوده تنفسی آن‌ها ماسک‌های حفاظتی مناسب تهیه و در اختیارشان قرار گیرد:
ماسک‌های فیلتر دار ضد گردوغبار
ماسک‌های مذکور داراي فیلترهایی از جنس کاغذی، پنبه و الیاف مختلف بوده و موقع استفاده گردوغبارهای معلق در محیط کار از طریق فیلترهای مذکور جذب می‌شود. فیلتر ماسک‌های مذکور را می‌توان تمیز یا تعویض نمود. در بعضی از کارگاه‌ها که کارگران هنگام کار در معرض گردوغبار قرار دارند، استفاده ماسک‌های فیلتر دار ممکن است باعث عرق کردن اطراف دهان و بینی شود. می‌توان از این نوع ماسک‌ها و یا از ماسک‌های کاغذي یک‌بارمصرف، استفاده نمود گاهی نیز از پارچه‌های نازك یا گاز استریل چندلایه ماسک موقت تهیه و مقابل دهان و بینی قرار می‌دهند .
ماسک‌های فیلتر دار ضد گاز
در محیط‌های کار که گازهای سمی تولید می‌شوند مانند گاز کلر ، دی‌اکسید کربن ، بخارات اسیدسولفوریک و غیره، باید از ماسک‌های فیلتر دار ضد گاز که دارای فیلترهای جاذب و یا خنثی‌کننده هستند استفاده نمود و هنگام استفاده به زمان اعتبار و ظرفیت و نوع جاذب فیلتر آن توجه و دقت نمود و از صحت و دقت آن با توجه به نوع و غلظت گازها و مواد آلاینده اطمینان حاصل نمود. مدت استعمال هر فیلتر محدود بوده و پس‌ازآنکه قابلیت خنثی کردن گاز موردنظر را از دست داد باید بلافاصله تعویض شود.
لازم به تذکر است که استفاده از ماسک‌های فیلتر دار تصفیه‌کننده در محل‌های کوچک که تهویه کامل نیست و میزان اکسیژن آن کم است یا ممکن است حاوی گازهای ناشناخته و با غلظت زیاد باشند، مثل چاه‌های فاضلاب و مخازن مواد شیمیایی ممنوع است و در این مکان‌ها بایستی از ماسک‌های هوا رسان که همراه کپسول و یا پمپ هوا رسان هستند استفاده نمود.
ماسک‌های هوا رسان، مجهز به کپسول هوا
با توجه به اینکه در محل‌هایی که اکسیژن کافی وجود ندارد، استفاده از ماسک‌های فیلتر دار تصفیه‌کننده بی‌فایده خواهد بود. معمولاً برای نجات کارگران گرفتارشده در معادن یا حریق‌زدگان در دود و آتش یا کارگرانی که در چاه‌ها دچار گازگرفتگی می‌شوند و نجات مصدومین توسط گروه‌های نجات، از کپسول‌های هوای قابل‌حمل استفاده می‌نمایند.
در بعضی موارد می‌توان به‌جای ماسک تنفسی مجهز به کپسول اکسیژن از ماسک تنفسی که داراي یک لوله لاستیکی بلند تا حدود 15 الی 20 متر است و توسط پمپ با هوای آزاد تماس دارد، استفاده نمود. استفاده از این نوع ماسک معمولاً توسط کارگران تخلیه فاضلاب‌ها یا کارگران نقاش و غیره صورت می‌گیرد.
حفاظت سر کلاه ایمنی مناسب
کارگرانی که هنگام انجام کار در معرض سقوط یا برخورد و پرتاب اشیاء روی سرشان هستند می‌بایست از کلاه حفاظتی استفاده کنند. مانند کارگران ساختمانی ، کارگران معدنی ، باراندازها ، مقنی‌ها.
مشخصات کلاه حفاظتی: وزن کلاه به‌طور کامل نباید از 400 گرم تجاوز نماید، کلاه ایمنی باید از مواد غیرقابل‌احتراق ساخته‌شده باشد، در محل‌هایی که خطر برق‌گرفتگی وجود دارد جنس کلاه باید عایق برق باشد، دورتادور کلاه لبه داشته باشد تا سر و گردن و صورت و پشت گردن کارگر را محافظت نماید. ضمناً کلاه یک وسیله شخصی بوده و استفاده از آن توسط دیگری می‌بایست با ضدعفونی نمودن داخل کلاه و در صورت لزوم تعویض چرم و نوارهای داخل آن انجام شود.
حفاظت پاها کفش حفاظتی مناسب
زمانی که خطر لغزش یا صدمه‌دیدگی پاها وجود دارد و در مورد کارگرانی که موقع کار پاهایشان با مواد اسیدی و قلیائی تماس دارند، در رطوبت کار می‌کنند، در معرض سقوط اجسام سنگین قرار دارند، خطر برق‌گرفتگی آن‌ها را تهدید می‌کند و ... باید از کفش حفاظتی متناسب با نوع کار استفاده نمایند. کارگرانی که با مواد خورنده سروکار دارند از کفش لاستیکی بدون بند باید استفاده کرده و این کفش‌ها می‌بایست کاملاً پا و قوزك پا را بپوشانند. کفش کارگرانی که در آب و رطوبت کار می‌کنند باید از نوع لاستیکی با ساق‌های بلند تا زانو باشد.
کفش کسانی که در معرض سقوط اجسام سنگین می‌باشند باید دارای پنجه فولادی باشد و کفش کارگرانی که در معرض خطرات برق‌گرفتگی قرار دارند باید داراي تخت لاستیکی باشد و بالاخره در محل‌هایی که در اثر ایجاد جرقه امکان خطر انفجار و آتش‌سوزی وجود دارد، به‌هیچ‌عنوان نباید از کفش میخ دار استفاده شود .
حفاظت دست‌ها (دستکش‌های حفاظتی، دستکش چرمی و لاستیکی)
براي حفاظت دست‌ها آن‌ها در مقابل خطراتی مثل سوختگی در اثر گرما، ساییدگی، بریدگی و خراشیدگی باید از دستکش‌های حفاظتی مناسب استفاده نمود، به‌طوری‌که ضمن حفاظت از دست‌ها هیچ‌گونه ناراحتی نیز براي حرکت انگشتان ایجاد نکرده و باعث حساسیت پوست دست نیز نشوند. کارگرانی که با دستگاه‌هایی مثل مته یا تراش و غیره که قسمت‌های گردان دارند و احتمال برخورد دستان کارگر با آن‌ها وجود دارد و دقت عمل کارگر نیز به همراه استفاده از دستکش کم می‌شود نباید از دستکش استفاده کنند . انواع دستکش‌هایی که کارگران باید از آن‌ها با توجه به شغلی که دارند استفاده کنند عبارت‌اند از :
- دستکش‌های چرمی براي کار جوشکاري و کار با فلزات
- دستکش پنبه‌ای براي کارهاي حمل‌ونقل
- دستکش‌های لاستیکی یا جنس مخصوص مشابه عایق الکتریسیته براي برق‌کاران
دستکش‌های لاستیکی یا پلاستیکی براي جابه‌جا کردن ظروف اسید و مواد سمی و تحریک‌کننده و عفونی سروکار دارند باید داراي شرایط زیر باشند :
- ساق آن‌ها به‌قدری بلند باشد که بازوها را بپوشاند .
- کلیه قسمت‌های آن داراي مقاومت کافی در مقابل مواد سمی و تحریک‌کننده باشد .
- فاقد سوراخ یا پارگی باشد .
وسایل حفاظت الکتریکی
دستکش عایق، کفش و کلاه عایق، در کارگاه‌ها و هنگام کار، زمانی که خطر برق‌گرفتگی در کار با وسایل برقی وجود دارد و کار همراه باوجود برق در سیستم غیرقابل‌اجتناب است توصیه می‌گردد.
کمربند ایمنی، طناب نجات، هارنس
کارگران ساختمانی، مقنی‌ها ،کارگران برق و مخابرات درروی تیرهاي خطوط هوایی و مکان‌هایی که امکان سقوط وجود دارد به‌منظور جلوگیري از سقوط باید مجهز به کمربند ایمنی و طناب نجات باشند .
نحوه استفاده از کمربند ایمنی بدین ترتیب است که یکسر طناب نجات را به حلقه کمربند قلاب نموده و سر دیگر آن را به تیر چوبی یا یک میله فلزي ثابت و یا امثال آن در محل کار محکم می‌بندند. کمربند ایمنی باید مجهز به شوك گیر باشد تا از وارد ساختن ضربه و شوك به بدن و ستون فقرات جلوگیري نماید، در غیر این صورت ممکن است باعث صدمات زیادي مانند قطع نخاع شود. کلیه قطعات و ضمایم کمربند باید مرتباً بازدید شده و از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل نمود و قطعات فرسوده یا خراب آن با قطعات استاندارد تعویض گردد. در صورت نیاز باید از وسایل حفاظتی تکمیلی نیز استفاده کرد.
طبق قانون، وظیفه کارفرما و یا نماینده او (پیمانکار) تهیه وسایل حفاظت فردی به مقدار کافی و در اختیار کارگر گذاشتن آن و کنترل و نظارت بر استفاده به‌موقع و صحیح از آن در زمان کارمی باشد. وظیفه کارگر نیز استفاده از وسایل ایمنی و حفاظتی همراه با حفظ و نگهداري و توجه به نظافت آن و رعایت موارد ایمنی و حفاظتی طبق دستورالعمل‌های ارائه‌شده است.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24