فرآیند نوردکاری از سده هفدهم به شکلی ساده تر برای تولید مقاطع فولادی مورد استفاده قرار میگرفته است. این فرآیند امروزه هم به شکل تکامل یافته تری هم چنان مورد کاربرد است. متاسفانه این فرآیند در مواردی در انتهای پروسه تولید، موجب ایجاد برخی ایرادات در محصول می شود. در این مقاله قصد داریم به این عیوب و ایرادات بپردازیم. با ما همراه باشید.
مهم ترین عناوین این گزارش:
- فرآیند نوردکاری چیست؟
- انواع نوردکاری
- عیوب ایجاد شده در ورق بعد از فرآیند نوردکاری
فرآیند نوردکاری چیست؟
معنی نورد به انگلیسی Rolling است. این فرآیند یکی از روش های رایج درتولید مقاطع و محصولات فولادی می باشد. فرآیند نوردکاری متشکل از مجموعه غلتک هایی است که پس از گرما دیدن فلز تا دمای مشخص، از میان این غلتک ها عبور کرده تا جایی که به ضخامت مورد نظر برسد. این شیوه تولید، از دست پرکاربرد ترین شیوه ها در صنعت تولید مقاطع فولادی است که شامل سه نوع نورد حلقه ای، نورد پیوسته و نورد رزوه ای می شود. در ادامه به طور خلاصه حول هریک از این سه نوع نورد بحث خواهیم کرد.
انواع نوردکاری
نورد حلقه ای اغلب در صنایع لوله کشی، هوا فضا، مخازن تحت فشار، موشک ، هواپیما و توربین مورد استفاده قرار می گیرد. روش کار این فرآیند به گونه ای است که در آن دو غلتک استوانه ای برای کاهش ضخامت قطعه وجود دارد، غلتک بیرونی وظیفه اعمال سرعت و نیرو و غلتک درونی حالت هرزگرد دارد. در طی این فرآیند از ضخامت قطعه کاسته و به تدریج قطر یا همان طول آن افزایش می یابد. نورد پیوسته اغلب برای تولید مقاطع فولادی مانند میلگرد و ورق مورد استفاده قرار می گیرد. تفاوت این شیوه با روش حلقه ای و رزوه ای در آن است که سرعت حرکت غلتک ها متناسب با ضخامت قطعه افزایش یا کاهش می یابد. نورد رزوه ای که نوعی نورد سرد محسوب می شود، برای نورد چرخ دنده های مارپیچ مورد استفاده قرار می گیرد.
عیوب ایجاد شده در ورق بعد از نوردکاری
چرا ورق بعد از نورد قرمز می شود؟ سوالی که بسیار پرسیده می شود. ممکن است در فرآیند نوردکاری ورق، این محصول نه تنها دچار قرمزی بلکه دچار انواع عیوب مختلف شود. انواع عیوب ورق بعد از نورد کاری شامل پوسته شدن، ناخالصی، ایجاد سوراخ، دندانه اره ای، کویل بریک اسیدشویی، لکه توقف، لکه امولسیون، حفره، زنگ زدگی، خراش، کثیفی سطح، چسبندگی، هاله های بازپخت، تاخوردگی، موج، کرنش های پیش رونده، کم اسیدشویی، خراش باز شدن کلاف، کاناله و در نهایت لرزشی می باشند. در ادامه مطلب هرکدام از این عیوب، علل و نحوه رفع آن را به صورت کامل بررسی خواهیم کرد.
پوسته
تعريف و شکل ظاهری: عبارتست از باندها يا نقاط فلفل – نمکی با رنگ روشن متمايز از زمينه فلز که فقط قابل ديدن بوده و قابل لمس نمی باشد. جنس آن اکسيدی بوده و لعاب پذير نمی باشد.شکل منظمی نداشته و می تواند به شکل های مختلف ظاهر می شود.
منشا: چنانچه در حين پروسه پوسته زدايی در نورد گرم پوسته شکن ها خوب عمل نکرده و يا نازل های آب مسدود باشند لايه های اکسيد آهن از سطح ورق زدوده نشده ودر طی فرآيند نورد گرم در گوشت ورق فرو می روند. عيب مذکور قابل رفع به کمک اسيدشويی نبوده ودر طی فرآيند نورد سرد نيز به همراه فلز، نورد شده و نمايان تر می شود.
روش شناسايی: نوع باندی اين عيب از طريق چشم غير مسلح بعد از شستشو با اسيد به آسانی قابل شناسايی می باشد. اما نوع فلفل - نمکی آن بعد از تقليل ضخامت در تاندم ; قابل رويت است.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه در شناسايی اين عيب با عيوب ديگر بسيار کم است.
ناخالصی
تعريف و شکل ظاهری: عبارت است از ترکيبات غير فلزی که در طي فرآيند نورد گرم يا سرد ويا حتي در طي فرآيند کشش توسط مشتری و به صورت خط و خراش ويا کنده شدن سطح ورق ظاهر مي شود.
منشا: اگر ناخالصي های غيرفلزي در حين فرآيند ريخته گری از مذاب فلز جدا نشوند در مرکز شمش تجمع کرده و منجمد ميشوند ودر طی فرآيند نورد گرم يا سرد ظاهر شده وبه دليل غير فلزی بودن آنها از فلز جد شده و در امتداد نورد به صورت خط و خراش ظاهر مي شوند.
روش شناسايی: به دليل مشابهت شکل اين عيب با خط و خراش ميتوان جهت شناسايی صحيح آن از چسب ناخالصی استفاده کرد.به اين صورت که با چسباندن يک تکه از چسب نواری مخصوص بر روی عيب مشکوک به ناخالصي و کندن ناگهانی چسب اگر عيب ناخالصي باشد از جای خود کنده شده و با ناخن قابل لمس خواهد بود.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه اين عيب با عيب خراش وجود دارد.
سوراخ
تعريف و شکل ظاهری: عبارت است از پاره شدن ورق که در طول ورق به صورت ناپيوسته بوده و معمولا پس از نورد به شکل هلال ظاهر می شود.
منشا: سوراخ شدن ورق در اثر پارگی مواد اتفاق مي افتد.در هنگام نورد سطح مقطعی از ورق که به صورت موضعی ضعيف می باشد ( به دليل وجود مک يا ناخالصي های درشت و يا آسيب مکانيکی در اثر نورد ) به دليل ايجاد تنش بيش از ظرفيت تغيير فرم در آن نقاط ورق پاره می شود.
روش شناسايی: اين عيب با چشم غير مسلح قابل رويت بوده و از طريق تجهيزات مناسب که با سرعت های بالای فرآيند نيز مطابقت داشته باشد امکان پذير می باشد. علت ايجاد سوراخ بر روی ورق از طريق تست های متالوگرافی قابل بررسی می باشد.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه در شناسايی اين عيب با عيوب ديگر بسيار کم است.
دندانه اره ای saw edge
تعريف و شکل ظاهری: عبارت است از ظاهر دنده دنده ای کناره های ورق که ظاهری همانند تيغه اره دارد.
منشا: منشا عيب خط اسيدشويی بوده به اين صورت که اگر درحين کناره بری ورق، کناره بری در حالت بدون کشش انجام شود يا تيغه ها کند باشند و يا تنظيمات تيغه متناسب با ضخامت ورق نباشد لبه ورق به صورت غير يکنواخت بريده می شود ( برخی نقاط ترد و برخی نرم بريده می شوند ) و در هنگام نورد نقاط ترد پاره شده و نقاط نرم پاره نمی شوند.
روش شناسايی: اين عيب پس از نورد با چشم غير مسلح قابل رويت می باشد.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه اين عيب با ديگر عيوب بسيار کم است.
کويل بريک اسيدشويی
تعريف و شکل ظاهري: عبارت است شکستگی ها و شيارهايی در عرض ورق (عمود بر جهت نورد) که از لبه ورق شروع شده و بعضا تمام عرض را شامل می شوند.
منشا: اين عيب به هنگام باز کردن کلاف گرم بوجود می آيد. به دليل ضخيم بودن ورق لايه ها پس از بازشدن به حالت گرد ومدور باقی می مانند، بنابراين قبل از ورود به حوضچه اسيد از دستگاه لولر عبور داده می شود . به دليل گرم بودن کلاف، پس از عبور از لولر، پديده نقطه تسليم اتفاق افتاده وبه شکل خطوط عرضی ظاهر می شود. در ضمن طراحی هندسی استوانه های مندريل و غلتک های هادی و نيز ضخامت ورق، درصد ازدياد طول و سرعت باز شدن کلاف می تواند در ايجاد اين عيب موثر باشد ( ازدياد طول زياد مساوی است با افزايش احتمال ايجاد کويل بريک وافزايش سرعت بازشدن کلاف مساوی است با کاهش احتمال ايجاد کويل بريک)
روش شناسايی: اين عيب با چشم غير مسلح قابل رويت می باشد.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه اين عيب با عيب چسبندگي و کرنش های لبه ای وجود دارد.
لکه توقف
تعريف و شکل ظاهری: لکه هاي سياه وسيعي ميباشند که بر اثر حمله شيميايی ناشي از اسيد در هنگام توقف ورق در حوضچه اسيد بوجود می آيند.
منشا: طولانی بودن زمان جوشکاری، کافي نبودن ذخيره کلاف در لوپ ، توقف هاي بازرسي کنترل کيفي ، ايجاد مشکل در خط نظير توقف براي تنظيم سايد تريمر، پايين بودن سرعت خط
روش شناسايی: اين عيب با چشم غير مسلح قابل رويت میباشد.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه اين عيب با عيب کم اسيدشويی و بيش اسيدشویی وجود دارد.
لکه امولسيون
تعريف و شکل ظاهری: آثار امولسيون نورد به صورت رسوبهای شکسته شده امولسيون ميباشد که بر روی سطح ورق تشکيل می گردد.توزيع اين آثار به صورت نامنظم بوده و شکل مناطق تشکيل دهنده آنها نيز غير يکنواخت و کدر می باشد.لکه های مربوط به نورد تاندم به دليل عبور ورق از کوره های بازپخت سياه رنگ ولکه های مربوط به اسکين پاس به شکل لکه های آب وروشن می باشند.
منشا: باقيماندن قطرات امولسيون نورد بر روی ورق به دليل عدم کفايت خشکاندن يا دمش به منظور حذف امولسيون اضافي بر روی ورق می باشد.
روش شناسايی: اين عيب با چشم غير مسلح قابل رويت می باشد.
امکان اشتباه در شناسايی: امکان اشتباه اين عيب با ديگر عيوب بسيار کم است.
جمع بندی
در این مقاله به تعریف فرآیند نوردکاری و انواع آن پرداختیم، در مقالات بعدی عیوب دیگر مورد بحث قرار داده خواهند شد. با ما همراه بمانید...شما کاربر گرامی می توانید جهت مشاهده و استفاده از بخش های مختلف سایت فولاد۲۴ به لینک های ذیل مراجعه فرمایید:
- لیست تامین کنندگان
- لیست صورت بار
- لیست درخواست خرید، خریداران و مصرف کنندگان
- لیست شرکت ها / اشخاص ارائه دهندگان خدمات
گروه تامین محتوای فولاد24