ایمنی و بهداشت در محیط کار یکی از اولویت های مهم در هر کسب و کار بخصوص در صنعت است که جهت تحقق اهداف در سازمان با حفظ ایمنی و سلامت کارکنان می‌باشد. همان طور که در مقاله پیشین انواع خطرات در محیط کار قسمت 1 به این مبحث پرداختیم در ادامه بیشتر به این موضوع با سرفصل‌های زیر خواهیم پرداخت:
- نکات مهم ایمنی در محیط کار
- انواع برق گرفتگی
- حفاظت در برابر تماس مستقیم
- حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم
- امدادرسانی و نجات افراد حادثه‌دیده با برق
- خطرات حریق
- محصولات حریق
- مهم‌ترین علل و شرایط بروز حریق
- روش‌های عمومی اطفاء حریق
- خاموش‌کننده‌های دستی
- نکات مهم در به‌کارگیری خاموش‌کننده‌های دستی
نکات مهم ایمنی در محیط کار
خطرات و قوانینی که برای پیشگیری در محیط کار اجرا می‌شود، دارای انواع مختلفی هستند. دانستن آن‌ها هم برای کارفرمایان و هم برای کارگران امری مهم و ضروری است. در این بخش به بررسی انواع خطرات و راهکارهای مصون ماندن از آن‌ها می‌پردازیم.
خطرات ناشی از انرژی الکتریکی
یکی از مهم‌ترین خطرات محیط کار، عوارض ناشی از برخورد با انرژی الکتریکی است که موجب برق‌گرفتگی، اختلالات قلبی، اختلالات و ضایعات عصبی، اختلالات حسی و سوختگی در اثر برق‌گرفتگی است که شدت آن به میزان مقاومت بدن بستگی دارد.
عوامل موثر در میزان مقاومت بدن: ضخامت پوست، رطوبت، درجه حرارت، سطح تماس پوست، شدت جریان الکتریکی، مسیر عبور جریان، مدت عبور جریان، نوع جریان و فرکانس الکتریکی.
انواع برق‌گرفتگی
- تماس مستقیم با اجزاء برق‌دار (مانند سیم‌های برق- شبکه توزیع هوایی و زمینی)
- تماس غیرمستقیم با اجزاء برق دار(مانند بدنه فلزي دستگاه‌ها- اتصال بدنه)
روش‌های حفاظت در برابر تماس مستقیم
- ایجاد حفاظ و ممانعت از نزدیک شدن به منطقه خطر توسط بازدارنده‌ها و موانع، نظیر حصار و حفاظ و نرده
- ایجاد حریم امن با فاصله گذاری مناسب و دور از دسترس قرار دادن خطوط انتقال برق در فواصل معین
- عایق نمودن بخش‌های برق‌دار
- حفاظت به‌وسیله فیوزها و کلیدهای خودکار ایمنی
- ممنوعیت کار در شرایط مرطوب و نمناک و دیگر شرایط خطرناك
- شناسایی محل عبور کابل‌های برق زمینی هنگام عملیات حفاری و ساختمانی
نکته: برای پیشگیری از حوادث ناشی از عدم هماهنگی و کنترل خطرات کار با تجهیزات برقی در زمان تعمیرات یا کار کردن با آن‌ها، قفل نمودن تابلو برق و امکان وصل مجدد آن تنها توسط فرد قطع کننده برق (outlook) و استفاده از تابلوهای هشدار و نصب آن در محل مناسب (out Tag) توصیه می‌شود.
حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم
- پیشگیری از برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی و آسیب به تجهیزات با حفر چاه ارت و کنترل سالانه مقاومت آن و کنترل سیستم اتصال به زمین برای تمام دستگاه‌های مصرف‌کننده (ارت).
- پرهیز از خارج شدن از جرثقیل، بیل مکانیکی یا هر وسیله‌ای که با شبکه برق اتصال پیدا کرده است.
- رعایت مقررات حفاظتی برای نزدیک شدن یا دور شدن از محل‌هایی که در اثر تماس سیم فاز به زمین داراي ولتاژ گام می‌باشند (اختلاف‌پتانسیل بین دو پا در زمان گام برداشتن).
امدادرسانی و نجات افراد حادثه‌دیده با برق
- حفظ خونسردی و پرهیز از دست‌پاچگی
- قطع جریان برق و جداسازي مصدوم از مدار برق به روش ایمن
- احیاء تنفسی (تنفس مصنوعی)
- احیای قلبی (ماساژ قلبی)
- انتقال مصدوم به مراکز درمانی
خطرات حریق
حریق واکنش شیمیایی حرارت زایی است که بین یک ماده سوختنی و اکسیژن در حضور حرارت رخ می‌دهد. حریق و آتش‌سوزی یکی از شایع‌ترین حوادث صنعتی است. هر ساله افراد زیادی جانشان را به واسطه حریق و آتش‌سوزی از دست می‌دهند و سازمان‌ها و صنایع نیز هزینه‌های زیادی را بابت حریق و آتش‌سوزی متحمل می‌شوند.
محصولات حریق
- گازها و بخارات و ذرات سمی حاصل از حریق ( بخش خطرناك حریق از نگاه تلفات انسانی).
- شعله که قسمت قابل‌رؤیت حریق است و شدت گرماي آن بستگی به میزان اکسیژن و رنگ آن وابسته به ماده سوختنی است.
- گرما یا انرژی حریق که وابسته به مدت‌زمان شروع حریق، نوع ماده سوختنی و نیز میزان گسترش آتش است.
مهم‌ترین علل و شرایط بروز حریق
- آتش گرفتن به صورت مستقیم: ( نزدیک شدن شعله به مواد سوختنی و قابل اشتعال)
- افزایش تدریجی دما: افزایش دما در مجاورت با مواد آلی و سوختنی که منجر به سوختن آن می‌شود.
- واکنش‌های شیمیائی: واکنش های شیمیایی به‌عنوان عامل شروع حریق هستند مانند: ترکیب آب و اسید.
- اصطکاک: مالش بین دو جسم آتش‌گیر مانند دو قطعه چوب خشک یا ترمز شدید چرخ‌ها.
- الکتریسیته جاری و ساکن: حرارت حاصل از عبور جریان برق از یک هادي داراي مقاومت بالا.
روش‌های عمومی اطفاء حریق
اگر بتوان یکی از اضلاع مثلث حریق (حرارت، اکسیژن، مواد سوختنی) را توسط اعمال زیر کنترل، محدود یا قطع نمود، حریق مهار می‌شود. این اعمال کنترل حریق شامل موارد زیر می باشند:
- سرد کردن ( توسط آب یا دی‌اکسید کربن)
- خفه کردن ( توسط کف، دی‌اکسید کربن، ماسه و خاك)
- سد کردن یا حذف ماده سوختنی
- کنترل زنجیره واکنش‌ها ( ترکیبات هالن و پودرهاي مخصوص)
- رقیق کردن هوا ( نیتروژن و دی‌اکسید کربن)
- مواد خاموش‌کننده آتش
خاموش‌کننده‌های دستی
فراگیرترین وسایل خاموش کننده شامل این دسته است، زیرا می‌توانند توسط افراد عادي در لحظات اولیه بروز حریق به‌طور موثری به کار گرفته شوند. این دستگاه‌ها ارزان و ساده بوده و در دسترس می‌باشند، به‌سادگی آموزش داده می‌شوند و برای اطفاء حریق‌های کوچک یا شروع حریق‌های بزرگ کاملاً مناسب هستند.
نکات مهم در به‌کارگیری خاموش‌کننده‌های دستی
- تعداد و نوع خاموش‌کننده‌ها بایستی متناسب با نوع حریق و فضاي مورد نظر باشد.
- اپراتور هنگام خاموش نمودن حریق در فضاي باز، باید پشت به باد باشد.
- هنگام استفاده از خاموش‌کننده براي اطفاء حریق، بایستی پاشش مواد به‌صورت جارویی در سطح قاعده حریق انجام گردد.
بلافاصله پس از هر بار استفاده از کپسول باید آن را شارژ نمود، زیرا احتمال بروز حریق مجدد غیرمعمول نیست. وقتی‌که کپسول‌ها را براي شارژ تحویل می‌گیرند بایستی به تعداد مناسب جایگزین موقت در محل مربوطه نصب نمایند تا در صورت بروز هرگونه حادثه مشکلی از نظر دسترسی به وجود نیاید.
پرسنل تیم عملیاتی یا کارکنانی که براي اطفاء در نظر گرفته‌شده‌اند باید تحت آموزش مداوم و تمرینات دوره ای قرار گیرند. زمانی که افراد آموزش دیده باشند استفاده از خاموش‌کننده به تاخیر می افتد، مواد اطفا کننده هدر می‌رود و خاموش‌کننده بیشتري استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانیم: مشاهده لیست تامین کنندگان میلگرد
منبع: گروه تأمین محتوای فولاد 24