در همین حال، عملکرد این صنعت تأثیر بسزایی در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی دارد. در این میان، صادرات فولاد عامل تداوم تولید و توسعه این صنعت به‌شمار می‌رود. صادرات یکی از الزامات توسعه پایدار صنایع فولادی است. عرضه این محصولات در بازار جهانی موجب می‌شود تولیدکنندگان به سمت ارتقای هرچه بیشتر و رقابت‌پذیری محصولات خود گام بردارند. ارز موردنیاز آنها برای ورود مواد اولیه تجهیزات، قطعات یدکی و... تامین شود و حتی در بهبود فناوری‌های تولید هم اثرگذار خواهد بود.
با این وجود در طول سال‌های گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت بدون توجه به اثرات توسعه صادرات، شرایط فروش این محصول در بازارهای جهانی را دشوار کرده است. پیچیده کردن شرایط صادرات فولاد و برقراری بروکراسی‌های پیچیده در این مسیر، به‌ویژه در طول سال‌های اخیر موردانتقاد فعالان صنعت فولاد قرار گرفته است. اما این بار وزارت صنعت، معدن و تجارت باتجربه حدود ۲ ساله در اقدامی مثبت تصمیم به حذف الزام دریافت تیک صادراتی برای فروش این محصول در بازار جهانی گرفته است. هرچند این تغییر را ملزم به رعایت موادی کرده است.
ضرورت رعایت الزامات صادرات
بنا به بخشنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت تولیدکنندگان محصولات فولادی از این پس می‌توانند محصولات خود را بدون دریافت تیک صادراتی صادر کنند. طبق این بخشنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان ۳ ماهه به تولیدکنندگان فرصت می‌دهد تا خودشان محصولاتشان را صادر کنند و این زمان هر ۳ ماه تمدید خواهد شد. تولیدکنندگان در این زمان موظفند ۷۵ درصد محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند و همچنین ارز خود را بازگردانند. چنانچه هر دو الزام اجرایی شود، هیچ مانعی در مسیر صادرات محصولات آنها ایجاد نخواهد شد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این مدت عملکرد تولیدکنندگان را رصد می‌کند. چنانچه این مجموعه‌های تولیدی کف عرضه و تعهداتشان را رعایت نکرده باشند، بلافاصله از فهرست شرکت‌های صادرکننده حذف خواهند شد. حال اگر تولیدکننده‌ای از فهرست شرکت‌های صادرکننده حذف شود، حداقل ۲ ماه طول می‌کشد که به فهرست بازگردند.
توسعه از گذر تجارت
علی‌محمد زمانی، مدیرعامل شرکت صبافولاد زاگرس در گفت‌وگو با صمت صادرات را لازمه توسعه و تداوم تولید در صنعت فولاد دانست و افزود: ظرفیت تولید فولاد در کشور ما به مراتب بالاتر از نیاز داخلی به محصولات این صنعت برآورد می‌شود؛ بنابراین تولیدکنندگان تنها با صادرات می‌توانند به فعالیت خود با حداکثر ظرفیت اسمی ادامه بدهند. علاوه بر این، طرح‌های توسعه متعددی نیز در این صنعت تعریف‌شده و در دستور کار قرار دارند. این طرح‌های توسعه‌ای با هدف حضور در بازار جهانی تعریف‌شده‌اند؛ بنابراین فروش این محصولات در بازار جهانی باید جدی گرفته شود.
زمانی در ادامه افزود: حضور یک محصول در بازار جهانی به‌آسانی ممکن نیست، بلکه به بازاریابی و تلاشی بلندمدت نیاز دارد؛ بنابراین از هم‌اکنون باید برای توسعه حضور فولادی‌ها در بازار جهانی تلاش کرد.
این فعال صنعت فولاد با اشاره به صبغه دریافت تیک برای صادرات محصولات فولادی گفت: تولیدکنندگان پس از بارگیری کالاهای خود و اظهار آن در سامانه گمرک، باید مجوزی را با عنوان تیک صادراتی از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کنند. البته عموما این تیک صادراتی روزانه تایید می‌شود اما شاهد خواب یک‌روزه محصولات فولادی هستیم. به‌علاوه آنکه اغلب تولیدکنندگان ریسک نمی‌کردند و محصول خود را قبل از دریافت تیک صادراتی به سمت مبادی خروجی کشور ارسال نمی‌کردند. بدین‌ترتیب در طول این فرآیند، یک روز به هزینه بارگیری افزوده می‌شد.
مدیرعامل شرکت صبافولاد زاگرس گفت: حال براساس بخشنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت، شرکت‌های تولیدکننده محصولات فولادی امکان صادرات بدون نیاز به اخذ تیک صادراتی یا کنترل وزارت صنعت، معدن و تجارت را برای ۳ ماه دارند. چنانچه بازار داخلی تنظیم شود، این مسیر تداوم خواهد داشت و نتایج مثبتی را برای تمامی فعالان صنعت فولاد دارد.
وی افزود: صادرکننده برای فروش محصول خود در بازار بین‌المللی و کسب سهمی از این بازار جهانی باید تلاش زیادی کند. با وجود تمام چالش‌های کنونی در مسیر فروش خارجی، دریافت تیک صادراتی پس از انجام تمام تشریفات تجاری غیرمنطقی است. بنابراین حذف این قانون به منزله رفع یکی از موانع صادراتی است.
وی افزود: وظیفه اصلی دولت کنترل صادرات و واردات با هدف تنظیم بازار است. چنانچه نقش دولت به همین موضوع تنظیم بازار محدود شود، می‌توان به بهبود شرایط امید داشت.
زمانی در پاسخ به سوالی مبنی بر الزام به عرضه ۷۵ درصد محصولات فولادسازان در بورس کالا و صادرات ۲۵ درصدی این محصول گفت: این الزام زمینه تامین نیاز کشور به محصولات فولادی را فراهم می‌کند. در واقع این بند با هدف تامین نیاز داخلی و برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا، مصوب شده است. به‌علاوه آنکه می‌توانیم بدون دغدغه ۲۵ درصد محصولات خود را صادر کنیم. ضمن اینکه در تمام سال‌های گذشته، هیچ‌گاه بیشتر از ۲۵ درصد محصولات فولادی کشور صادر نشده است. در همین حال، فولادسازان می‌توانند پس از عرضه محصول خود در بورس کالا، چنانچه خریداری برای آن نباشد، اقدام به صادرات مازاد آن کنند.
بازگشت به گذشته
بهادر احرامیان، نایب‌رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر ارزیابی حذف تیک صادراتی فولاد و محصولات فولادی در بخشنامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: این اقدام به منزله تسهیل صادرات محصولات فولادی است و درمجموع مثبت ارزیابی می‌شود. اما در همین حال باید خاطرنشان کرد که دریافت تیک صادراتی برای فروش این محصولات در بازارهای جهانی طی نزدیک به ۲ سال اخیر مصوب شده است؛ یعنی با حذف این قانون به شرایط ۲ سال قبل بازمی‌گردیم.
نایب‌رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: این دست مقررات با هدف تنظیم بازار مصوب و ابلاغ می‌شوند اما درنهایت هیچ نتیجه مثبتی را به‌دنبال ندارند. بدون تردید دولت‌ها نقشی اساسی در تنظیم‌گری بازارها را بر عهده دارند اما این تنظیم‌گری مجوزی برای دخالت دولت‌ها در بازار نیست؛ یعنی نباید به‌گونه‌ای عمل کرد که بازار بر هم بخورد.
احرامیان خاطرنشان کرد: ابزار تنظیم بازار از سوی دولت‌ها در همه کشورها تعرفه یا سهمیه‌بندی صادراتی و وارداتی است. الزام برای دریافت تیک صادراتی بدین معنی که محموله به محموله، تأییدیه جداگانه برای صادرات دریافت شود، مسبوق به سابقه نیست. این سیاست در طول سال‌های اخیر آسیب‌های را به اعتبار صادرکنندگان فولاد کشور وارد کرده است.
وی در ادامه تاکید کرد: سیاست یادشده هیچ تأثیری بر تنظیم بازار فولاد و کنترل قیمت‌ها نداشته است و تنها در این مدت بروکراسی‌های اداری صادرات بیشتر شده‌اند؛ بنابراین حذف این مجوز برای صنایع فولادی کشور مثبت ارزیابی می‌شود.
احرامیان در پاسخ به سوالی مبنی بر الزامات یادشده در این روند جدید و الزام به عرضه محصولات در بورس کالا گفت: تامین نیاز داخل به فولاد و محصولات فولادی اولویت فولادسازان کشور است. بر همین اساس نیز اغلب فولادسازان کشور درحال‌حاضر سهم قابل‌توجهی از محصولات تولیدی خود را از طریق بورس کالا عرضه می‌کنند و چالشی در این باره نخواهند داشت.
سخن پایانی
توسعه صادرات و بازارهای فروش زمینه رشد تولید، اشتغالزایی، ارتقای درآمد، انتقال سرمایه، دانش، ورود فناوری‌های جدید، تخصیص بهینه منابع و رقابت‌زایی را فراهم می‌کند.
توسعه صادرات فولاد به توسعه پایدار صنایع فولادی منجر می‌شود و در همین حال به‌عنوان یکی از پیشران‌های رونق اقتصادی کشور شناخته می‌شود. بر همین اساس نیز تلاش وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تسهیل صادرات فولاد را باید به فال نیک گرفت و امید داشت این روند ادامه داشته باشد. به‌ویژه که صادرات به برنامه‌ای بلندمدت نیاز دارد و نباید موانعی جدید در مسیر آن ایجاد کرد./صمت نیوز