در فاصله بیش از یک هزار کیلومتری از پایتخت، در ۱۲۷ کیلومتری غرب مشهد و ۱۵ کیلومتری شمال غرب نیشابور در اراضی لم یزرع در سال ۱۳۷۶ عملیات اجرایی بزرگترین قطب فولاد در شرق کشور کلید خورد و تا سال ۱۳۸۰ بطول انجامید و امروز شرکت مجتمع فولاد خراسان از ۱۸ واحد مختلف تشکیل شده که پنج واحد گندله سازی، احیا مستقیم، ذوب، ریخته گری و نورد واحدهای اصلی تولید محسوب می شوند.
سید حسین احمدی مدیرعامل بازنشسته و مستعفی فولاد خراسان که نهم شهریور سکان هدایت این مجتمع صنعتی را به مدیری جوان واگذار کرد، پیش از این به خبرنگاران اعزامی بازدیدکننده از این مجموعه گفته بود، فولاد خراسان با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری انجام شده، از جیب دولت و ملت بهره‌برداری نکرده و اکنون علاوه بر تولید انواع مقاطع فولادی طویل ساختمانی، بازارهای صادراتی را نیز وارد شده است.
وی میزان تولید سالیانه این مجتمع را ۱.۵ تا ۲ میلیون تن محصول ذکر کرد که اکنون به عنوان چهارمین مجموعه فولاد سازی بزرگ کشور محسوب می‌شود.
نقشه راه فولاد خراسان
آمارهای منتشر شده گویای آن است که فولاد خراسان براساس سند چشم انداز ۱۴۰۴ برنامه تولید پنج میلیون تن کنسانتره سنگ اهن (ذخایر سنگ آهن در شمال شرق کشور – منطقه سنگان)، پنج میلیون تن گندله، ۳.۵ میلیون تن آهن اسفنجی، ۳.۵ میلیون تن فولاد خام (میانی) و ۱.۳ میلیون تن محصولات نوردی را ترسیم کرده است.
برنامه تولید مزبور با استفاده از فناوری‌های نوین، سرمایه های انسانی توانمند و با توجه به الزام‌های محیط زیستی در چارچوب سیاست‌های اقتصادی دولت مبتنی بر خودکفایی صنعتی و رفع وابستگی به محصولات راهبردی به عنوان بزرگترین مجتمع فولاد سازی شرق کشور به اجرا گذاشته شده است.
مهمترین چالش‌های پیش‌رو
مدیرعامل بازنشسته فولاد خراسان که هشت سال و نیم هدایت این مجموعه را برعهده داشت در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا مبنی بر مهمترین چالش‌های پیش روی فولاد خراسان اظهار داشت: تامین الکترود گرافیتی (ماده‌ای که اغلب فولاد سازان برای واردات آن با دشواری‌های شرایط تحریمی روبرو شده اند)، تهیه مواد اولیه، کنسانتره سنگ آهن (سنگان می‌تواند حلال مشکل در این زمینه باشد)، تامین مالی و ارزی (واقعیت اینکه بهره‌گیری از سامانه ارزی نیمایی تا حدودی مشکل را حل کرده)، در عین حال تعاملات بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت نسبت به گذشته در رسیدگی به مشکلات واحدهای تولیدی بهبود یافته است.
بومی‌سازی راهکار گذر از تحریم
امروز سایه تحریم بر بخش‌های مختلف خودنمایی می‌کند، اما تولید کنندگان بخش‌های مختلف با رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، به مصاف دشمن در عرصه جنگ اقتصادی رفته‌اند و این آغاز کار است که از تحریم باید به عنوان فرصت بهره گرفت.
احمدی توضیح داد: امروز صنعت فولاد کشور ۸۰ درصد بومی سازی شده و در حقیقت یکی از سیاست های فولاد سازان بزرگ، حرکت در مسیر بومی سازی است و این مجموعه هم به این مساله توجه جدی دارد.
به گفته وی، تجهیزات مورد نیاز فولاد خراسان در گذشته از اروپا وارد می‌شد، اما بومی سازی در این صنعت نقش کلیدی و بسزایی دارد و لازمه آن خودباوری است.
وی اضافه کرد: انتظار می‌رود با بهره برداری از واحد کنسانتره سازی فولاد خراسان در سنگان این مجموعه زنجیره تولید خود را از مرحله سنگ آهن تا محصول نهایی در داخل استان خراسان رضوی بطور کامل احداث و تولید آن را مدیریت خواهد کرد.
سدبار، تامین کننده اصلی آب فولاد سازی و مساله برق
موضوع تامین آب واحد های فولاد سازی، با مشخصه اقلیم خشک کشور در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته، به گونه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت، سیاست توسعه واحدهای فولاد سازی را در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان مورد توجه قرار داده و این مهم در چارچوب سند چشم انداز ۱۴۰۴ نیز در دستور کار است، ضمن اینکه در شمال کشور هم فولاد سازی های جدید باید در حاشیه خزر استقرار یابند.
مجتمع فولاد خراسان نیز در برنامه پیش‌بینی شده خود، تامین آب مورد نیازش را استفاده از سدبار و چاه های تعبیه شده پیش بینی کرده که اولویت نخست تامین آب مصرفی این شرکت، سدبار است و چنانچه با کمبود روبرو شود، از چاه های حفر شده بهره برداری خواهد شد.
مدیرعامل پیشین فولاد خراسان گفت: تامین آب واحد های فولاد سازی همواره از دغدغه های این بخش محسوب می شود، اما این واحد به میزان پنج میلیون متر مکعب آب مورد نیاز خود را از سدبار (واقع در ۲۳ کیلومتری شمال غرب شهرستان نیشابور) تامین می کند که در مسافت ۳.۵ کیلومتری کارخانه قرار دارد.
احمدی در این ارتباط به خبرنگاران گفت، براساس برنامه کاهش مصارف آب در چرخه تولید این واحد صنعتی، یک شرکت مهندسی مشاور برای مدیریت آب ها طرف قرارداد است و پساب ها و جمع آوری آب های سطحی را در حال مطالعه و بررسی دارد که نقش مهمی برای تولید شرکت خواهد داشت.
به گفته وی، ایجاد پست برق ۴۰۰ کیلو ولت از دیگر اقدامات این واحد صنعتی است که برق ۴۰۰ کیلو ولت پس از تبدیل به ۳۳کیلو ولت برای مصارف واحدهای تولیدی توزیع می شود و ظرفیت این واحد ۲۰۰ مگاوات است.
احمدی افزود: ایجاد کارخانه تولید اکسیژن به ظرفیت ۶۵۰۰ متر مکعب از دیگر اقدام های فولاد خراسان است که اکسیژن و نیتروژن مورد نیاز را تامین می کند.
توسعه فضای سبز یک اصل برای حفاظت از محیط زیست
مسئولان و برنامه ریزان کشور در دستگاه های اجرایی امروز این باور را دارند که توسعه همه جانبه باید در بستر حفاظت از محیط زیست معنا پیدا کند و بهره برداری از تمامی واحد های تولیدی به اخذ گواهی و تاییدیه از سازمان حفاظت محیط زیست نیاز دارد و کارخانه های فولادی از جمله این واحد ها محسوب می شوند.
آمارها نشان می دهد حدود ۱۴۰ هکتار از عرضه کل شرکت مجتمع فولاد خراسان به توسعه فضای سبز اختصاص یافته و اکنون این شرکت با ۲۷۰ هکتار فضای سبز که ۹۵ درصد آن مجهز به سیستم های آبیاری قطره ای و تحت فشار است، با استفاده از آبهای سطحی و پساب تحت پوشش قرار می گیرد.
مدیرعامل بازنشسته این واحد صنعتی در توضیح برنامه توسعه فضای سبز گفته بود، اتکا به بهره برداری بهینه از منابع آب همسو با برنامه حفاظت از محیط زیست پیش رفته و این اقدام سرمایه های شرکت را هم مدیریت می کند و این رویه تداوم خواهد داشت.
اختصاص سالیانه ۲۰۰ میلیارد تومان
امروز واحد های صنعتی در اقصی نقاط کشور به عنوان یک عنصر مکمل سیاست های تامین مالی استانی در کشور به حساب می آیند و فولاد خراسان نیز از این قاعده جدا نیست، به گونه ای که بالغ بر ۱۰ درصد مالیات سالیانه استان خراسان رضوی از سوی این واحد فولاد سازی تامین می شود.
به گفته احمدی، سالیانه ۲۰۰ میلیارد تومان سرویس های تولید اجتماعی، مالیاتی، تامین اجتماعی و شبکه بانکی از سوی این مجتمع تامین می شود و شمار کارکنان هم از مرز پنج هزار نفر نیروی کار فراتر رفته که شرکت های پیمانکاری و حمل ونقل نیز در این مجموعه مورد حساب هستند.
وی گفت: سالانه بالغ بر چهار میلیون تن مواد اولیه و تجهیزات در این واحد صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
مجتمع فولاد خراسان از ترکیب سهامداران اصلی موسسه صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر، سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات و صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد شکل گرفته که به ترتیب ۵۱.۴، ۳۲.۲ و ۱۳.۳ درصد از سهام این واحد فولاد سازی را به خود اختصاص داده اند.
وی میزان تولید سالیانه این مجتمع را ۱.۵ تا ۲ میلیون تن محصول ذکر کرد که اکنون به عنوان چهارمین مجموعه فولاد سازی بزرگ کشور محسوب می شود.
صادرات ۵۰ میلیون دلاری
احمدی که در آخرین نشست مطبوعاتی خود به عنوان مدیرعامل فولاد خراسان در جمع خبرنگاران اعزامی و محلی سخن می گفت، تصریح کرد: تحریم های بین المللی موانعی پیش روی صادرکنندگان قرار داده، اما این واحد صنعتی در پنج ماهه سال ۹۸ بالغ بر ۵۰ میلیون دلار صادرات داشت که این رقم در مقایسه با دوره مشابه در سال گذشته، ۱۲۰ درصد افزایش نشان می دهد.
به گفته وی، این واحد صنعتی پارسال ۱۷۰ هزار و ۹۰۰ تن از تولیدات خود را روانه بازارهای هدف کرد و رتبه ۶۴ را از نظر حجم فروش در بین یکصد شرکت برتر کشور به خود اختصاص داد.
فولاد خراسان دومین رتبه بازدهی در سازمان بورس اوراق بهادار را به خود اختصاص داده و سال گذشته ۶ هزار میلیارد تومان گردش مالی داشت.
ایرنا