اما سیگنال افزایشی نرخ سنگ‌آهن جهانی بر بازار داخل قوی‌تر از سیگنال‌های کاهشی نرخ ارز داخلی عمل کرد و استقبال خوبی از عرضه‌های سنگ‌آهن در بورس‌کالا شد. استقبال از سنگ‌آهن در بورس کالای ایران و رشد بهای معامله این محصول به‌عنوان فاکتور رونق بخش معاملات شمش و مقاطع طویل فولادی بورس‌کالا و بازار آزاد نیز عمل کرد. در این شرایط برخی تحلیلگران استمرار روند رو به رشد بهای جهانی سنگ‌آهن را چندان محتمل ندانسته و ریزش یکباره این بازار را ناگزیر ارزیابی می‌کنند، اما این فرضیه مخالفانی نیز دارد که با تکیه بر آمار کاهشی تولید سنگ‌آهن در دنیا ظرف ماه‌های ابتدایی سال‌جاری میلادی احتمال حفظ قیمت‌ها در سطوح فعلی را امکان‌پذیر می‌دانند.
استقبال از عرضه‌های سنگ‌آهن در تالار حراج بازار
در اواخر سال گذشته بود که سنگ‌آهن راهی بازار حراج باز بورس‌کالای ایران شد تا از این پس این محصول نیز امکان تعیین نرخ در بازاری شفاف و رقابتی را داشته باشد. برخلاف انتظار محموله‌های سنگ‌آهن عرضه شده در بازار حراج باز بورس‌کالا با استقبال گسترده خریداران روبه‌رو شد به گونه‌ای که رقابت متقاضیان برای این کالاها به رقابت قیمتی نیز انجامید. فروش سنگ‌آهن در این بازار و به شکل رقابتی، در حالی که فروش خارج از بورس این محصول مشمول قیمت‌گذاری دستوری است را می‌توان گامی به سمت برخورداری از اقتصاد باز تلقی کرد.
در هفته‌های ابتدایی امسال نیز اغلب عرضه‌های سنگ‌آهن در بورس‌کالا با استقبال خریداران روبه‌رو شد، این در حالی بود که قرار گرفتن نرخ ارز در مسیر نزولی، بسیاری از بازارها را با رکود روبه‌رو کرده بود اما معاملات حراج باز سنگ‌آهن با افت نرخ ارز و تعدیل انتظارات تورمی وارد فاز رکودی نشد. رشد مستمر بهای جهانی سنگ‌آهن و فولاد یکی از مهم‌ترین دلایل بی‌اثر شدن این سیگنال‌های کاهشی در بازار سنگ‌آهن داخل بود.
در روز یکشنبه 5 اردیبهشت ماه برابر 50 هزار تن سنگ‌آهن دانه‌بندی در تالار حراج باز بورس‌کالا با نرخ پایه هزار و 480 تومان به ازای هر کیلوگرم عرضه شد که خریداران تقاضایی برابر 100 هزار تن را برای این محصول به ثبت رساندند و در نهایت نیز این محصول با همین بهای پایه مورد داد و ستد قرار گرفت.
عرضه قبلی سنگ‌آهن در تالار حراج باز بورس‌کالا مربوط به یکشنبه 22 فروردین بود که 50 هزار تن سنگ‌آهن دانه‌بندی در این بازار با نرخ پایه هزار و 120 تومان عرضه شد، برای این عرضه تقاضایی برابر 300 هزار تن در این بازار به ثبت رسید. رقابت خریداران برای این عرضه باعث شد تا میانگین قیمت معامله این سنگ‌آهن به هزار و 350 تومان برسد.
در روز یکشنبه 5 اردیبهشت برابر 250 هزار تن سنگ‌آهن کلوخه، 30 هزار تن گندله سنگ‌آهن و 20 هزار تن کنسانتره نیز عرضه شده بود که تقاضایی برای این محصولات در بازار به ثبت نرسید. این در حالی بود که در معاملات روز یکشنبه 22فروردین ماه برای عرضه 250 هزار تن کلوخه سنگ‌آهن تقاضایی برابر 750 هزار تن در این بازار به ثبت رسیده بود که این موج تقاضا باعث شده بود تا قیمت معامله این محصول از نرخ پایه هزار تومانی به ازای هر کیلوگرم به هزار و 200 تومان به ازای هر کیلوگرم برسد. برخلاف استقبال خوب خریداران از عرضه‌های قبلی، از عرضه کلوخه در هفته جاری با بهای پایه هزار و 300 تومان به ازای هر کیلوگرم هیچ استقبالی نشد. اینگونه به‌نظر می‌رسد که در هفته جاری سیگنال‌های کاهشی بازار اثرگذارتر از سیگنال‌های افزایشی شدهاند.
افت تولید، سیگنال‌ساز افزایش بها
بهای سنگ‌آهن در بازارهای دنیا از هفته‌های قبل در مسیر رشد مستمری قرار گرفته است. این روند رو به رشد قیمتی در هفته گذشته نیز ادامه یافت و همچنان سنگ‌آهن وارداتی چین پیشتاز این رشد قیمت در بازارهای دنیا است. معاملات آتی سنگ‌آهن چین نیز برای پنجمین هفته متوالی افزایشی بود؛ این روند صعودی از افزایش بهای سنگ‌آهن در دیگر معاملات نیز حمایت کرد به‌گونه‌ای که قیمت هر تن سنگ‌آهن معامله‌شده در بورس دالیان برای تحویل ماه سپتامبر به 10 هزار و 104 یوآن برابر 170 دلار به ازای هر تن رسید که این نرخ نسبت به قیمت قبلی فروش این محصول رشدی 3/ 4 درصدی داشت.
رشد تقاضای جهانی برای فولاد، محدودیت‌های چین در کنترل آلایندگی صنایع و کاهش تولید چند شرکت بزرگ سنگ‌آهنی دنیا، مهم‌ترین فاکتورهای تقویت بازار سنگ‌آهن ظرف هفته‌های اخیر بوده‌اند.
در هفته‌های اخیر ارقام ناامیدکننده‌ای از تولید سنگ‌آهن شرکت‌های بزرگی همچون واله، ریوتینتو و بی‌اچ‌پی منتشر شد که این موضوع سیگنالی قوی برای رشد بهای سنگ‌آهن بود و حتی باعث شد تا سنگ‌آهن به رکورد قیمتی 10 ساله خود برسد. در روز پنج‌شنبه 22 آوریل سیگنال‌هایی از کاهش تولید سنگ‌آهن شرکت واله در برزیل دیده شد.
مدیران این شرکت اعلام کردند که مقامات زیست‌محیطی برزیل دستور توقف فعالیت واله در ترمینال صادراتی ایلها دا گوایبا در ایالت ریودوژانیرو را صادر کرده‌اند. برزیل ظرف هفته‌های اخیر با اوج‌گیری مجدد شیوع کرونا روبه‌رو شده و همین موضوع بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و صادراتی این کشور را تحت‌الشعاع قرار داده است. با توجه به سهم قابل‌توجه برزیل در تامین سنگ‌آهن دنیا و به‌خصوص چین، هرگونه افت تولید و صادرات در این کشور می‌تواند به رشد بهای سنگ‌آهن منجر شود.
شرکت واله یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن دنیا است که عمده فعالیت معدنکاری این شرکت در بخش سنگ‌آهن در برزیل متمرکز شده است. میزان تولید سالانه سنگ‌آهن واله در سال‌های 2018 به رقمی حدود 400 میلیون تن نیز رسیده بود، اما در پی فاجعه شکسته شدن سد باطله یکی از معادن واله در 25 ژانویه 2019 این شرکت متحمل خسارات فراوانی شد و به شدت از میزان تولید این شرکت کاسته شد. این شرکت در سال 2020 حدود 320 میلیون تن سنگ‌آهن تولید کرد؛ این در حالی بود که در این سال شیوع گسترده بیماری کووید- 19 در برزیل تا حدی بر عملکرد تولیدی این شرکت اثرگذار شده بود. واله برای سال 2021 تولید 350 میلیون تن سنگ‌آهن را به عنوان هدف درنظر گرفته است.
شارون موستری تحلیلگر بلومبرگ در گزارشی برآورد این مجموعه از میزان تولید سنگ‌آهن واله در سال جاری را در حدود 315 تا 335 میلیون تن اعلام کرد و با توجه به موج جدید کووید- 19 در برزیل تحقق تولید 315 میلیون تنی را محتمل‌تر دانست.
سنگ‌آهن برزیلی ؛ عیار بالاتر ( درصد آهن خالص بیشتر و خاصیت مگنتیتی بیشتر ) و آلومینای محتوی کمتری دارد از همین رو تولید فولاد از این محصول، نسبت به سایر سنگ‌آهن‌های دنیا آلایندگی کمتری به همراه خواهد داشت و همین موضوع موجب استقبال بیشتر فولادسازان چینی از این سنگ‌آهن می‌شود. بنابراین افت تولید شرکت واله با توجه به بالا بودن تقاضای چین برای سنگ‌آهن برزیل می‌تواند زمینه‌ساز رشد قیمتی در این بازار باشد.
ریوتینتو به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ‌آهن دنیا در سال 2020 نیز از افت تولید خود در سال جاری خبر داد. این شرکت در 3 ماه ابتدایی امسال برابر 4/ 76 میلیون تن سنگ‌آهن تولید کرد که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل 2 درصد کمتر بود. افزایش رطوبت و گرمای هوا در استرالیا باعث شده تا از میزان فعالیت معدنکاری در این کشور کاسته شود، در عین حال فعالیت تعمیر و نگهداری تجهیزات معدنی نیز با اخلال روبه‌رو شود؛ به این ترتیب مجموع این عوامل باعث شدهاند تا از میزان تولید در این مدت کاسته شود.
شرکت بی‌اچ‌پی که پس از ریوتینتو و واله در رتبه سوم تولید سنگ‌آهن دنیا قرار دارد نیز در گزارش سه ماه نخست امسال خود خبر از تولید 7/ 66 میلیون تن سنگ‌آهن داد که 2 درصد کمتر از میزان تولید این شرکت در مدت مشابه قبل بود. عمده فعالیت معدنکاری این شرکت نیز در استرالیا متمرکز شده و بخشی از این افت تولید به آب و هوای نامساعد این کشور ظرف این بازه زمانی بازمی‌گردد. در عین حال این مجموع در این بازه زمانی مشغول انجام تعمیر و نگهداری در مجتمع‌های معدنی خود در پروژه South Flank نیز بوده که این موضوع نیز عاملی در جهت کاهش تولید در آن بوده است.
نمود چرخه صعودی در بازار سنگ‌آهن
با توجه به روند افزایشی به وجود آمده در تقاضا در عین محدودیت تولید در این کشور، سرمایه‌گذاران آینده مناسبی را برای این فلز برآورد کرده و از سرمایه‌گذاری روی آن استقبال می‌کنند، از همین رو ظرف هفته گذشته معاملات آتی فولاد در چین نیز رشدی قابل ملاحظه‌ای داشت. افزایش بهای فولاد در چین، حاشیه سود فولادسازان این کشور را افزایش داده؛ این موضوع باعث می‌شود تا تولیدکنندگان چینی اقدام به خرید سنگ‌آهن با قیمت بالاتری کنند.
رشد بهای فولاد در چین از محدودیت‌های زیست محیطی در این کشور سیگنال افزایشی می‌گیرد. کنترل‌های زیست محیطی در چین باعث شده تا در تولید فولاد در شهر تانگشان چین که یکی از مراکز تولید فولاد این کشور است، محدودیت جدی به وجود آید. همچنین از روز 21 آوریل تا 30 ژوئن محدودیت‌های جدیدی در زمینه تولید فولاد و کک (متالورژی) در شهر هندان در استان هبی چین برقرار می‌شود که این موضوع می‌تواند سیگنال افزایشی برای بازار فولاد چین باشد.
تحلیلگر بازار J.P. Morgan در یادداشتی به ایجاد چرخه گاوی ( صعودی ) در بازار فولاد اشاره کرد. وی در یادداشت خود به احتمال بازگشت پاندمیک کرونا در دنیا و چین و افت محسوس تقاضا به تبع شیوع مجدد این بیماری اشاره کرد و این موضوع را پاشنه آشیلی برای رشد مستمر قیمت‌ها در بازار فولاد دانست.
البته افت تولید سنگ‌آهن توسط بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده این محصول از این رشد قیمتی حمایت می‌کند و احتمال حفظ این قیمت‌ها در میان‌مدت وجود دارد./دنیای اقتصاد