نرخ سنگ‌آهن نسبت به اغلب کامودیتی‌‌ها همچون نفت از شیوع ویروس کرونا در دنیا کمتر تاثیر پذیرفت و در نهایت نیز پس از طی یک دوره کاهشی حدودا ۴ ماهه، از روزهای ابتدایی ماه مه قیمت‌ها وارد فاز افزایشی شد و پس از حدود یک ماه و نیم این روزها بازار شاهد بازگشت قیمت‌ها به سطح قیمتی مشابه سال قبل است. درحالیکه افت تقاضا برای سنگ‌آهن در اثر شیوع کرونا و کاهش سرانه مصرف فولاد به کاهش نرخ این محصول منجر شده بود اما با بازگشت چین به شرایط عادی و رشد تقاضا از سوی این کشور و البته شیوع ویروس کووید-۱۹ در کشورهای تولیدکننده سنگ‌آهن از جمله برزیل که یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان سنگ‌آهن چین به شمار می‌رود باعث شد ورق در بازار سنگ‌آهن برگشته و این محصول پس از تجربه کاهش نرخ وارد فاز افزایشی شود. شرایط نامساعد برزیل در کنترل شیوع ویروس کووید-۱۹ باعث ایجاد انتظار اختلال بیشتر در بازار این محصول و رشد قیمت‌ها در روزهای آتی شده اما شرکت واله به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده سنگ‌آهن دنیا و برزیل معتقد است این روند کاهشی تولید ادامه‌دار نخواهد بود و این شرکت به زودی به سطح تولید قبلی بازگشته و هدف تعیین شده برای تولید سالانه سنگ‌آهن و گندله خود را محقق می‌کند.
از افت سرانه مصرف فولاد تا تضعیف سنگ‌آهن
شیوع ویروس کرونا در چین و سپس گسترده شدن این بیماری در سایر نقاط دنیا به‌طور مستقیم بر تقاضای فولاد اثرگذار شد. درواقع شیوع این بیماری با کاهش فعالیت‌های ساخت و ساز و پروژه‌های زیرساختی به افت تقاضا در بازار فولاد منجر شد که همین موضوع نیز کاهش قیمت محصولات را در پی داشت. در پی کاهش تقاضا، برخی از تولیدکنندگان بزرگ و قدرتمند فولادی دنیا برای کسب سهم بیشتری از بازار، قیمت فروش را پایین آوردند تا بتوانند با استفاده از مزیت رقابتی سهم خود را در بازارهای کوچک شده حفظ کنند. در ادامه ترس از شیوع این ویروس در سطح جوامع بین‌المللی و پیش‌بینی استمرار کاهش فعالیت‌های توسعه‌ای که به افت مصرف سرانه فولاد در اغلب کشورهای دنیا انجامید، تا حدی پیش رفت که برخی فولادسازان بزرگ دنیا تصمیم به بازنگری در برنامه‌های تولید و توسعه خود در سال ۲۰۲۰ گرفتند.شرایط به وجود آمده در بازار فولاد، افت تقاضا و کاهش قیمت و در ادامه بازنگری فولادسازان بزرگ در برنامه‌های تولید خود بخش ابتدایی زنجیره تولید فولاد یعنی سنگ‌آهن را نیز متاثر کرد، به‌گونه‌ای‌که از ماه ابتدایی سال ۲۰۲۰ (ژانویه) بهای سنگ‌آهن وارد یک فاز نزولی شد که این روند کاهشی در ماه‌های فوریه، مارس و آوریل نیز ادامه یافت. براساس گزارش متال بولتن، میزان معاملات محصولات فولادی در روز ۱۱ ژوئن در چین با افت تقاضا روبه‌رو شد که این موضوع خود می‌تواند عاملی در تضعیف قیمت سنگ‌آهن باشد. با این وجود قیمت سنگ‌آهن ۶۵ درصد برزیل تحویل در بندر Qingdao چین در روز ۱۱ ژوئن به ۵/ ۱۱۶ دلار به ازای هر تن رسید که این رقم نسبت به قیمت ۱۰ ژوئن رشد ۶۴/ ۲ درصدی داشت.
اگرچه میزان تقاضا برای محصولات فولادی در روزهای اخیر در چین کاهش پیدا کرده اما همچنان کمبود ذخایر سنگ‌آهن در بنادر این کشور اجازه کاهش قیمت این محصول را نمی‌دهد. مجموع میزان ذخایر سنگ‌آهن ۴۵ بندر چین در روز ۱۱ ژوئن به کمترین میزان در دو هفته اخیر رسیده و در این شرایط استمرار تعطیلی معدن ایتابیرای واله (برزیل) به علت مثبت شدن تست کرونای ۱۱۸ کارگر این شرکت بر نگرانی‌های بازار در زمینه نحوه تامین سنگ‌آهن افزوده است. البته در این میان خبرهایی از افزایش محموله‌های سنگ‌آهن صادراتی استرالیا به چین عاملی مثبت در به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا به شمار می‌رود. هرچند برخی تحلیلگران بر این باورند که استرالیا نمی‌تواند جایگزین کمبود عرضه ایجاد شده در اثر توقف تولید و صادرات سنگ‌آهن برزیل باشد.
علاوه بر موارد بیان شده، خبر وقوع سیل در منطقه جنوبی گوانگ‌ژو اتفاق دیگری است که باعث گمانه‌زنی مثبت در زمینه رشد تقاضا در مصرف سنگ‌آهن شده است. چراکه به زودی ساخت و ساز در این منطقه شروع شده و همین موضوع نیز افزایش تقاضا در زمینه محصولات فولادی را درپی خواهد داشت.
چین، بازیگر اصلی
چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد و سنگ‌آهن دنیا که بخش قابل‌توجهی از مصرف خود را از طریق واردات تامین می‌کند، یکی از مهم‌ترین بازیگران اصلی بازار جهانی سنگ‌آهن به‌شمار می‌رود. چین اولین کشوری بود که در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۰ با شیوع این بیماری روبه‌رو شد و در تاریخ ۱۰ ژانویه دولت چین خبر از انتشار ویروس کرونا در این کشور داد، ویروسی که توانست در مدت زمان نسبتا کوتاهی به شدت اقتصاد این کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد و عواقب آن گریبان اقتصاد و صنایع این کشور ازجمله فولادسازان آن را گرفت، از همین رو بخش زیادی از تغییرات ایجاد شده در بازار سنگ‌آهن دنیا در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۰ متاثر از اتفاقات بازار این کشور بود.
دولت چین برای کنترل این بیماری تمامی صنایع خود را مجاب کرد که حدود دو هفته پیش از تعطیلات سال نوی این کشور یعنی ۲۴ ژانویه کار را تعطیل و کارگران خود را به مرخصی بفرستند که این الزام دولت چین، در شهر ووهان و استان‌های همجوار با شدت بیشتری دنبال شد. همچنین دولت این کشور برای کنترل شیوع این بیماری ابتدا این تعطیلات را تا ۲ فوریه و سپس ۹ فوریه تمدید کرد. در ادامه نیز روز ۱۰ فوریه تنها بانک‌ها و بازار بورس این کشور گشایش یافت و دولت چین برای جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری اعلام کرد که کارگران چینی که از روستاها به شهرها برای کار مهاجرت می‌کنند مهاجرت خود را به مدت ۲ هفته تا ۲۴ فوریه به تعویق بیندازند که این قانون شامل حال ۳۶ درصد از کل کارگران چینی می‌شد. بنابراین درمجموع بخش عمده‌ای از صنایع این کشور حدود یک ماه تعطیل شدند.تعطیلی یک ماهه صنایع چین ازجمله صنایع معدنی، خودروسازی، ساخت و ساز و... باعث افت تولید کارخانه‌های این کشور شد که همین موضوع نیز کاهش واردات محصولات معدنی از جمله سنگ‌آهن این کشور را درپی داشت. افت تقاضا در زمینه واردات سنگ‌آهن از سوی چین باعث کاهش جهانی قیمت این محصول شد. درحالیکه قیمت هر تن سنگ‌آهن ۵۸ درصد تحویل Qingdao چین در ماه دسامبر ۲۰۱۹ در کانال قیمتی ۷۰ دلار به ازای هر تن قرار داشت، محدوده آن در ماه ژانویه ۲۰۲۰ به کانال ۶۰ دلار وارد شد و باقی ماندن قیمت این محصول در کانال ۶۰ دلار تا ماه آوریل نیز ادامه یافت.البته روند قیمتی این محصول در ماه آوریل افزایشی بود. به‌گونه‌ای‌که در نهایت از ماه می قیمت سنگ‌آهن ۵۸ درصد تحویل Qingdao چین وارد کانال ۷۰ دلار شد. این روند افزایشی در همین کانال متوقف نشد و درنهایت قیمت این محصول از روزهای ابتدایی معاملات در ماه ژوئن به کانال ۸۰ دلار رسید.
<2> بازگشت به دوران اوجعمر تاثیر اپیدمی کرونا بر نرخ سنگ‌آهن تنها ۴ ماه بود و از روزهای ابتدایی ماه آوریل قیمت این محصول وارد فاز افزایشی شد. این موضوع نیز متاثر از عواملی از جمله درگیری کشورهای اصلی تولیدکننده سنگ‌آهن با ویروس کرونا از جمله برزیل و استرالیا و همچنین کنترل شیوع این بیماری در چین و بازگشایی مجدد صنایع این کشور و رشد تقاضا بود. در پایان ماه مارس با شیوع کرونا در بسیاری از کشورهای دنیا برخی از کشورهای معدن‌خیز جهان ازجمله آفریقای‌جنوبی، هند و کانادا تصمیم به قرنطینه سه هفته‌ای گرفتند که براساس این تصمیم معادن این کشورها نیز تعطیل شد. کشورهای یاد شده در رده چهار تا ششم تولید سنگ‌آهن دنیا به شمار می‌روند. همچنین در ادامه کشورهایی مانند پرو و مالزی ۵۰ درصد از میزان تولید خود کاستند. چنین تصمیماتی تا حدی توانست بر بازار سنگ‌آهن اثرگذار شود اما اثربخشی اصلی مربوط به درگیری برزیل با شیوع این ویروس بود.
نگاه بازار سنگ‌آهن به کرونا در برزیل
برزیل پس از استرالیا در رده دوم تولید و صادرات سنگ‌آهن دنیا قرار دارد و درگیری این کشور با کرونا به شدت بازارهای جهانی سنگ‌آهن را متاثر کرده است. اولین موارد ابتلا به کرونا در این کشور در نیمه اسفند ماه گزارش شد، هرچند که آمار اولیه برزیل حاکی از جدی نبودن شراط بیماری در این کشور بود اما پس از گذشت چند هفته تعداد مبتلایان در این کشور اوج گرفت به‌گونه‌ای‌که از حدود ۲ ماه پیش برزیل جزو چند کشور اول به لحاظ مبتلایان به بیماری کووید-۱۹ قرار گرفته است.
شیوع گسترده این بیماری در برزیل و انجام ملاحظات قرنطینه‌ای باعث افت تولید سنگ‌آهن این کشور شد. همچنین شیوع این بیماری از مبادلات تجاری این کشور به شدت کاست و همین موارد توانست به سرعت بازارهای جهانی را تحت‌الشعاع قرار داده و بازار سنگ‌آهن نیز به این موضوع سیگنال مثبت نشان داد و قیمت این محصول وارد فاز افزایشی شد. براساس گزارش سازمان تجارت جهانی، برزیل در سال ۲۰۱۹ میلادی ۳۴۰ میلیون تن سنگ و کنسانتره آهن صادر کرد که از این میزان محصول ۶۰ درصد به مقصد چین فرستاده شد و مابقی نیز به کشورهایی ازجمله مالزی، ژاپن، هلند، عمان، کره جنوبی، بریتانیا، ترکیه و ... تقریبا همزمان با شیوع کرونا در برزیل و افت تولید جهانی سنگ‌آهن این کشور، ویروس کرونا در چین کنترل شد و این کشور درحال بازگشت به شرایط عادی بوده و صنایع آن درحال بازگشایی هستند که همین موضوع نیز باعث افزایش تقاضای سنگ‌آهن از سوی چین شده است. از آنجا که برزیل پس از استرالیا دومین تامین‌کننده سنگ‌آهن چین به‌شمار می‌رود کاهش تولید و صادرات سنگ‌آهن برزیل، بازار چین را متاثر و تحت‌الشعاع قرار داد و درنهایت این افزایش تقاضا درعین کاهش عرضه به رشد نرخ سنگ‌آهن انجامید. درحالیکه قیمت سنگ‌آهن ۶۵ درصد برزیلCFR تحویل Qingdao به کانال ۱۰۰ و حتی ۹۰ دلار به ازای هر تن در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۰ رسیده بود، قیمت این محصول از نیمه ماه می وارد کانال ۱۱۰ دلار به ازای هر تن شد که این روند افزایشی قیمت در ماه ژوئن نیز ادامه یافت. شرکت واله بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ‌آهن و گندله دنیا است که عمده فعالیت این شرکت در زمینه تولید سنگ‌آهن در برزیل واقع شده است. براساس گزارش عملکرد این شرکت، در سه ماه ابتدایی سال جاری میلادی میزان تولید سنگ‌آهن این شرکت نسبت به مدت مشابه در سال قبل افت ۱۸ درصدی داشت. درحالیکه این شرکت برای سه ماه ابتدایی سال تولید ۶۳ میلیون تن سنگ‌آهن را هدف‌گذاری کرده بود اما درنهایت میزان تولید محصول آن در این زمان به ۶/ ۵۹ میلیون تن رسید. همچنین در طول سه ماه اول ۲۰۲۰، فروش سنگ‌آهن این شرکت نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۸/ ۶ درصدی داشته و به ۷/ ۵۱ میلیون تن رسید. شرایط پیش آمده باعث شد تا این شرکت معدنی پیش‌بینی تولید سالانه خود را برای سال مالی ۲۰۲۰ کاهش دهد و از هدف قبلی خود که تولید حدود ۳۴۰ تا ۳۵۵ میلیون تن بود به ۳۱۰ تا ۳۳۰ میلیون تن برساند.
درحالیکه همچنان برزیل با بیماری کرونا درگیر بوده و بازار سنگ‌آهن دنیا نیز در ترس از تعطیلی معادن واله به‌سر می‌برد، مدیران این شرکت اعلام کرده‌اند که به هیچ وجه این بیماری باعث نمی‌شود که برنامه تولید این شرکت از میزان ۳۱۰ تا ۳۴۰ میلیون تن محصول در سال کمتر شود و این شرکت با حفظ تولید پایدار خود آرامش نسبی را در بازار به وجود خواهد آورد.
تداوم روند افزایشی سنگ آهن
بهای سنگ‌آهن از ابتدای ماه آوریل سال‌جاری میلادی وارد فاز افزایشی شد. این موضوع در اثر کنترل شیوع کرونا در چین و بازگشت تقاضا به سطح پیشین و همچنین کاهش تولید سنگ‌آهن در برزیل به‌علت همه‌گیری کووید-19 در این کشور رخ داده است. برزیل پس از استرالیا در رده دوم تولید و صادرات سنگ آهن دنیا قرار دارد و درگیری این کشور با کرونا به‌شدت بازارهای جهانی سنگ‌آهن را متاثر کرده و همین موضوع عاملی مثبت در افزایش بهای این محصول در جهان شده است.
تغییر روند موجودی سنگ آهن
در پایان ماه مارس با شیوع کرونا در کشورهای معدنی دنیا ازجمله برزیل، آفریقای‌جنوبی، هند و کانادا، از سطح تولید جهانی این محصول کاسته شد. در همین زمان، بازگشایی صنایع چین سطح تقاضا در زمینه این محصول را افزایش داد، اما عدم رشد عرضه مطابق با افزایش تقاضا به کسری موجودی انبارهای جهانی سنگ‌آهن منجر شد که این امر عاملی مهم در جهت تقویت بازارهای جهانی سنگ‌آهن به‌شمار می‌رود.
دنیای اقتصاد