واسطه‌ها و تجار اغلب قیمت‌های پایین‌تری از تولیدکنندگان را پیشنهاد می‌دهند که در ادبیات این بازار به زیرفروشی مشهور است.
این روزها بازار آزاد مقاطع طویل فولادی وارد فاز کاهش قیمت شده است به‌گونه‌ای که انواع میلگرد مجدد به کانال ۹ هزار تومان بازگشته که کمترین رقم از ۱۸ تیرماه تاکنون است. در این میان فعالان بازار شادآباد تهران از زیرفروشی برخی خرده‌فروشان نسبت به همین قیمت‌ها خبر می‌دهند و می‌گویند تجاری که به نقدینگی نیاز دارند برای کسب مشتری در این بازار راکد حاضر به زیرفروشی شده‌اند اما فروشندگان بزرگ‌تر به برگشت مجدد قیمت‌ها امیدوارند و در شرایط فعلی نیز درحال تحویل فروش‌های قبلی خود هستند. در این میان تولیدکنندگان مقاطع طویل فولادی قیمت‌های فعلی این محصولات را بسیار بالا می‌دانند و معتقدند استمرار این روند قیمتی در زمینه مقاطع نه‌تنها سود تولیدکننده را درپی ندارد که با از دست دادن بازار داخلی و صادراتی به تعطیلی فرآیند تولید می‌انجامد. بنابراین انتظار می‌رود دولت با نظارت بر استمرار عرضه شمش به کاهش قیمت تمام شده و کنترل این بازار کمک کند.
استمرار تولید در گرو کاهش بها
رضا جورابچی، یکی از تولیدکنندگان مقاطع طویل فولادی است. او درخصوص بازار مصرف این محصولات به «دنیای‌اقتصاد» گفت: در هفته‌ها و حتی روزهای اخیر خریدار اصلی مقاطع فولادی تولیدی کشور افرادی هستند که با هدف حفظ نقدینگی خود از اثرات تورم با تبدیل آن به کالا به این بازار وارد شده‌اند و اغلب محصولاتی که از تولیدکننده خریداری می‌شود به مقصد انبارها ارسال می‌شود و از آنجا که تقاضای چندانی از سوی بخش مصرف وجود ندارد، بخش قابل توجه این کالاها در انبار تجار می‌ماند. درکنار این موضوع بازار صادراتی مقاطع طویل فولادی نیز به‌علت بالا رفتن قیمت تمام شده و دشواری‌های صادرات و بازگشت ارز حاصل از آن، تضعیف شده که همین موضوع نیز بر ایجاد مازاد محصول در انبارهای کشور افزوده است. بنابراین باتوجه به شرایط بازار داخلی و صادراتی استمرار روند فعلی قیمت امری غیرممکن بوده و اگر بهای مقاطع فولادی کاهشی مطابق با نرخ جهانی پیدا نکند، تولیدکننده با از دست دادن بازار چاره‌ای جز تعطیلی نخواهد داشت.
او ادامه داد: درحال حاضر بازار محصول نیمه نهایی (شمش) و مقاطع فولادی به حالت کما فرو رفته و حتی مصرف‌کنندگان واقعی نیز از خرید دست کشیده‌اند چراکه خبرهایی همچون برگشت ارز صادرکنندگان با بهبود شرایط ارزی کشور و نبود خریدار در بازار به‌عنوان سیگنالی برای کاهش قیمت عمل کرده و اغلب ترجیح می‌دهند پس از اندکی تامل و مشخص شدن نتایج این اتفاقات در زمینه خرید یا عدم خرید محصول تصمیم بگیرند.
جورابچی در زمینه شرایط تولیدکنندگان مقاطع فولادی نیز گفت: تولیدکنندگان این محصولات از سطح تولید خود کاسته‌اند و علت اصلی این موضوع به مشخص نبودن سرنوشت مواد اولیه مربوط می‌شود. درحال‌حاضر تولیدکننده در بلاتکلیفی اجرا یا عدم اجرای دستورات وزارت صنعت، معدن و تجارت درخصوص عرضه شمش در رینگ معاملاتی بورس کالا قرار دارد. اگر این وعده‌ها محقق شود بهای مواد اولیه تولیدکننده محصول نهایی کاهش پیدا کرده و باید انتظار افت بهای محصول نهایی را داشت اما اگر به عرضه قطره‌چکانی شمش در بازار ادامه داده شود تولیدکننده نهایی که با کمبود مواد اولیه روبه‌رو است چاره‌ای جز رقابت با هم‌صنفان خود برای خرید محصول نخواهد داشت که این موضوع رشد قیمت نهایی را درپی خواهد داشت.
این فعال بازار آهن در ادامه به اثرات نامطلوب بلاتکلیفی برای تولیدکننده اشاره کرد و گفت: ثبات مهم‌ترین موضوع برای تولیدکننده به‌شمار می‌رود و عدم ثبات امکان برنامه‌ریزی را از تولیدکننده می‌گیرد. حتی اگر قرار است بازار با رشد قیمتی نیز روبه‌رو شود، وجود سقفی مشخص در ایجاد تعادل در بازار کمک می‌کند و امیدوارم که به سمت ایجاد ثبات در بازار پیش برویم.
جورابچی به اثرات منفی بالا بودن قیمت مقاطع طویل فولادی برای تولیدکننده اشاره کرد و گفت: کاهش صادرات یکی از معضلات تولیدکنندگان در زمان افزایش قیمت است. باید بهای شمش به میزانی برسد که تولیدکننده نهایی بتواند محصولی را مطابق نرخ جهانی تولید کند تا بازار صادراتی خود را از دست ندهد. میزان تولید مقاطع فولادی در کشور پیش از این هم بالاتر از سطح نیاز بازار داخل بود و استمرار تولید در گرو صادرات این محصولات بوده و هست. اما اگر کاهش بهای مواد میانی (شمش) محقق نشود باید در انتظار تعطیلی کارخانه‌های تولیدی مقاطع طویل فولادی و بیکاری کارگران این مجموعه‌ها به دلیل از دست دادن بازار صادراتی در اثر قیمت غیر رقابتی باشیم.
او در زمینه میزان نقدینگی تجار خریدار آهن گفت: ظرف روزهای گذشته میزان ورود نقدینگی برای خرید مقاطع طویل فولادی کم شده اما این اتفاق لزوما به مفهوم کاهش نقدینگی تجار نیست و عمدتا از کاهش رغبت برای معاملات فولاد نشات می‌گیرد. درکنار این موضوع بخش قابل توجهی از تجاری که پیش از این از تولیدکننده به‌صورت مستقیم خرید می‌کردند سراغ رینگ معاملاتی بورس کالا رفته‌اند چرا که معتقدند میزان سود در خرید از این بازار بالاتر از معامله مستقیم با تولیدکننده است. تا زمانی که دولت به سیاست ایجاد سود برای خریداران محصول از بورس کالا ادامه دهد بازار آزاد در شرایط نامطلوب کمبود خریدار قرار خواهد داشت.
این تولیدکننده مقاطع فولادی در ادامه به مشکلات ارزی کشور اشاره کرد و گفت: افزایش تحریم و کاهش صادرات نفت و محصولات نفتی دولت را با محدودیت درآمد روبه‌رو کرده و برهمین اساس مسوولان به سیاست تشویق صادرات روآورده‌اند و مسیر صادرات حتی در زمینه محصولات خام و نیمه‌نهایی نیز بازگذاشته شده است. درحالی که اگر به‌جای چنین کاری ماده اولیه با نرخی رقابت‌پذیر به تولیدکننده نهایی داده می‌شد از سویی چرخ تولید در داخل کشور به حرکت درمی‌آمد و از طرف دیگر ارز بیشتری برای کشور تامین می‌شد.
او ادامه داد: از آنجا که بهای شمش و محصولات فولادی براساس نرخ جهانی و برمبنای ارز تعیین می‌شود، بی‌ثباتی در بازار ارز باعث شده تا روند قابل پیش‌بینی بها نیز از معاملات فولاد رخت بربندد. با احتساب دلار ۲۲ هزار تومانی و نرخ جهانی ۴۰۰ دلاری برای هر تن شمش، قیمت هر کیلوگرم آن در بازار داخل باید ۸ هزار و ۸۰۰ تومان باشد که درحال‌حاضر چنین نبوده و همین نشان می‌دهد که این بازار بیش از نرخ واقعی رشد پیدا کرده و باید کاهش پیدا کند تا از سویی صادرات برای تولیدکننده نهایی به‌صرفه شود و از طرف دیگر به مصرف‌کننده نهایی نیز فشار نیاید. در جلساتی منعقد شده؛ گویی تصمیم گرفته شده که ماهانه یک میلیون تن شمش در رینگ معاملاتی بورس کالا عرضه شود، بسته به میزان تحقق این وعده آینده قیمتی این بازار تعیین می‌شود. عملیاتی شدن عرضه کافی شمش به تعدیل قیمت محصول نهایی منجر شده و مجددا تولیدکننده امکان صادرات محصول با قیمتی مطابق نرخ جهانی را خواهد داشت.
کاهش نقدینگی تولیدکننده مقاطع فولادی
مجید سعیدیان، تولیدکننده مقاطع طویل فولادی درخصوص شرایط این روزهای این بازار به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این روزها دغدغه تامین مواد اولیه به بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان فولاد کشور تبدیل شده است. درحالی تولیدکننده نهایی باید مواد اولیه (شمش) را با قیمتی حتی بالاتر از نرخ جهانی خریداری کند که همین محصول با بهایی به مراتب کمتر صادر می‌شود. درحالی که تولیدکننده با مشکل تامین مواد اولیه روبه‌رو است از ناحیه بازار نیز تحت‌فشار قرار دارد. بودجه‌های پروژه‌های عمرانی کشور به حداقل رسیده و در کنار آن رونقی در ساخت‌وساز بخش خصوصی نیز وجود ندارد و همین عوامل درکنار یکدیگر به تعمیق رکود در بازار داخلی مقاطع طویل فولادی دامن زده است. درحال حاضر مشتریان این بازار افرادی هستند که می‌خواهند با تبدیل ریال به کالا از موج تورمی جامعه در امان بمانند و خریدی از ناحیه مصرف وجود ندارد. در این شرایط بالا رفتن بهای محصولات فولادی تولیدی در کشور باعث شده تا تولیدکننده بازار صادراتی خود را نیز از دست بدهد. عمده مقاطع طویل فولادی صادراتی ایران به کشورهای همسایه صادر می‌شد که کشورهایی همچون اوکراین، چین، عمان و ترکیه درحال گرفتن این بازارها هستند. موارد بیان‌شده آینده پیش‌روی این صنعت را منفی کرده است و اگر این وضعیت ادامه پیدا کند بر دشواری‌های تولیدکنندگان این حوزه افزوده می‌شود.
او ادامه داد: تولیدکننده نهایی نه‌تنها منتفع رشد قیمت مقاطع نبوده که از این وضعیت متضرر نیز شده است چراکه قیمت مواد اولیه نیز در همین زمان افزایش یافته و تولیدکننده حتی از سود خود نیز کاسته است. مواد اولیه تولید مقاطع فولادی صادراتی بوده و تعیین نرخ نیز براساس قیمت جهانی صورت می‌گیرد و همین موضوع نیز باعث همبستگی بالای بهای محصولات مختلف زنجیره فولاد به نرخ ارز می‌شود. هرچه نرخ ارز بالاتر رود، مواد اولیه تولید کارخانه‌های نوردی نیز زیاد شده و همین موضوع نیاز تولیدکننده به نقدینگی را نیز افزایش می‌دهد. اگر سال گذشته برای خرید هزار تن شمش باید ۵ میلیارد تومان پرداخت می‌کرد، امسال برای خرید همین میزان محصول به ۱۰ میلیارد تومان نقدینگی نیاز دارد و همین موضوع یعنی ضعیف شدن تولیدکننده به لحاظ مالی و کاهش قدرت تولید.
این فعال بازار آهن و فولاد درخصوص کشش بازار مقاطع و سقف قیمتی این محصولات گفت: از نظر تولیدکننده درحال حاضر در سقف قیمتی هستیم و اگر نرخ دلار بالا نرود و میزان کف عرضه در زمینه شمش رعایت شود نباید شاهد افزایش مجدد قیمت در بازار باشیم. اما کاهش قیمت کاملا وابسته به تصمیمات و سیاست‌های دولت و چگونگی تنظیم بازار مواد اولیه کارخانه‌های تولیدکننده محصول نهایی دارد.
زیرفروشی خرده‌فروشان
مهدیار قاضی از فعالان بازار فولاد تهران درخصوص وضعیت بازار مقاطع طویل فولادی به دنیای اقتصاد گفت: برخلاف روند افزایش قیمت مقاطع فولادی در هفته‌های گذشته، مجدد طی یک هفته اخیر بهای این محصولات وارد فاز کاهشی شده و پیش‌بینی فعالان بازار از استمرار این روند کاهشی تا آخر این ماه حکایت دارد چرا که از سویی نرخ ارز کاهشی شده و از طرف دیگر میزان عرضه محصول به بازار از طریق رینگ معاملاتی بورس کالا از ثبات و میزان مناسبی برخوردار بوده و همین موارد در کنار رکود در بخش مصرف می‌تواند این بازار را تا مدتی کنترل کند. اما وضعیت این بازار در ماه‌های آتی به شرایط اقتصادی کشور و نوسان نرخ ارز و همچنین میزان عرضه این محصولات وابستگی دارد. او ادامه داد: تمامی انبارهای تهران از مقاطع طویل فولادی انباشته بوده و اغلب آنها بالا خرید دارند یعنی با قیمت بالایی کالای خود را خریداری کرده‌اند، در این شرایط فعالیت ساخت‌و ساز نیز به نسبت کم شده و همین موضوع نیز از تقاضای بخش مصرف در این بازار کاسته و در شرایطی که نرخ ارز به ثبات نسبی رسیده، تقاضای غیرواقعی در بازار نیز کم شده و همین موضوع باعث شده تا بخشی از فروشندگان به زیرفروشی رو آورند یعنی کمتر از قیمت مرسوم در بازار پیشنهاد نرخ بدهند. این بخش از فروشندگان به علت مواردی همچون کمبود نقدینگی، تعهد مالی و رسیدن موعد چک، ترس از افت بیشتر قیمت‌ها و... حتی به‌صورت فوری به پول نیاز دارند و برای فروش محصول حاضر می‌شوند محصول خود را با درصدی ارزان‌تر از نرخ روز بازار معامله کنند. این زیرفروشی سیگنالی منفی برای بازار این روزهای مقاطع طویل فولادی کشور است.
مهدیار قاضی ادامه داد: زیرفروشی از سوی خرده‌فروش صورت می‌گیرد و نه عمده فروش، چراکه عموما خرده‌فروشان سرمایه کمتری دارند، بنابراین برای خرید محصول بیش از سرمایه خود سراغ قرض رفته و همین باعث می‌شود زمانی که بازار افت کند نیز چاره‌ای جز فروش در ضرر و حتی زیرفروشی نداشته باشند. اما عمده‌فروش عمدتا عجله‌ای برای معامله محصول خود ندارد. معمولا حجم قابل توجهی محصول در انبار داشته و می‌تواند به نحوی موجودی خود را مدیریت کند که کمترین ضرر را ببیند.
او ادامه داد: ظرف ماه‌های اخیر نقدینگی زیادی با هدف حفظ ارزش پول به بازار آهن وارد شده که با ارزان شدن مقاطع فولادی ظرف هفته‌های اخیر این نقدینگی درحال خروج از این بازار است. بنابراین برآورد می‌شود که به شرط ثبات نرخ دلار و استمرار عرضه مقاطع در رینگ معاملاتی بورس کالا، بهای این محصولات تا ۹۳۰۰ تومان نیز افت کند اما کاهش بهای این محصول بیش از این نرخ منطقی نخواهد بود و بازار به راحتی آن را نمی‌پذیرد. برخلاف فروشندگانی که سرمایه اندک داشته و به‌علت نیاز مجبور به زیرفروشی هستند اما بخشی از تجار محصولات خود را با امید به رشد قیمتی در ماه‌های آتی نگه می‌دارند.
این فعال بازار آهن گفت: افرادی در بازار فولاد که نقدینگی قابل توجهی دارند می‌توانند این بازار را به لحاظ قیمتی کنترل کنند چرا که بخش قابل توجهی محصول خریداری و در انبار نگهداری کرده و به این ترتیب کنترل بازار را به لحاظ قیمتی در دست می‌گیرند. این افراد منتفعان اصلی آشفتگی بازار هستند و تنها در بازار مقاطع فولادی فعالیت نمی‌کنند و در تمامی بازارهای کشور نیز حضور داشته و توان کنترل بازار را دارند.
نو و کهنه کردن موجودی انبارها
یک کارشناس بازار فولاد نیز درخصوص وضعیت انبارهای مقاطع طویل فولادی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: میزان موجودی انبارهای مقاطع فولادی درحال حاضر با ماه‌های قبل چندان تفاوتی ندارد. درحالی که پس از شیوع کرونا صادرات به کشورهای همسایه متوقف شده بود، انتظار داشتیم صادرات به کشورهای عراق و افغانستان از سر گرفته شود که همین موضوع نیز از بالا رفتن بیشتر موجودی این انبارها تا حدی کاست اما قیمت‌های بالای فعلی مانع رشد صادرات شد. همچنان موجودی فعلی انبارها قابل توجه بوده و کاملا نیاز بازار داخل را پوشش داده و حتی فراتر از آن است. این بالا بودن موجودی انبارها یکی از دلایل افت قیمت مقاطع فولادی ظرف هفته‌های اخیر بوده است.
او ادامه داد: بالا بودن موجودی باعث شده تا این روزها تجار محصولات خرید قبل خود را که با بهایی کمتر خریداری کرده بودند از ترس افت بیشتر قیمت یا افت کیفیت در اثر گذر زمان به زیر قیمت تولیدکننده نیز بفروشند و این روزها شاهد زیرفروشی در بازار باشیم. البته این نحوه زیرفروشی از قدیم میان تجار وجود داشته و تاجران پس از معامله محصول قدیمی اقدام به خرید محصول جدید کرده و به این ترتیب انبار خود را با محصول جدید جایگزین می‌کنند.
این کارشناس بازار فولاد درخصوص وضعیت نقدینگی در بازار فولاد نیز گفت: بازار فولاد همواره پتانسیل بالایی برای جذب نقدینگی داشته و نوسان نرخ ارز و سرریز شدن نقدینگی ظرف ماه‌های اخیر به این بازار نیز موید پتانسیل بالای این بازار است. در هفته‌های اخیر این بازار با ورود یا خروج قابل توجه سرمایه روبه‌رو نشده اما بخشی از فعالان این بازار این روزها تصمیم گرفته‌اند نقدینگی خود را از بازار خارج کرده و پس از تبدیل به پول نقد به‌صورت مقطعی از بازار خارج کنند.
او ادامه داد: کاهش بهای مقاطع فولادی که در هفته‌های اخیر شروع شده نیز نمونه‌ای از نتایج خروج نقدینگی از این بازار است و حتی می‌توان گفت فعالان بازار پیش از فعالان بازار ارز کاهش قیمت را پیش‌بینی کرده و شروع به خروج سرمایه خود از بازارهای کالایی کرده‌اند. بنابراین باتوجه به روند کاهشی نرخ دلار که از هفته گذشته شروع شده امکان استمرار روند کاهشی قیمت در بازار مقاطع فولادی همچنان وجود دارد.