پس از فروپاشی شوروی سابق در نقشه جهان 15 کشور جدید با میراث مختلف اقتصادی و پتانسیل سرمایه‌گذاری به وجود آمد که امروز ازبکستان و قزاقستان از جذابیت سرمایه‌گذاری بیشتر در منطقه برخوردار هستند.
بر اساس یکی از آخرین مطالعات جذابیت سرمایه‌گذاری کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی انجام شده در سال 2020 میلادی توسط آژانس رایزنی ECED، ازبکستان، قزاقستان و آذربایجان در بین کشورهای دیگر پیشتاز شدند.
قزاقستان و ازبکستان موقعیت پیشتاز خود در منطقه را به عنوان میراث دریافت کردند. قزاقستان و ازبکستان در اتحاد شوروی از لحاظ تولیدات صنعتی پس از روسیه، اوکراین و بلاروس به ترتیب مقام‌های چهارم و پنجم را کسب کردند. امروز این پتانسیل منابعی، ارضی و دموگرافی موجب توسعه بیش از پیش اقتصاد این دو کشور شده است.
پیشتازان منطقه برای سرمایه‌گذاری
در این میان در رده بندی‌های بین‌المللی سرمایه‌گذاری Fitch, ، Moody’s، Standard&Poor’s قزاقستان به عنوان پیشتاز منطقه عنوان شده است. اما ازبکستان از آذربایجان و حتی گرجستان عقب‌تر است ولی اقتصاد ازبکستان از اقتصاد گرجستان توسعه یافته‌تر و از اقتصاد آذربایجان متنوع‌تر است.
علاوه بر این، گرجستان بیشتر از طریق وام‌های صندوق بین‌الملل پول و اتحادیه اروپا توسعه می‌یابد.
در ضمن در ازبکستان سال‌های آخر انجام تجارت تسهیل شده است. در این میان، طی سال‌های آخر موقعیت این دو کشور در رده بندی‌های بین‌المللی بهبود یافته است. سیر مثبت به خصوص در ازبکستان دال بر آن است.
شاخص های اقتصادی قزاقستان
بر اساس رده بندی، قزاقستان با توجه به درآمد ناخالص ملی و درآمد سرانه و همچنین سطح پایین بیکاری در بین کشورهای دیگر پیشتاز است. با وجود این جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در سال 2019 میلادی تقریبا دو برابر کاهش پیدا کرده است.
نرخ درآمد ناخالص ملی نیز فقط در سطح 4.5 درصد قرار گرفته است که این شاخص نسبت به کشورهای دیگر منطقه به طور قابل ملاحظه‌ای کمتر است.
به طور مثال، نرخ درآمد ناخالص ملی تاجیکستان 7.5 درصد و ارمنستان 7.9 درصد است ولی اقتصاد قزاقستان به طور کلی نسبت به اقتصاد این دو کشور بیشتر توسعه یافته است.
شاخص های اقتصادی ازبکستان
البته برتری اساسی اقتصادی ازبکستان، جمعیت 34 میلیون نفری آن است. علاوه بر این، درآمد ناخالص ملی (در سال 2019 میلادی 5.8 درصد) و همچنین مبادلات بازرگانی خارجی آن با سرعت رشد می‌کند اما باید اذعان کرد اکنون اقتصاد ازبکستان ضعیف است، گرچه فعالانه برای توسعه تلاش می‌کند.
در این کشور تورم بالا است (16.5 درصد)، بدهی دولتی به طور مداوم افزایش می‌یابد. ازبکستان از لحاظ درآمد ناخالص ملی پس از قزاقستان و آذربایجان در مقام سوم قرار گرفته است.
زیربناهای اقتصادی قزاقستان و ازبکستان
کارشناسان تاکید دارند که سطح توسعه زیربنایی حملونقلی قزاقستان و ازبکستان در بین کشورهای دیگر بالا است. قزاقستان بازارهای چین و اروپا را به یکدیگر متصل می‌کند، در طرح‌های حمل‌ونقل بین‌المللی مانند کمربند اقتصادی جاده ابریشم، TRACECA شرکت می‌کند که این مورد برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی کمک می‌کند.
از قزاقستان 5 مسیر زمینی بین‌المللی به طول 23 هزار کیلومتر عبور می‌کند که سهم انتقال حملونقلی درآمد ناخالص ملی را سال به سال افزایش می یابد. گفتنی است 68 درصد کل جابجایی بار و 57 درصد جابجایی مسافران در سیستم حمل‌ونقل ریلی انجام می‌شود.
ازبکستان با تمام کشورهای آسیای مرکزی مرز مشترک دارد و به همین سبب از پتانسیل مرکز منطقه‌ای لجستیکی برخوردار است. اما با توجه به اختلافات با همسایگان و کمبود منابع مالی سیستم حملونقلی این کشور فقط در سال‌های اخیر به طور فعال در جهت توسعه گام برمی‌دارد. انتقال متوسط بارها و مسافران در سال 6-7 درصد است.
از طریق ازبکستان چند خط لوله گاز به چین و روسیه کشیده شده است. طی 5 سال آخر مبادلات بازرگانی خارجی 1.4 برابر افزایش یافته است. درآمد کل خدمات حمل و نقلی در سال 2018 میلادی در سطح 1 میلیارد و 700 میلیون دلار قرار گرفته است.
وضعیت سیاسی ازبکستان و قزاقستان
ثبات سیاسی در قزاقستان و ازبکستان بر جذابیت سرمایه‌گذاری تاثیر مثبت دارد. از لحاظ ثبات سیاسی ازبکستان در مقام اول قرار دارد.
«شوکت میرضیایف» رئیس جمهور جدید در شرایط سیاسی کنونی در بین مردم از محبوبیت زیاد برخوردار است و بر نظام دولتی کنترل کامل دارد.
مزایای سرمایه‌گذاری
علاوه بر این، در گزارش کارشناسی آژانس رایزنی ECED ابعاد سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران در کشورهای منطقه مطرح شده است. قزاقستان و ازبکستان از لحاظ شاخص‌های مانند داشتن نهادهای دولتی حمایت از سرمایه‌گذاران و همچنین قانون پیشرفته سرمایه‌گذاری در مقام‌های اول قرار گرفتند.
قزاقستان از لحاظ میزان خطرپذیری مطمئن‌ترین کشور برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی است.
ازبکستان در این زمینه با توجه به وابستگی به کشورهای همسایه خطر بسیار دارد. بدین ترتیب، قزاقستان با توجه به پتانسیل بزرگ اقتصادی، بازار کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، منابع غنی طبیعی و ایجاد شرایط مناسب سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران خارجی از جذابیت بیشتر برخوردار است.
اقتصاد ازبکستان با توجه به شاخص‌های بالا و همچنین اصلاحات در دست انجام «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور این کشور به سرمایه‌گذاران خارجی نوید می‌دهد. این کشور تحت ریاست شوکت میرضیایف اقتصاد این کشور را اصلاح و شرایط مناسب را برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد می‌کند.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24