لوزی خطر

لوزي شناسايي خطر

در این مقاله به معرفی لوزی خطر می پردازیم .خطرات مواد شيميايي توأم با ازدياد مصرفشان در صنایع مختلف افزایش‌یافته و از طرفی چون به خاطر سپردن خطرات مواد شيميايي گوناگون و چگونگی مقابله با آن‌ها براي هر شخص امکان‌پذیر نيست. بنابراين جهت سهولت در مورد آگاهي از خطر هر ماده شيميايی از يك لوزی چهارخانه استفاده می‌شود. تا هر شخصی با توجه به آشنايی قبلی با مشخصات اين لوزی از چگونگی خطرات آن ماده شيميايی آگاه گردد.

لوزی خطر

لوزی خطر دارای چهارخانه است که معنی خانه های آن به شرح زیر است .

• رنگ قرمز براي خانه بالا ( قابليت اشتعال )
• رنگ آبی براي خانه سمت چپ (خطرات بهداشتي )
• رنگ زرد براي خانه سمت راست (قابليت فعل‌وانفعال شيميايي )
• خانه پايين بی‌رنگ و يا اينکه به رنگ بدنه محموله است (خطرات خاص)

هرکدام از موارد فوق ( قابليت فعل‌وانفعال شيميايی ، قابليت اشتعال ، خطرات شيميايی ) به پنج درجه تقسيم می‌شوند ( از درجه صفرتا درجه 4 ) به‌طوری‌که درجه صفر نشان‌دهنده بی‌خطری و درجه 4 نشان‌دهنده خطر بسيار شديد است .اين درجه‌بندی در مورد خطرات خاص وجود ندارد .

قابليت اشتعال مواد شيميايي

• درجه 4 : گازهاي شدیداً قاب اشتعال و مايعات بسيار فرار قاب اشتعال و موادی كه در حالت گردوغبار در هوا تشکي مخلوط انفجاري می‌دهند. مانند: سولفيد هيدروژن، استالدئيد، اسيد پيکريك.
• درجه 3 : مايعاتي كه تقریباً در حرارت نرمال مشتعل می‌شوند. مانند: هيدروكسی امين ، فسفر سفيد ، استايرن .
• درجه 2 : مايعاتي كه جهت مشتعل‌شدن بايد مقداري حرارت ببينند و جامداتي كه توليد بخارات قاب اشتعال می‌نماید. مانند: اسيد استيك ، نفتالن ، فرم الدئيد.
• درجه 1 : موادی كه قبل اشتعال بايد حرارت ببينند. مانند: گليسيرين ، سولفور ، روي .

درجه صفر : موادي كه مشتعل نمی‌شوند. مانند : اسيد ميتريك، پراكسيد سديم، اسيد سولفوريك.

خطر بهداشتي مواد

منظور از خطرات بهداشتی همان خطرات و مضرات مواد شيميايی بر روی سلامتی انسان است و مفهوم درجات پنج‌گانه آن به شرح زير است :

• درجه 4 :موادي كه مقدار كمي از بخارات آن‌ها می‌تواند سبب مرگ شود مانند هيدروژن سيانيد HCN .
• درجه 3 : موادي كه خطرات فوق‌العاده براي سلامتي دارند مانند سولفيد هیدروژن H2S، هیدرو اکسید سديم NaOH، فسفر سفيد P.
• درجه 2 : موادي كره براي سلامتي خطرناک هستند . مانند اكسيد اتيلن C2H4O، نفتالين C10H8 .
• درجه 1 :موادي كه خطرات كمي براي سلامتي دارند . مانند كلسيم Ca.

درجه صفر : موادی كه تحت شرايط حريق نيز خطري براي سلامتی توليد نمی‌کنند . برنز، فسفر قرمز.

قابليت فعل‌وانفعال شيميايي

ميزان پايداري و تركيب ماده شيميايي با آب را نشان داده و تقسیم‌بندی آن به‌صورت زير است.

• درجه 4 : موادي كه در حرارت و فشار معمولي قادر به تجزيه يا واكنش انفجاري است . مانند اسيد پيکريك و تري نيترو تولوئ.
• درجه 3 : موادي كه قادر به تجزيه يا واكنش انفجاري بوده ولي جهت اين عمل به چاشني يا حرارت كافي نياز دارند . مانند فلوئورf .
• درجه 2: موادي كه در حالت عادي ناپايدار بوده و تغييرات شيميايي يافته ولي منفجر نمی‌شود.
• درجه 1 : موادي كه در حالت عادي پايدار بوده ولي در حرارت و فشار بالا ممکن است ناپايدار شوند و با آب واكنش نموده. (ولي نه بشدت) انرژي آزاد نمايد مانند روي z .

درجه صفر : موادي كه در حالت عادي حتي در شعله پايدار هستند و با آب واكنش نمی‌دهند. مانند ذغال چوب.

خطرات خاص

خطرات خاص شامل خطر واکنش با آب، پلي مريزه شدن و يا خطر مواد راديواكتيو را نشان می‌دهد . مواد پلي مريزه مواد شيميايي هستند كه به هنگام سوختن گاز سمي توليد می‌کنند و به‌راحتی خاموش نمی‌شوند . اگر منظور خطر استفاده از آب جهت اطفاء حريق باشد ( مثل خاموش كردن حريق سديم با آب) در خانه پايين يك (W) كه يك خط از مركز آن گذشته (W) قرار داده می‌شود.