کاهش نرخ جدی در روزهای اخیر در بازارهای کالایی احتمال تثبیت بازارها را تقویت می‌کند ولی شواهد چندانی از بهبود بازارها مشاهده نمی‌شود. هفته جاری زمان بسیار مهمی برای بازارهای کالایی است و تداوم افت قیمت‌ها از شیوع یک کابوس جدی چیزی کم نخواهد داشت.
همان‌گونه که شاهد بدترین ژانویه نفت در سه دهه اخیر بودیم؛ بازارهای کالایی هم دست‌کمی از این وضعیت نگران‌کننده ندارند. کاهش نرخ در اکثر بازارهای کالایی دیده می‌شود و شاخص‌های اصلی بازار کالا در جهان نیز چیزی از سقوط آزاد نرخ کم ندارند. این وضعیت را می‌توان در آمارهای شفاف‌تر جست‌وجو کرد آن‌هم در شرایطی که شاخص GSCI از روزهای اوج خود در ۶ ژانویه، تاکنون ۴/ ۱۴ درصد افت نرخ داشته و البته از ابتدای ژانویه نیز تاکنون افت ۸/ ۱۰ درصدی را تجربه کرده است. اگر بگوییم سریع‌ترین افت نرخ از سال ۲۰۱۴ تاکنون ثبت شده گزافه نیست که می‌تواند ترس از تداوم افت قیمت‌ها را تقویت کند. هیچ بعید نیست که شاهد افت قیمت‌ها در روزهای آینده باشیم اما چراغ راهنمای بازارهای کالایی بازهم نوسان قیمت جهانی نفت‌خام خواهد بود.
تا اواخر هفته گذشته شاهد افت مستمر بهای جهانی نفت‌خام بودیم تا جایی‌که کمتر از ۵ درصد در هفته گذشته افت قیمت‌ها به ثبت رسید و قیمت هر بشکه نفت‌خام سبک آمریکا ۷۸/ ۱۵ درصد و برنت ۶۳/ ۱۲ درصد در یک‌ماه اخیر افت نرخ داشتند. این روند موجب شد تا قیمت‌های فعلی حتی از مدت مشابه در سال گذشته نیز پایین‌تر بیاید. این سیگنال البته به اندازه کافی برای کالایی‌ها نگران‌کننده بوده است و شاهد هستیم که با اهرم قیمت جهانی نفت، بازارهای کالایی و شاخص قیمت‌ها افت چشمگیری داشته باشند. البته بهای نفت‌خام هم‌اکنون در قیمت‌هایی نزدیک به اوایل اکتبر سال گذشته است و اگر شاهد افت بیشتر قیمت‌ها باشیم و کف قیمتی اوایل آگوست یعنی نرخ‌هایی نزدیک به ۵۶ دلار در هر بشکه برای نفت‌خام برنت پشت سر گذاشته شود اوضاع بیش از حالت فعلی خطرناک خواهد شد و باید قیمت‌ها را با اواسط سال ۲۰۱۷ مورد مقایسه قرار دهیم که همین احتمال آینده پیچیده‌تری را در برابر بازارهای کالایی ترسیم خواهد کرد.
اینکه اوپک در برابر شرایط جدید چه تصمیمی خواهد گرفت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، آن‌هم در وضعیتی که احتمال تغییر سریع در شرایط مصرف نفت‌خام در چین تقریبا وجود ندارد. سرایت ویروس کرونا به سایر نقاط چین یا دیگر کشورها شاید مطلب مهم‌تری باشد که دورنمای تقاضای واقعی نفت‌خام یا سایر کالاها را با تردیدهای جدی روبه‌رو می‌سازد. کرونا تاکنون رکورد سارس را در فراگیری سریع یا مبتلایان به آن را پشت‌سر گذاشته و تداوم شیوع به سایر استان‌های چین به معنی گسترش بیشتر بحران است. رخدادی که تنها نگرانی‌ها را تقویت کرده و آینده کوتاه‌مدت روشنی را در بر ندارد. ضربه این ویروس بیش از همه به بخش خرده‌فروشی و تقاضای حمل‌ونقل در چین به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور در جهان اثرگذار خواهد بود که گسترده وسیعی از کالاها را در بر می‌گیرد، بنابراین هنوز هم تداوم ترس از کاهش بیشتر تقاضا در شرق آسیا را باید جدی گرفت.
شاخص‌های کالایی در طول یک هفته اخیر افت جدی داشته است و هنوز ترس از تداوم افت قیمت‌ها نیز مشاهده می‌شود. شاخص کالایی CRB در یک هفته گذشته نزدیک به ۳ درصد افت نرخ داشت تا کاهش این شاخص برای یک‌ماه اخیر به ۲/ ۸ درصد برسد. همچنین شاخص کالایی GSCI که قرابت بالاتری با بهای نفت‌خام داشته و آتی‌محور است در یک‌هفته اخیر ۲۷/ ۴ درصد کاهش نرخ داشته و افت ماهانه این شاخص کالایی هم به ۸۲/ ۱۰ درصد رسیده است. این افت نرخ را باید جدی گرفت آن‌هم در شرایطی که کاهش نرخ این شاخص هنوز به افت ماهانه قیمت جهانی نفت‌خام نرسیده است؛ یعنی از این مسیر احتمال افت بیشتر قیمت در بازارهای کالایی در جهان وجود دارد. در یک هفته اخیر اما شاخص بورس فلزات لندن سریع‌تر از دو شاخص کالایی فوق افت نرخ داشته و به ۹۲/ ۴ درصد رسیده است، گویی نگرانی‌ها از افت بهای فلزات پایه شدیدتر بوده است. این موارد نشانه مهمی از کاهش نرخ دسته‌جمعی در بازارهای کالایی است و تا زمانی که افت قیمت نفت‌خام تداوم داشته باشد، این جریان کاهشی در بازارهای کالایی نیز ادامه‌دار خواهد بود.
از ویژگی‌های عجیب هفته گذشته افت جدی شاخص هزینه حمل‌ونقل دریایی است که در یک هفته اخیر افت ۵۷/ ۱۲ درصدی داشته و موجب شد تا نوسان این نرخ در یک‌ماه اخیر افت ۵۰ درصدی را تجربه کند. کاهش قیمت سوخت در کنار افت محموله‌ها برای حمل‌ونقل دریایی دلیل اصلی این افت نرخ شده و البته اگر بازهم شاهد کاهش شاخص بالتیک درای (شاخص هزینه حمل‌ونقل دریایی) باشیم احتمال اثرگذاری بر بازارهای کالایی نیز تقویت خواهد شد.
از هم‌اکنون باید انتظار داشته باشیم که یک هفته پیچیده و سخت در راه باشد و اگر بهای جهانی نفت‌خام نتواند خود را با واقعیت‌های موجود وفق داده یا به‌دلایل مختلف در برابر افت قیمت‌ها مقاومت کند، بازارها به واقع بی‌دفاع خواهند شد و همین سطوح قیمتی را هم به‌سادگی از دست می‌دهند. اگرچه تاکنون نفت‌خام با قدرت بالایی لیدر بازارهای کالایی بوده است ولی در افت قیمت‌ها چراغ راهنمای اصلی بازارها در مسیر افت نرخ نیز به‌شمار خواهد رفت. حال در شرایطی که اثرگذاری ویروس کرونا و مناطق درگیر با این بیماری هنوز به وضوح مشخص نیست و امکان سرایت به نقاط دیگر هم وجود دارد، تنها باید به نظاره رخدادها نشست.
آینده بازارهای کالایی با میزان گسترش ویروس کرونا و میزان جمعیت مناطق درگیر با این ویروس همخوانی کامل خواهد داشت، آن‌هم در شرایطی که تقاضا برای اغلب گروه‌های کالایی کاهش خواهد یافت. شاید هفته پیش‌رو هفته سرنوشت برای بازارهای کالایی باشد و اگر بازهم شاهد تداوم افت قیمت‌ها باشیم، تنها می‌توان گفت که با بازارهایی به‌شدت بی‌دفاع روبه‌رو می‌شویم. البته در این بین می‌توان به امیدواری‌هایی نیز در این بازارها اشاره کرد. به‌عنوان مثال قیمت‌های نقدی در بازار فلزات پایه برای معاملات در بورس فلزات لندن، پایین‌تر از قیمت‌های سلف ۳ماهه در این بازارهاست. این نکته احتمال رشد قیمت‌ها را مطرح می‌کند آن‌هم در وضعیتی که نرخ‌های پایین فعلی جذابیت خرید را برای فلزات افزایش داده و بعضا به کاهش موجودی انبارها منتهی شده است. این سیگنال‌های نه‌چندان گسترده امکان مقاومت بازارها در برابر افت نرخ را ایجاد خواهد کرد اگرچه افت جدی قیمت‌ها در بازارهای سهام جهانی موجب شده تا هنوز بدبینی‌های بزرگی مشاهده شود. این وضعیت به معنی بیم و امید از دورنمای قیمت‌هاست اگرچه جریان عمومی در جهان چندان هم خوش‌بینی خاصی را جز چند داده مختصر گواهی نمی‌کند. شاید پایان هفته جاری میلادی بتوان با صراحت بیشتری درخصوص رخدادهای بازار اظهارنظر کرد.
دنیای اقتصاد