سید‌اسماعیل خطیب در گفت‌وگویی بهویژه نسبت به مقامات و سران فرانسه و آلمان انتقادهای تند بسیاری را مطرح کرد. سید‌اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات درباره برخی موضع‌‌گیری‌‌ها از مقامات غربی و اینکه به نظر می‌‌رسد در حد لزوم به آنها پاسخ داده نمی‌شود، گفت: «گاهی اقدامات و موضع‌‌گیری آنها چنان سبک است که شما شگفت‌‌زده می‌شوید یا در شأن خود نمی‌‌بینید که با چنین پدیده‌‌ای طرف شوید. همچون زمانی که در خیابان یک معتاد متجاهر ژولیده آلوده خیابان‌‌خواب به شما ناسزا بگوید. آیا شما حاضرید با او طرف شوید؟» پیش‌تر ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری روز دوشنبه ۷ آذر ماه با بیان اینکه دولت‌های اروپایی شریک برجام هستند و در عمل نشان دادند که دچار بی‌‌عملی و نوعی عدم‌‌استقلال رای و تصمیم در ارتباط با برجام هستند، گفت: «در مذاکرات دوره‌های اخیر برای بازگشت دولت آمریکا به برجام هم اروپا نشان داد که کاملا در سایه تصمیم و رویکرد سیاسی دولت آمریکا قرار گرفته است، بنابراین نمی‌توانیم بگوییم که اروپا در ارتباط با مذاکرات برجام، نقش مستقلی را ایفا می‌کند و مواردی که از طرف اروپا اعلام می‌شود، مواضع چندان قابل سرمایه‌‌گذاری نیست.»
تقریبا این برای نخستین‌بار بود که جمهوری اسلامی ایران از این ادبیات برای توصیف روابط ایران با اروپا استفاده کرد که نشان از بروز تنش در روابط پس از بن‌بست مذاکرات احیای برجام و بهویژه پس از بروز ناآرامیها در ایران و حمایت‌‌های غرب برای جهت‌‌دهی به ناآرامیها داشت. تا پیش از این تهران در تلاش بود تا با تفکیک روابط اروپا از آمریکا، از اتحادیه اروپا به عنوان ضربه‌‌گیر در روابط با واشنگتن استفاده کند. سید‌اسماعیل خطیب در گفت‌وگوی تفصیلی با روزنامه «ایران» و خبرگزاری «ایرنا» درباره مواضع سران کشورهای اروپایی درباره ناآرامی‌‌های اخیر توضیح داد: «اخیرا رئیسجمهور لوده یکی از کشورهای سابقا تراز اول اروپایی با یک زن از همان مدل معتادان متجاهر آلوده خیابانی ملاقات کرد و سخنانی را که آن زن لوده سیاسی در دهانش گذاشت، تکرار کرد. واقعا قابل مطالعه و تامل است که بر آن دولت چه گذشته که از میزبانی افتخارآمیز و تاریخی رهبران بزرگ عدالت‌‌طلب و آزادی‌‌خواه و تاریخ‌‌ساز جهان همچون حضرت امام خمینی (ره) به پایگاه اراذل و اوباش آلوده تبدیل شده است؟»
همچنین پیش‌تر ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه دیدار امانوئل مکرون رئیسجمهور فرانسه با یکی از چهره‌های معاند ضد ایرانی و همراهان وی را در حاشیه مجمع صلح پاریس محکوم و تاکید کرد: «این‌گونه اقدامات ضد ایرانی بدون شک در حافظه مردم بزرگ ایران حک خواهد شد.» سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «جای شگفتی است که رئیسجمهور یک کشور مدعی آزادی با تنزل دادن سطح خود، با فرد منفور و بازیچه‌‌ای دیدار می‌کند که طی ماه‌های اخیر تلاش کرده به وضوح به نفرت‌پراکنی و اقدامات خشونت‌بار و تروریستی در جمهوری اسلامی ایران و نیز علیه اماکن دیپلماتیک و دیپلمات‌‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور دامن بزند.» وزیر اطلاعات در بخش دیگری از این گفت‌وگو نیز به صحبت‌های مداخلهجویانه اخیر اولاف شولتز، صدراعظم آلمان در قبال ناآرامیها در ایران پرداخت. خطیب در این رابطه گفت: «صدر اعظم یک کشور دیگر سابقا تراز اول اروپایی را می‌‌بینید که چقدر خام و به‌‌دور از واقعیت‌‌های کشور ما دهان باز می‌کند و هر آنچه را دیگران القا کردهاند، بیرون می‌‌ریزد یا نخست‌‌وزیر نپخته کانادا را می‌‌بینید که در توییتی عین ادعای بی‌‌پایه ضد انقلاب فراری را تکرار می‌کند.»
فاصله نجومی رهبران فعلی و قبلی اروپا
وزیر اطلاعات در توضیح اینکه چرا برای برخی کشورها از لفظ «سابقا تراز اول» استفاده کرده تاکید کرد: «نام برخی رهبران حتی معاصر آلمان و فرانسه در تاریخ اروپا، ماندگار شده (تاکید می‌کنم فارغ از ارزش‌‌گذاری‌‌ها). اما آن نام‌‌ها را مقایسه کنید با برخی رهبران نپخته فعلی آن کشورها. فاصله نجومی است. شما در گذشته می‌‌بینید برخی رهبران کشورهای اروپایی نسبت به استقلال کشورشان از ایالات متحده و حتی استقلال اروپا از آمریکا نظریه‌‌پردازی می‌کردند و تعصب داشتند. حالا مقایسه کنید مثلا با رئیسجمهور فعلی فرانسه که دیگر لازم نیست رئیسجمهور آمریکا به او خط کاری دهد، بلکه یک منبع آلوده دست چندم اطلاعاتی سازمان سیا به او دیکته می‌کند که چه بگوید و چه موضعی بگیرد! اینها دیگر آن رهبران مستقل و مقتدر کشورهای درجه اول اروپایی نیستند.
این کشورها با چنین رهبران و با این‌گونه سیاست‌های دنباله‌‌روانه، عملا به دنباله صهیونیست‌‌ها و آمریکا تبدیل شده‌‌اند.» وی ادامه داد: «البته موضع‌‌گیری‌‌های اخیر مکرون علیه ایران علت دیگری نیز دارد و آن «شناسایی و بازداشت دو مامور اطلاعاتی فرانسوی» توسط وزارت اطلاعات است. ما چندی پیش فقط گوشه‌هایی از ماموریت آنها را برملا کردیم. مهم‌ترین و اثرگذارترین موضوع را هنوز رو نکرده‌‌ایم.»همچنین وزیر اطلاعات با اشاره به اینکه اخیرا دولتمردان آلمانی در سفر به اقلیم کردستان با مسلحان تجزیه‌‌طلب و تروریست ملاقات کرده و قول‌‌وقرارهایی گذاشته‌‌اند، گفت: «این قطعا بی‌‌پاسخ نخواهد ماند. بنابراین خیلی بجا و مورد انتظار و طبیعی است که شاهد نتیجه آن باشند.»
روابط به کجا می‌رود؟
این سخنان صریح وزیر اطلاعات نشانه‌ای است مبنی بر اینکه روابط بین ایران و اروپا در حال پیچیده‌تر شدن است. روز گذشته لارنس نورمن خبرنگار وال استریت ژورنال نیز خبر دادکه دوشنبه هفته آینده اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را درباره حقوق بشر و مسائل مربوط به پهپادها علیه ایران وضع خواهد کرد. مساله‌ای که بدون شک مناسبات بین تهران و بروکسل را تاریک‌‌تر و تندتر از گذشته خواهد کرد. لارنس نورمن در توییتی ادعا کرد که بسته تحریمی جدیدی برای بررسی در نشست آتی شورای وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی آماده شده است. در این بسته طبق ادعای وی ۱۰شخصیت و نهاد ایرانی به بهانه ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین در فهرست تحریم‌ها قرار دارند. دور آتی نشست شورای وزرای امورخارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه هفته آینده برگزار خواهد شد.
دیپلمات‌‌های ارشد کشورهای اروپایی ۲۳ آبان ماه گذشته نیز مسائل حقوق بشری را بهانه و ۲۹ شخصیت و سه نهاد ایرانی را به فهرست تحریم‌های اتحادیه اضافه کردند. به این ترتیب فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران به ۱۲۶ شخصیت و ۱۱ نهاد رسید. این اتحادیه و سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه اخیرا به بهانه مسائل حقوق بشری و ادعای بی‌‌اساس مشارکت ایران در جنگ اوکراین تحریم‌های جدیدی را وضع کردهاند. پیش‌تر برخی گمانه‌‌زنی‌‌های کارشناسان این بود که اتحادیه اروپا احتمالا به دلیل اینکه به بازیگری تبدیل شده که مولفه‌های رئال‌‌پلیتیک و ژئوپلیتیک برای آن نسبت به آخرین دهه قرن گذشته در اولویت بیشتری قرار گرفته است، درباره مساله اوکراین که با بازیگری قدرت اروپا مرتبط است حساسیت زیادی نشان خواهد داد. گمانه‌‌زنی‌‌هایی که درست از آب درآمد و امروز مساله اوکراین تاجایی برای بروکسل اهمیت دارد که به دلیل مساله ادعایی ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه و استفاده از آن در جنگ اوکراین از هیچ تلاشی برای اقدامات ضدایرانی فروگذار نمی‌کند.
بعد از آن نیز مساله ناآرامیها در ایران پیش آمد و اتحادیه اروپا از این مساله برای مداخله در امور داخلی ایران استفاده کرد. لذا در حالی که تا اوایل شهریور ماه اتحادیه اروپا تلاش داشت برنامه هسته‌‌ای را از مسائلی چون حقوق بشر و پهپادها جدا کند اما این کوشش‌‌ها راه به جایی نبرد و در عمل رویکرد غیرسازنده اتحادیه اروپا از موضوع حقوق بشر به موضوع ادعایی پهپادها نیز گسترش یافت و روابط دو طرف هر چه جلوتر می‌‌رویم پیچیده‌تر می‌شود. اظهارات برخی مقامات کشورمان نیز حکایت از پیچیدگی بحران در سطح روابط دارد. در نهایت اینکه ایران نسبت به حمایت‌‌های اتحادیه اروپا از برخی گروه‌ها بسیار ناخشنود است، دخالت‌‌ها، اظهارات، بیانیه‌ها و تحریم‌های کشورهای اروپایی علیه ایران نیز باعث شده است که روز به روز بر اختلافات فی‌مابین دمیده شود. در چنین شرایطی ایران کاملا اعتماد نسبی خود را به اروپا از دست داده و روابط در یک مارپیچ تند تنش و تشنج قرار می‌گیرد./ دنیای اقتصاد