دیوار کوتاه فولادسازان
محدودیت‌های ناشی از قطع شدن برق برای واحدهای فولادسازی، با پیامدهای منفی همراه شد، یکی از این پیامدها کاهش میزان تولید و محقق نشدن اهداف این شرکت‌ها بوده است، درحالی‌که شرکت‌های فولادی که به تعطیلی اجباری مکلف شده‌اند از هیچ حمایتی برای جبران هزینه‌های مالی، بیمه‌ای و کارگری برخوردار نمی‌شوند. براساس برآوردها قطع برق روزانه بین ۱۰۰تا ۲۰۰میلیارد تومان برای صنعت فولاد هزینه به همراه داشته و تاکنون حدود ۶ میلیارد دلار برای واحدهای فولادسازی خسارت به بار آورده است. میزان تولید فولاد به‌صورت ماهانه حدود ۵/ ۲ میلیون تن است که عددی کمتر از ۱۰۰هزار تن در روز برآورد می‌شود، هم‌اکنون با قطع برق این میزان کاهش یافته و منجر به کاهش درآمد شرکت‌های تولیدکننده فولاد و افزایش قیمت در بازار شده است.
البته تعطیلی این صنعت در واقع به تعطیلی بسیاری از صنایع و حوزه‌های بالادستی و پایین‌دستی این صنعت نیز منجر شده است. برای نمونه در صنعت فولاد تعطیلی و کاهش شدید تولید، به تعطیلی و کاهش شدید تولید صدها واحد تولیدی کوچک که تامین‌کننده مواد اولیه و قطعات موردنیاز صنعت فولاد هستند، انجامیده است. اکنون با تعطیلی و کاهش تولید صنعت فولاد به دلیل قطع برق، هزاران شغل غیرمستقیم که به‌واسطه فعالیت فولادسازان شکل گرفته نیز به تعطیلی کشیده شده‌اند و واحدهای پایین‌دست با آسیب جدی و خطر تعطیلی همراه شده‌اند.
پیشرفت تولید براساس برنامه
مدیرعامل مجتمع فولاد صنعت بناب در پاسخ به این پرسش که به برنامه تولید خود در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۰ دست یافته‌اید، گفت: تولید ما براساس برنامه پیش می‌رفت، اما به دلیل قطع برق از برنامه خود جا ماندیم. تولید ۱۰۸هزار تن پیش‌بینی تولید فولاد بناب به‌صورت ماهانه بوده که در فروردین به بیش از ۵۰هزار تن تولید رسیدیم که به دلیل تعطیلات و اورهال شدن شرکت احیای استیل فولاد بافت که برای تامین نیاز ما آهن اسفنجی تولید می‌کند و به دنبال آن اورهال خود فولاد بناب، به آن میزان تولید هدف‌گذاری‌شده دست نیافتیم. البته یکی از معایب تولید در زنجیره این است که اگر زنجیره بالادستی اورهال داشته باشد، سبب توقف کار زنجیره پایین‌دست نیز می‌شود.
سورنا زمانیان ادامه داد: در اردیبهشت ۱۰۶هزار تن تولید داشتیم که در این ماه ۲هزار تن تا رسیدن به رکورد خود فاصله داشتیم. در خرداد به دلیل قطع برق به‌صورت یک روز در میان به تولید ۷۹هزار تن رسیدیم. از ۱۵ تیر نیز به‌صورت رسمی ابلاغ شد که کارخانه‌های سیمان و فولاد تعطیل شوند که باعث عقب ماندن ما از برنامه تولید شد، این در حالی است که این دو صنعت مادر و استراتژیک سبب رونق اقتصادی کشور می‌شوند.
در نگاه کلان‌تر نیز این امر اثرات نامطلوب بر تنظیم بازار داخلی محصولات فولادی داشته است، چراکه با کاهش تولید شاهد افزایش قیمت‌های فولاد در بازار بوده‌ایم، به‌گونه‌ای که حتی بر روند قیمت مسکن، خودرو و لوازم خانگی نیز تاثیرگذار بوده است. موضوعی که کشف قیمت این محصول در بورس کالا را نیز برهم زده است. از سوی دیگر این امر سبب اخلال در روند صادرات و ارزآوری نیز می‌شود.
همچنین عطارد گودرزی، مدیرعامل شرکت احیای استیل فولاد بافت با اشاره به مشکلات پیش‌آمده در تابستان سال‌جاری برای واحدهای فولادسازی به علت محدودیت‌های اعمال شده در زمینه قطعی برق واحدهای فولادسازی عنوان کرد: یکی از مسائلی که سبب شده در ماه‌های ابتدایی سال به ظرفیت اسمی خود در این فصل نرسیم، خاموشی برق بود. بدون شک تعطیلی دو صنعت مادر - سیمان و فولاد- به هیچ عنوان کار درستی نیست.
پیشنهادی شش‌گانه برای جبران خسارت فولادسازان
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران طی نامه‌ای به شورای عالی امنیت ملی ضمن تشریح خسارت‌های وارده به صنعت فولاد کشور به خاطر قطعی برق واحدهای فولادی، پیشنهاد شش‌گانه خود را برای جبران بخشی از خسارت‌های واردشده به این صنعت به دلیل محدودیت‌های برق ارائه داد.
انجمن فولاد به شورای عالی امنیت ملی نوشته است که تا لحظه نگارش این نامه، خاموشی‌های برق باعث از دست رفتن حداقل ۸۲ روز کامل تولید صنعت فولاد از ابتدای سال‌جاری شده که زیان مستقیم ناشی از این توقف تولید برای اقتصاد ملی افزون بر ۶میلیارد دلار است و ۳۰۰هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم به‌طور کامل از دست رفته یا محدود شده است.
انجمن فولاد درخواست کرده است که گاز صنایع فولاد در فصول پاییز و زمستان قطع نشود و بازپرداخت تسهیلات اخذشده توسط شرکت‌های زنجیره، پرداخت اقساط مالیاتی و سایر دیون دولتی تولیدکنندگان فولاد، به مدت ۶ ماه امهال شود. انجمن فولاد همچنین بخشودگی جرایم برخی از شرکت‌های فولادی به سازمان تعزیرات و امهال بازپرداخت قبوض برق شرکت‌های فولادی به مدت ۶ ماه و پرداخت حق دیماند عدم تامین برق به این شرکت‌ها به‌صورت فوری را خواستار شده است.
دیوار کوتاه فولادسازان
در ایران به علت دریافت گاز و برق ارزان، واحدهای فولادسازی به سمت احداث کوره‌های الکتریکی پیش رفته‌اند، از همین‌رو ۸۰درصد فولاد در کشور از طریق کوره‌های الکتریکی تولید می‌شود. بنابراین قطع برق هزینه‌های بسیاری را به تولیدکننده‌های فولاد تحمیل می‌کند. به صورت کلی صنعت فولاد کشور نسبت به صنایع دیگر برق چندانی مصرف نمی‌کند و از دید کارشناسان این دیوار کوتاه این صنعت است که مدار تولیدش را از برق قطع کرده است.
در این رابطه کارشناس فولاد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره پیامدهای ناشی از اعمال محدودیت‌های برق در واحدهای فولادسازی عنوان کرد: قطع برق در واحدهای تولیدی فولاد در سال‌جاری با پیامدهای غیرقابل جبرانی برای آنها همراه بود. از یک‌سو کاهش تولید سبب کاهش مازاد محصولات فولادی در بازار کشور شد و از سوی دیگر، سبب شد تولیدکنندگان به اهداف تعیین‌شده خود طی سال‌جاری نرسند. حتی برخی تولیدکنندگان صادرات با پیش‌پرداخت داشته‌اند که قادر به میزان تولید براساس آن پیش‌پرداخت نشده‌اند یا مجبور به ارائه در بورس کالا بوده‌اند که این موضوع نیز محقق نشده است. در این صورت هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده متضرر می‌شوند.
زکریا نایبی در ادامه افزود: زمانی که به یکباره از سوی دولت اعلام می‌شود که دو صنعت فولاد و سیمان به دلیل محدودیت‌های مصرف برق نباید تولید داشته باشند، بدون شک دچار ضررهای جبران‌ناپذیری خواهند شد. این در حالی است که مصرف برق فولادسازان زیر ۵درصد کل مصرف کشور است، اما وقتی این صنعت را مجبور به رعایت اعمال محدودیت‌های مصرف برق می‌کنند، گویی که نصف میزان برق مصرفی کشور را این واحدها به خود اختصاص می‌دهند.
نایبی همچنین با محاسبه مصرف برق فولادسازان در کشور عنوان کرد: برای تولید هر تن فولاد در مرحله پایانی ۶۰۰ کیلووات برق مصرف می‌شود که اگر کل زنجیره فولاد از ابتدا یعنی استخراج تا محصول نهایی را در نظر بگیریم، میزان مصرف برق آن به یک مگاوات برای هر تن فولاد می‌رسد؛ از سوی دیگر، اگر در کشور سالانه ۳۰میلیون تن فولاد تولید شود، میزان برق مصرف در صنعت فولاد به ۳۰میلیون مگاوات می‌رسد. ۷۰هزار مگاوات در ساعت در کشور برق تولید می‌شود که اگر ۳۰میلیون سهم فولاد را محاسبه کنیم، سهم فولادسازان به حدود نیم درصد نیز نخواهد رسید.
وی با تاکید بر این موضوع که در میزان مصرف برق فولادسازان در کشور بزرگنمایی شده است، خاطرنشان کرد: صنعت فولاد جزو صنایعی در کشور است که هم در زمینه مصرف برق و هم آب، در حق آن بزرگنمایی شده است. در حالی که سهم برق کشور برای فولاد حدود نیم درصد و سهم آب نیز در قیاس با کشاورزی به حدود ۳ تا ۴درصد نمی‌رسد. موضوع آن است که دست‌اندرکاران امر قصد دارند، نارسایی‌هایی را که در سیستم برق کشور وجود دارد به گردن صنعتی همچون فولاد بیندازد، به جای اینکه سیستم نیروگاهی را بهینه کنند یا نیروگاه‌های جدید بسازند، دست به توجیه می‌زنند.
این کارشناس فولاد همچنین یادآور شد: این در حالی است که برخی واحدهای فولادسازی خود تولید برق دارند، برای نمونه ذوب آهن اصفهان، خودش برق تولید می‌کند یا فولاد مبارکه نیروگاه دارد و بخشی از برق خود را تامین می‌کند.
فولادسازان ناچار به تامین برق خود هستند
نایبی در ادامه با ارائه پیشنهادهایی بیان کرد: با توجه به شرایط موجود در کشور، تولیدکنندگان فولاد چاره‌ای جز این ندارند که خود به سمت تولید برق پیش بروند. هرچند ساخت نیروگاه یک کار تخصصی به‌شمار می‌رود، اما چاره‌ای جز این نیست که این واحدها در زمینه تولید برق مستقل شوند، چراکه بحران برق به‌تازگی آغاز شده و ممکن است با این سیستم قدیمی نیروگاهی در کشور سال‌های آینده با مشکلات بیشتری نیز روبه‌رو باشیم. بنابراین همان‌گونه که واحدهای فولادسازی در زمینه تامین آب خود تقریبا خودکفا شده‌اند باید در زمینه برق نیز به خودکفایی برسند، هرچند در این راستا متحمل هزینه‌های بسیاری می‌شوند، اما چاره‌ای جز این کار نخواهند داشت./دنیای اقتصاد