هفته گذشته خبرگزاری بلومبرگ با انتشار خبر غنی‌سازی ۸۴ درصدی از احتمال صدور قطعنامه در نشست آتی شورای حکام خبر داد. با این حال انتشار خبر احتمال سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس به تهران ظرف روزهای آینده و احتمال رسیدن به توافق در این سفر بر سر چگونگی برداشتن گامهای پیش رو، مجددا فضای خوش‌بینی به مذاکرات در بن‌بست احیای برجام بازگشت. مسائل پادمانی میان ایران و آژانس همواره یکی از اصلی‌ترین دلایل طولانی شدن و در عین حال تعلیق گفتوگوها از مرداد ماه تاکنون به شمار می‌رود. به گزارش خبرگزاری فارس حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پیش از ظهر دیروز (سه‌‌‌شنبه) نهم اسفند ماه و به وقت محلی در بخش عالی‌رتبه نشست سالانه (۲۰۲۳) کنفرانس خلع سلاح شرکت کرد.
وزیر خارجه ضمن ابراز خرسندی از حضور در این نشست گفت: امروز اتخاذ اقداماتی برای خلع سلاح جهانی، ضرورتی اساسی به شمار می‌رود. بدون اتخاذ اقدامات مشخص در جهت حذف سلاحهای کشتار جمعی، به‌ویژه سلاحهای هستهای، تقویت صلح و امنیت جهانی و منطقهای واقع‌بینانه نخواهد بود. رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: هشت دهه پس از به کارگیری سلاحهای هستهای به‌رغم تمامی تلاش‌‌‌های بین‌المللی، هدف خلع سلاح هستهای کامل کماکان دست‌نیافتنی است. بر این اساس، جای تاسف است که درخواست جامعه جهانی برای خلع سلاح هستهای و پایبندی کشورهای هستهای به تعهدات خلع سلاحی‌شان هنوز محقق نشده است. کشورهای هستهای به‌رغم تعهد صریح حقوقی خود، در عمل به گسترش سلاحهای هستهای خویش ادامه داده‌‌‌اند.
وی بیان کرد: متاسفانه کشورهای هستهای به جای پایبندی به تعهدات خلع سلاحی خود و کاهش و حذف سلاحهای هستهای، با اتخاذ سیاست‌‌‌های تسلیحاتی در چارچوب دکترین‌‌‌ها و مفاهیم امنیتی و نظامی، به ساخت و تولید نسل‌‌‌های جدیدی از سلاحهای هستهای و مدرنیزه کردن زرادخانه هستهای خود اقدام می‌کنند که موجب تضعیف انپیتی و تهدید صلح و امنیت بین‌المللی شده‌‌‌اند. وزیر خارجه ادامه داد: برخی کشورهای هستهای NPT را تنها برای کشورهای غیرهسته‌‌‌ای الزامآور می‌‌‌دانند و خود را مصون از اجرای آن می‌‌‌بینند. با این حال شدت خطرات و تهدیدهای ناشی از سلاحهای هستهای ایجاب می‌کند که خلع سلاح هستهای به عنوان یکی از ستون‌‌‌های اصلی انپیتی، باید اولویت اصلی جامعه بین‌المللی و فوری‌‌‌ترین کار پیش روی کنفرانس خلع سلاح باشد.
آمریکا اراده مذاکراتی داشته باشد
امیرعبداللهیان در بخش دیگری از سخنرانی خود ادامه داد: وضعیت فعلی برجام نتیجه سوء‌محاسبه و اشتباه سیاست آمریکاست. تجارب گذشته به ما آموخت که دور جدید مذاکرات را با دقت و حساسیت بیشتری پیش بریم. مسائل محدود باقی‌مانده را می‌توان به آسانی مورد بررسی قرار داد. با اراده و حسن نیت طرف‌‌‌ها، بدون هر گونه پیش‌شرط و در چارچوب گفت‌‌‌وگوهایی که انجام شده است، قابل حل بوده و گام نهایی از سوی اعضا می‌تواند برداشته شود. آمریکا باید اراده و قدرت تصمیم‌گیری برای جمع‌بندی مذاکرات طولانی انجام شده داشته باشد. ما برای تداوم کار تا رسیدن به جمع‌بندی توافق آماده هستیم.
وزیر امور خارجه بار دیگر مواضع ایران درباره بحران اوکراین را مورد تاکید قرار داد و گفت: به عنوان قربانی جنگ، تهدید و تحریم‌‌‌های یکجانبه، موضع اصولی ما احترام به منشور ملل متحد، حقوق بین‌الملل، از جمله عدم‌استفاده از زور یا تهدید به استفاده از زور، تمامیت ارضی و برابری حاکمیت‌‌‌هاست. ایران جنگ و تحریم‌‌‌های یکجانبه را محکوم می‌کند و ترجیح قطعی ما گفتوگو و دیپلماسی برای حل و فصل اختلافات بین دولت‌‌‌هاست. ایران به‌ویژه ذهنیت سیطره‌طلبانه جنگ سرد و یکجانبه‌گرایی را محکوم می‌کند.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: ایران تاسف عمیق خود را از تداوم جنگ ابراز می‌دارد و بر موضع بی‌طرفی خود تاکید می‌کند. اکنون زمان دیپلماسی واقعی برای پایان دادن به درگیری و تمامی اقدامات یکجانبه به جای جنگ‌طلبی و بر آتش جنگ دمیدن و متهم کردن دیگران به دلایل واهی است. وی در پایان تاکید کرد: سازمان ملل، سازوکارهای خلع سلاحی، چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی باید در هسته اصلی تلاش‌‌‌های مشترک‌‌‌مان باشند. به منظور جلوگیری از وخامت بیشتر وضعیت حاکم بر ساختار خلع سلاحی بین‌المللی، جامعه بین‌المللی شدیدا نیازمند یک گفتوگوی سازنده است. کنفرانس خلع سلاح، به دلیل ماهیت منحصر به فرد خود به عنوان تنها نهاد مذاکراتی خلع سلاحی چندجانبه، می‌تواند به طور موثر به صلح و امنیت بین‌المللی، کمک کند.
مانع خاورمیانه عاری از سلاح هستهای
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در ادامه افزود: جمهوری اسلامی ایران به عنوان قربانی سلاحهای کشتار جمعی به همراه ملل صلح‌طلب قویا بر این باور است که تنها تضمین قطعی در برابر استفاده یا تهدید به استفاده از سلاحهای هستهای نابودی کامل و برگشت‌ناپذیر آنهاست و تا تحقق آن هدف کشورهای غیرهسته‌‌‌ای حق دارند در برابر استفاده یا تهدید به استفاده از سلاحهای هستهای، تضمین‌‌‌های امنیتی دریافت کنند. وزیر خارجه خاطرنشان کرد: در همین راستا، به منظور نیل به جهان عاری از سلاحهای هستهای، همچنین یک معاهده منع مواد شکافت‌‌‌پذیر قابل کاربرد در سلاحهای هستهای و دیگر ادوات انفجاری هستهای می‌تواند مفید و ارزشمند باشد، در صورتی‌‌‌که این معاهده: ذخایر تولید‌شده قبلی را پوشش دهد، بدون تبعیض درباره کشورهای هستهای با سازوکار راستی‌آزمایی اعمال شود و مانع از فعالیتهای صلحآمیز کشورهای غیرهسته‌‌‌ای نشود.
وزیر خارجه بیان کرد: ایجاد منطقه عاری از سلاحهای هستهای، یک قدم اساسی برای خلع سلاح هستهای و حفظ صلح و امنیت است. ابتکار خاورمیانه عاری از سلاح هستهای که برای اولین بار از سوی ایران پیشنهاد شد، سال‌هاست که رژیم صهیونیستی مانع از تحقق آن شده است. رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکا به انباشت کردن انواع سلاحهای کشتار جمعی ادامه می‌دهد بدون آنکه عضو هیچ سند بین‌المللی حقوقی الزامآور خلع سلاحی باشد و بدون اینکه مشمول هیچ سازوکار پاسخگویی، راستی‌آزمایی و پادمانی باشد.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: این رژیم قانون‌گریز، از زمان تاسیس، تمامی جنایات اصلی بین‌المللی از جمله تجاوز علیه کلیه همسایگانش، جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و اشغال سرزمین چند کشور همسایه را مرتکب شده است. این رژیم تروریستی چند دانشمند هستهای بیگناه را ترور کرده و گاه و بیگاه تهدید می‌کند تا به تاسیسات هستهای صلحآمیز کشور که ذیل نظارت پادمانی آژانس است، حمله کند. چنانچه این رژیم مرتکب چنین تجاوز احمقانه‌‌‌ای شود، بهای سنگین و غیرقابل تحملی را خواهد پرداخت. وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران خواستار آغاز مذاکرات در کنفرانس خلع سلاح پیرامون معاهده‌‌‌ای الزامآور برای جلوگیری از مسابقه تسلیحاتی در فضای ماورای جو است. فضای ماورای جو باید قلمرو صلح و همکاری برای توسعه و رفاه بشریت باشد.
فعالیتهای غیرقانونی استارلینک در ایران
وزیر خارجه همچنین گفت: استارلینک با کمک دولت آمریکا فعالیتهای غیرقانونی خود را در قلمرو جمهوری اسلامی ایران شروع کرده است. ایران این حق را برای خود محفوظ می‌دارد تا نسبت به هرگونه تهدیدی که در خصوص حاکمیت و تمامیت ارضی خود احساس کند، اقدام کند. وی در ادامه سخنان خود در این نشست با تاکید بر اینکه برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران کاملا صلحآمیز است و صلحآمیز باقی خواهد ماند، اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران مصمم است، همان‌طور که تاکنون نیز نشان داده است، به طور کامل به تعهدات خود تحت موافقت‌نامه پادمان جامع خود پایبند باشد. ایران نسبت به احتمال هرگونه تحرک منفی در چارچوب نشست ماه مارس شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار می‌دهد و این حق را برای خود محفوظ می‌‌‌داند تا پاسخ متقابل نسبت به آن انجام دهد. وزیر خارجه بیان کرد: ما در روزهای اخیر شاهد دو مرحله سفر هیات فنی آژانس به ایران بوده‌‌‌ایم و از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز برای سفر در روزهای آینده دعوت کرده‌‌‌ایم. چنانچه آژانس رویکرد سیاسی خود را کنار بگذارد، به راه‌حل فنی بسیار نزدیک هستیم.
توافق امیرعبداللهیان و دبیرکل سازمان ملل
پیش‌تر وزیر خارجه ایران در حاشیه نشست حقوق بشر با مقامات و همتایان خود از کشورهای مختلف دیدار کرد. امیرعبداللهیان در ادامه این رایزنی‌‌‌ها با دبیرکل سازمان ملل متحد دیدار و گفتوگو کرد. به گزارش «ایسنا»، در این دیدار نسبتا مفصل و سازنده، موضوعات مختلف منطقهای و بین‌المللی از جمله مسائل یمن، اوکراین، موضوع حقوق بشر، اقدامات و تحولات مرتبط با تقویت روند ثبات و همگرایی منطقهای و... مورد گفتوگو و تبادل نظر قرار گرفت. آخرین تحولات مرتبط با همکاری‌‌‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به منظور رفع اختلاف‌نظرهای فنی و سفر مقامات آژانس به تهران و همچنین تحرکات و اقدامات دیپلماتیک در حال انجام در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌‌‌ها و بازگشت همه طرف‌‌‌ها به برجام نیز مورد تبادل نظر قرار گرفت. توافق شد که گامهای طراحی‌‌‌شده در خصوص موضوعات یادشده با هماهنگی و استمرار مشورتهای مشترک مورد پیگیری قرار گیرد.
دیدار با وزیرخارجه نروژ
در همین چارچوب امیرعبداللهیان عصر روز دوشنبه با وزیر خارجه نروژ گفتوگو کرد. در این دیدار برخی مسائل مورد علاقه دوجانبه، منطقهای و بین‌المللی مورد گفتوگو و تبادل نظر قرار گرفت. وزیر امور خارجه کشورمان از مشورتهای سیاسی میان دو کشور ابراز خرسندی کرد و از تمایل طرف نروژی برای استمرار این گفتوگوها استقبال کرد. امیرعبداللهیان ضمن انتقاد از مواضع غیرسازنده و محاسبات نادرست تعداد مشخصی از کشورهای اروپایی در ارتباط با اغتشاشات اخیر ایران و همچنین مواضع نادرست رئیس پارلمان نروژ، افزود: معتقدیم که گفتوگوها می‌تواند سوءتفاهم‌ها را برطرف کند.
وی دیدگاههای کشورمان در ارتباط با بحران اوکراین را برشمرد و افزود: ما ضمن مخالفت با تلاش‌‌‌ها برای گسترش ناتو، با جنگ در اوکراین نیز مخالفیم و از حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها حمایت می‌کنیم. وزیر امور خارجه نروژ نیز در این دیدار با تاکید بر اهمیت و نقش منطقهای جمهوری اسلامی ایران، حضور و مشارکت جمهوری اسلامی ایران در ابتکارهای منطقهای را ضروری و حائز اهمیت توصیف کرد. وی همچنین دیدگاههای کشورش در خصوص برخی موضوعات مورد اهتمام مشترک ایران و نروژ را برشمرد. طرفین برای ادامه تماس‌ها، مشورت و تبادل نظرهای سیاسی در موضوعات مورد اهتمام دو کشور تفاهم کردند.
رایزنی تلفنی با وزیرخارجه تونس
وزیر خارجه همچنین شامگاه دوشنبه در گفتوگوی تلفنی با نبیل عمار، انتصاب او به سمت وزیر امور خارجه و مهاجرین تونس را تبریک گفت. دو طرف در این گفتوگوی تلفنی با تبادل نظر درباره روابط فی‌‌‌مابین در حوزه‌‌‌های مختلف، اهمیت گسترش مناسبات فی‌‌‌مابین را مورد تاکید قرار دادند. «رتنو مرسودی» وزیر خارجه اندونزی نیز دیگر مقامی بود که با حسین امیرعبداللهیان در ژنو دیدار و گفتوگو کرد. در ادامه این دیدار و گفتوگوها در حاشیه دو کنفرانس حقوق بشر و خلع سلاح، روسای سازمان‌های بین‌المللی بشردوستانه مستقر در ژنو با حضور در محل اقامت وزیر امور خارجه با امیرعبداللهیان دیدار و گفتوگو کردند. «فیلیپو گرندی» کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل، «آنتونیو ویتورینو» مدیرکل سازمان بین‌المللی مهاجرت، خانم «ماریانا اسپولجانیک» رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و «رامش راجاسینگهام» نماینده و رئیس دفتر اوچا در ژنو و مدیر هماهنگی‌‌‌های اوچا در این ملاقات حضور داشتند.
بیانیه مشترک جمعی از کشورها علیه ایران
از سوی دیگر و همزمان با حضور امیرعبداللهیان در ژنو برای حضور در نشست حقوق بشر و کنفرانس خلع سلاح، جمعی از کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی در بیانیه‌‌‌ای درباره محدود کردن کاربرد حکم اعدام در کشورها که در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل قرائت شد، به مطرح کردن ادعاهایی علیه ایران پرداختند. به گزارش «ایسنا»، این کشورها در بخشی از این بیانیه گفتند: حکم اعدام نباید توسط هیچ کشوری به عنوان ابزاری برای تنبیه کسانی که در اعتراضات شرکت می‌کنند باشد و نباید ایجاد رعب و وحشت میان مردم با هدف فرونشاندن مخالفت‌‌‌ها به کار برود.
کشورهای آلبانی، آندورا، استرالیا، اتریش، بلژیک، بوسنی، بلغارستان، کانادا، کلمبیا، کاستاریکا، شیلی، کرواسی، قبرس، چک، دانمارک، اکوادور، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایسلند، ایرلند، ایتالیا، لاتویا، لیختن‌‌‌اشتاین، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالتا، جزایر مارشال، مولداوی، موناکو، مونته‌نگرو، هلند، نیوزیلند، مقدونیه شمالی، نروژ، پاراگوئه، پرو، لهستان، پرتغال، رومانی، سان مارینو، اسپانیا، اسلوونی، اسلواکی، سوئد، سوئیس، اوکراین، انگلیس، اروگوئه، آمریکا و رژیم صهیونیستی حامیان این بیانیه بوده‌‌‌اند.
مقامات ایران پیش‌تر از اظهارات مداخله‌‌‌جویانه مقامات برخی کشورهای خارجی درباره ناآرامیهای اخیر در ایران و دادگاه‌‌‌های برگزار شده برای برخی افراد بازداشتی در جریان این رخدادها انتقاد کرده‌‌‌اند. اظهارات این کشورها درباره احکام صادر شده در جریان ناآرامیهای اخیر در حالی مطرح می‌شود که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در نشست شورای حقوق بشر درباره ناآرامیهای اخیر در ایران گفت: تجمعات مسالمت‌‌‌آمیزی که در پی فوت غم‌‌‌انگیز خانم مهسا امینی در کشور من برگزار شد نمایانگر روحیه همبستگی و همدردی مردم ایران با یک دختر جوان هموطن آنها بود. اما این تجمعات مسالمت‌‌‌آمیز به‌واسطه دخالت عناصر تروریستی به خشونت کشیده شد. در همین راستا تعدادی از شبکه‌‌‌های تلویزیونی فارسی‌زبان مستقر در ایالات متحده و انگلیس نیز در برنامه‌های به ظاهر خبری خود به آموزش و ترویج خشونت و ترور در ایران پرداختند.
امیرعبداللهیان افزود: این خشونت‌‌‌ها و مداخلات خارجی، جان افراد بیگناه از جمله ۷۰ نیروی مجری قانون را گرفت و منجر به ویرانی و خسارت فراوان به بسیاری از اموال عمومی و خصوصی شد. در حالی که پلیس ایران اجازه استفاده از سلاح جنگی را نداشت. آشوبگران با سلاحهای گرم و سرد اقدام به کشتار کردند. او بیان کرد: هیچ کشور مسوولی نمی‌تواند اجازه دهد امنیت و نظم عمومی با رفتار خشونت‌آمیز و غیرقانونی به خطر بیفتد.
وزیر امور خارجه ایران گفت: کمیته ملی که برای تحقیق و رسیدگی به جنبه‌های مختلف اغتشاشات در جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده، موظف است ضمن شناسایی علل وقوع ناآرامیهای اخیر، به راستی‌آزمایی ادعاها و اتهامات وارده علیه نیروهای تامین‌کننده نظم و امنیت عمومی و احراز و گزارش تقصیر و قصور احتمالی در این فرآیند، جبران خسارات وارده به شهروندان و اموال و اماکن خصوصی و عمومی، بررسی وضعیت بازداشت‌شدگان، تعیین وضعیت جان‌باختگان و بررسی نقش عوامل خارجی مانند رسانه‌ها و فضای مجازی و کشورها در ایجاد و گسترش اغتشاشات، بپردازد، اکثریت افرادی که در جریان اغتشاشات دستگیر شدند، به استثنای کسانی که مرتکب جنایت شده بودند، مورد عفو قرار گرفته و اکنون آزاد هستند./ دنیای اقتصاد