این شرکت در سنوات گذشته توانسته سطح کیفی و کمی محصولات خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد؛ برای نمونه، ۲۴ دی‌ماه سالروزتولید اولین کلاف گرم در این شرکت بود؛ امروز، بیش از ۷۰ درصد ورق گرم موردنیاز کشور در خط نورد گرم فولاد مبارکه تولید می‌شود.
به گفته‌ی علی حاجیان نژاد، مدیر نورد گرم، « ظرفیت تولید نامی ابتدایی خط نورد گرم حدود ۲.۴ میلیون تن در سال بود ؛ اما در طی سال‌های بعد، با تلاش و همت کلیه همکاران در ناحیه نورد گرم و سایر همکاران در نواحی پشتیبانی تولید، با اجرای طرح‌های توسعه و ارتقای دانش فنی تولید، اکنون به بیش از ۵ میلیون تن کلاف گرم در سال افزایش یافته است. در حال حاضر، محصولات ناحیه نورد گرم فولاد مبارکه علاوه بر صادرات به نقاط مختلف جهان، بیش از ۷۰ درصد ورق گرم موردنیاز کشور را تأمین می‌کند».
اما سوال این است که چرا با وجود ظرفیت مناسب تولید و امکان ارتقای این ظرفیت، همچنان ارز نیمایی برای واردات ورق گرم اختصاص می‌یابد؛ چه دست‌هایی پشت پرده است تا علیرغم تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب، بازهم دست تولیدکنندگان را در حنا بگذارند و اقدام به واردات کنند؟
اختصاص ارز برای واردات ورق گرم، در مجلس نیز منتقدانی دارد؛ پرویز اوسطی نماینده مجلس شورای اسلامی در این رابطه گفت: مجوز واردات ورق‌های فولادی آسیب به تولید کشور و در تناقض با شعار سال است. حمایت از تولید بی‌هیچ حرف و حدیثی خط قرمز ما خواهد بود. اینکه رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و مجموعه سیاست‌های کشور بر ظرفیت‌افزایی از طریق تقویت واحدهای داخلی تولیدکننده است بر کسی پوشیده نیست.
اوسطی افزود: رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور در آینده‌ای نزدیک با چنین سیاست‌هایی امکانپذیر نیست. ضمن اینکه طرح‌های زیادی در حوزه محصولات فولادی در نقاط مختلف کشور از جمله تاسیس کارخانجات جدید در دست اقدام است که نیازمند توجه و حمایت جدی است و در این شرایط واردات ورق‌های فولادی منطقی نیست و کمیسیون صنایع مجلس، رییس‌جمهوری و شخص وزیر صمت باید در آن تجدیدنظر کنند.
دردناکی تخصیص ارز برای واردات ورق‌های فولادی
تخصیص ارز برای واردات ورق‌های فولادی، یک اتفاق دردناک است؛ یک سال قبل، در بهمن ماه ۱۴۰۱، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به یک واقعیت تلخ اشاره کرد: واردات ورق‌های فولادی ۳ برابر میزان صادرات است». براساس این گزارش، در ۱۰ سال گذشته با وجود توسعه زیرساخت تولید ورق‌های فولادی، میانگین واردات انواع ورق‌های فولادی ۱.۵ میلیارد دلار و میانگین صادرات آن‌ها حدود ۶۰۰ میلیون دلار بوده است. به این ترتیب درحال حاضر ورق‌های فولادی با ارزش افزوده بیشتر وارد و محصولات با ارزش افزوده کمتر صادر می‌شود.
براساس آمارهای منتشر شده بیش از ۲۰ درصد فولاد تولید شده در سال ۱۳۹۹ به صورت خام صادر شده است. همچنین براساس ظرفیت واحدهای پایین‌دست فعال پیش‌بینی می‌شود که با تحقق ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد خام، حداقل ۳۰ میلیون تن فولاد به صورت خام صادر شود. واردات محصولات فولادی با ارزش‌افزوده بالا نیز نشان‌دهنده ضعف برنامه‌ریزی در این زمینه است.
در چشم‌انداز ۱۴۰۴ ظرفیت تولید فولاد، ۵۵ میلیون تن معین شده است که درنتیجه آن بخش‌های دولتی و خصوصی در جهت رسیدن به این هدف بایستی تمرکز ویژه‌ای داشته باشند؛ اما چرا همچنان تخصیص ارز برای واردات ورق‌های فولادی تداوم دارد؟
عبدالناصر درخشان عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در خصوص موضوع «واردات محصولات فولادی و اختصاص ارز نیمایی به آن در شرایطی که کشور با محدودیت‌های ارزی مواجه است و از سوی دیگر ایران جزو تولیدکنندگان و صادرکنندگان مطرح فولاد در جهان است»، گفت: بنده به شخصه طرفدار بازار رقابتی هستم؛ در بیشتر صنایع می‌توان اصل را بر رقابت گذاشت؛ برای مثال الان در بازار خودرو که ما تولیدکننده خودرو هم هستیم، مجلس در این رابطه تلاش و رایزنی بسیاری داشته و دو قانون مصوب کرده تا خودرو وارد کشور شود که از این رهگذر شاهد ایجاد یک فضای رقابتی در بازار، افزایش و ارتقاء کیفیت خودروهای داخلی و از سوی دیگر خودروهای خارج از کشور با کیفیت و استانداردهای بالا و مصرف سوخت کمتر باشیم و هنوز م در این مساله دچار چالش هستیم.
وی ادامه داد: اما در برخی صنایع شرایط اینگونه نیست، یعنی ما در خودروسازی می‌توانیم بگوییم که خودروهای ما کیفیت لازم و امکانات موردنیاز برای رقابت در بازارهای جهانی و با محصولات خارجی را ندارند اما در صنعت فولاد شرایط کاملا برعکس است و ما یکی از تولیدکنندگان مطرح جهان هستیم و از جایگاه و رتبه خوبی در امر صادرات فولاد برخوداریم. وقتی کیفیت تولیدات کارخانجات فولاد ما مخصوصا فولاد مبارکه در تراز جهانی‌ست و بهترین ورق‌های فولادی در این شرکت بزرگ تولید می‌شود، چه نیازی به واردات داریم و چرا باید ارز برای واردات تخصیص یابد؟
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: ما در صنعت فولاد جزو کشورهای پیشرو هستیم و در کنار تامین تمام نیاز داخل کشور، در حال صادرات فولاد هستیم؛ لذا ما باید از این فضا حمایت کنیم نه اینکه با واردات نا به جا و غیر ضروری موجب لطمه و خدشه به این صنعت شویم. با توجه به محدودیت‌های ارزی که کشور در شرایط تحریم با آن مواجه است، تخصیص ارز نیمایی برای واردات محصولات فولاد در سال جاری که منجر به واردات محصولات فولادی توسط برخی افراد شده است یک نقصان محسوب می‌شود و باید مورد رسیدگی قرار گیرد.
درخشان اضافه کرد: واردات محصولات فولادی به کشور با توجه به توان تولید فولاد در داخل کشور و حضور و فعالیت شرکت عظیمی مانند فولاد مبارکه، جای تأمل بسیار دارد و تصمیم‌گیران امر باید به این مساله به صورت جدی ورود کنند.
احتمالاً سود یک عده‌ای در این واردات است؛ سودی که به ضرر صنعت فولاد کشور و کارگران سختکوش این حوزه تمام می‌شود؛ امروز دغدغه‌ی اصلی باید حمایت از تولید داخل باشد و هیچ شرکتی مانند فولاد مبارکه، استحقاق این حمایت همه‌جانبه را ندارد./ ایلنا