به گزارش خبرنگار ایمنا، همواره از ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه نام‌برده می‌شود به‌طوری که علاوه بر تأمین نیاز داخلی بخشی از محصولاتش را به بازارهای کشورهای همسایه صادر می‌کند. اما متأسفانه باوجود چنین جایگاهی، طی سال‌های اخیر که بحران ناشی از تحریم‌های اقتصادی، ایران را تحت تأثیر قرار داده است و به گفته عده‌ای از کارشناسان؛ پیش‌بینی می‌شود "تداوم تحریم‌های آمریکا تأثیر منفی بر مصرف‌کنندگان اصلی تولیدات فولادی به‌ویژه در بخش‌های خودروسازی و انرژی داشته و باعث کاهش فعالیت آن‌ها در نتیجه کاهش مصرف فولاد شده است که معنایی به غیر از متضرر شدن بازار صادرات فولاد ایران از این شرایط ندارد." البته این مشکلات فزاینده تأثیر منفی بر رشد تولید فولاد ایران خواهد داشت تا جایی که اهداف تولیدی این صنعت را تا سال ۱۴۰۴ به تعویق خواهد انداخت.
جریان ازاین‌قرار است که ایران از سال ۲۰۱۵ برنامه توسعه صنعت فولاد ملی را پیش برده و دو برابر کردن ظرفیت تولید سالانه از ۳۲ به ۵۵ میلیون تن تا سال ۱۴۰۴ در قالب طرح‌های فولادی هدف‌گذاری شده است که در این مسیر به مشارکت و همراهی شرکت‌های اروپایی شامل، دانیلی، سارال و اوتوتک نیز خوش‌بین بوده است. درحالی‌که بازگشت تحریم‌های آمریکا حضور جدی این شرکت‌های معتبر را با چالش مواجه کرده است.
واقعیت آن است در حال حاضر صادرات فولاد کشور با دو مانع مهم خارجی و داخلی مواجه است. از یک‌سو، موانع خارجی که تحریم کامل صادرات فلزات اساسی ایران، پیچیده شدن سازوکار و مبادلات بانکی و فشار به شرکت‌های تأمین‌کننده تجهیزات فولادی ازجمله این موارد محسوب می‌شود واز سوی دیگر مشکلات داخلی همچون دستورالعمل‌ها و قوانین، گمرک، زیرساخت‌های موردنیاز، برنامه‌های ارزی و نحوه تخصیص تسهیلات به صادرکنندگان که از موانع داخلی هستند.
مقاومت فولادی‌ها در برابر تحریم‌ها
با توجه به معضلات و موانع اشاره‌شده حال سؤال این است که ایران برای به دست آوردن سهم خود در بازارهای جهانی چه راهی در پیش دارد؟ و نقش فولاد مبارکه به‌عنوان یکی از قطب‌های شناخته‌شده فولادسازی کشور، برای تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده صادرات فولاد تا چه حد کارساز است؟
به گفته کارشناسان صنعت فولاد، محصولات ایران از نظر کیفیت در سطح بالایی است و نه‌تنها با محصولات چینی بلکه با محصولات فولادی کشورهای صنعتی و پیشرفته قابل‌مقایسه است. در واقع افزایش ظرفیت تولید فولاد همراه با ارتقای کیفیت و نوآوری در محصولات از جمله مواردی است که فولادسازان به آن توجه می‌کنند. اما لازم است که فعالان این عرصه این نکته را هم مد نظر قراردهند که در دنیای امروز راز ماندگاری تولیدکنندگان و ورود آن‌ها به بازارهای جهانی علاوه بر کمیت و کیفیت، نوآوری در تولید است زیرا محصولات جدید باعث جلب توجه بیشتر خریداران می‌شود.
در این میان استان اصفهان باوجود فولاد مبارکه به‌عنوان یکی از قطب‌های شناخته‌شده فولادسازی کشور و برخورداری از واحدهای فولادی کوچک و بزرگ در این صنعت حرفی برای گفتن دارد و به گفته کارشناسان این صنعت؛ "فولاد مبارکه یکی از موفق‌ترین واحدهای صنعتی و تولیدی کشور است و حتی موفق‌ترین شرکت کشور هم قلمداد می‌شود به گونه ایی که این شرکت با حجم بالایی از سرمایه در بخش فولاد کشور از محدوده استان هم پا فراتر گذاشته و با ایجاد واحدهای بالا و پائین‌دستی نقش ارزنده‌ای در تولید، رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی کشور دارد.
اما اینکه این شرکت در دوران تحریم‌ها با چه شرایطی روبه‌روست موضوعی است که حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان در مورد آن به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تحریم از اتفاقاتی است که قبل از این دوران نیز با آن مواجه بوده‌ایم همچنان که پیش از این نیز صنایعی همچون فولاد و پتروشیمی ایران توسط آمریکا تحریم شده بود. اکنون نیز آمریکا باهدف فشار به تولیدات استراتژیک کشور ازجمله فولاد چنین تحریم‌هایی را اعمال کرده است اما تلاش آمریکا در ایجاد تحریم‌های سنگین علیه صنعت فولاد ایران نیز نتوانست مانعی در اراده فعالان این صنعت ایجاد کند.
وی می افزاید: به‌نحوی‌که تمام تلاش فولادسازان ایرانی بر استفاده از ظرفیت‌های موجود برای دور زدن تحریم‌ها و بهره بردن از ظرفیت‌های قانونی در راستای صادر کردن محصولات متمرکز شده است.
عظیمیان تصریح می‌کند: مجموعه فولاد مبارکه نیز در تلاش است که با حفظ روند مثبت تولید، این نوع از دسیسه‌ها را خنثی کند. اگرچه با توجه به نام بردن فولاد مبارکه در فهرست منتشر شده امکان برخی از محدودیت‌ها برای این شرکت وجود دارد اما ما نیز با راهکارها و ظرفیت‌های قانونی به مقابله با تحریم می‌رویم که نتواند مشکلاتی برای شرکت ایجاد کند.
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان یادآور می‌شود: باوجود عقب‌نشینی برخی کشورهای شمال اروپا و همچنین کانادا در خرید فولاد ایرانی، صادرات این محصول به کشورهای جنوب اروپا ادامه دارد. ضمن آنکه فولاد مبارکه برای مقابله با مشکلات ناشی از تحریم، بازارهای فروش خود را به سمت جنوب شرق آسیا سوق داده است.
وی در رابطه با اهداف و برنامه‌های راهبردی شرکت در سال ۱۳۹۸ می‌گوید: درسال جاری فروش هفت میلیون و ۵۰هزار تن انواع محصولات تخت مورد نظر است همچنین فروش یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن انواع محصولات در بازارهای صادراتی نیز مورد هدف است.
عظیمیان برنامه‌ریزی برای برخورداری از منابع پایدار سنگ، تلاش در جهت بهره‌برداری و تسریع در اجرای همه طرح‌های مصوب شرکت به‌منظور افزایش سود، تأمین الکترود مورد مصرف، مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه پذیر به‌ویژه شرکت‌های معدنی و تامین مالی از طریق افزایش سرمایه، انتشار اوراق بدهی و ورود به شرکت‌های سرمایه را از دیگر برنامه‌ها و اهداف فولاد مبارکه عنوان می‌کند.
رعایت پیش‌شرط‌های لازم در دوران تحریم
در همین پیوند سعید مهران فر از کارشناسان صنعت فولاد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به هدف تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد و صادرات آن می‌گوید: برای رسیدن به این هدف فراهم‌سازی زمینه صادرات فولاد لازم است.
به گفته این کارشناس ازآنجایی که در شرایط رکود به‌سر می‌بریم و پروژه‌های عمرانی، ساخت‌وسازها و تولیدات قطعات فولادی نیمه تعطیل است، ضرورت روی آوردن به صادرات وجود دارد اما در طرف دیگر هم تحریم‌هایی وجود دارد که خواه‌ناخواه تأثیر خود را بر صادرات داشته و دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: هرچند صادرات فولاد وجود دارد ولی شرایط تحریمی باعث افزایش هزینه و زمان وصول درآمدهای شرکت‌های فولادی شده و البته این به آن معنا نیست که راه‌های صادرات بسته باشد بلکه باید تولیدکنندگان به دنبال بازارهای جدید باشند.
مهران فر در رابطه با نقش فولاد مبارکه در این دوران می‌گوید: در شرایطی که نبود رونق در برخی بخش‌های اقتصادی، چالش کمبود تقاضا را برای تولیدکننده داخلی به همراه آورده و ظرفیت بهره‌برداری شده تولید فولاد کشور به حدود نیمی از ظرفیت موجود کاهش یافته است، فولاد مبارکه توانست با تکیه‌بر مزیت‌های صادراتی خود کمترین تأثیرپذیری را داشته باشد.
به گفته این کارشناس صنعت فولاد، به‌غیر از این چند سال اخیر ایران همواره در ۴۰ سال گذشته به اشکال مختلف در تحریم قرار داشته و به باور مسئولان این بخش در صورت رعایت پیش شرط‌های توسعه صنعت فولاد کشور که مهم‌ترین آن‌ها توسعه اکتشافات، کاهش سیاست‌های کنترلی دولتی و اتخاذ سیاست‌های حمایتی از واحدهای تولیدی است، نه‌تنها تحریم‌ها قادر نخواهد بود این صنعت را فلج کند، بلکه می‌توان حضوری قدرتمند در بازارهای جهانی داشته باشد اما به‌شرط اتخاذ سیاست‌های حمایتی از سوی دولت برای تسهیل صادرات که باید به‌عنوان یکی از اولویت‌ها، مورد توجه قرار گیرد.
ایمنا