خطرات ناشی از انرژی الکتریکی
در ادامه ی خطرات معرفی شده در مقاله ی نکات ایمنی و بهداشت محیط کار قسمت 1 ، یکی از مهم‌ترین خطرات محیط کار عوارض ناشی از برخورد باانرژی الکتریکی است که موجب ز برق‌گرفتگی، اختلالات قلبی، اختلالات و ضایعات عصبی، اختلالات حسی و سوختگی در اثر برق‌گرفتگی که شدت آن به میزان مقاومت بدن بستگی دارد.
عوامل مؤثر در میزان مقاومت بدن: ضخامت پوست، رطوبت، درجه حرارت، سطح تماس پوست، شدت‌جریان الکتریکی، مسیر عبور جریان، مدت عبور جریان، نوع جریان و فرکانس الکتریکی.
انواع برق‌گرفتگی
- تماس مستقیم با اجزاء زنده برق‌دار (مانند سیم‌های برق- شبکه توزیع هوایی و زمینی)
- تماس غیرمستقیم با اجزاء در اثر تماس برقرارشده (مانند بدنه فلزي دستگاه‌ها- اتصال بدنه)
حفاظت در برابر تماس مستقیم
- حفاظت از نزدیک شدن به منطقه خطر توسط بازدارنده‌ها و موانع، نظیر حصار و حفاظ و نرده
- حفاظت توسط ایجاد فاصله و دور از دسترس قرار دادن رعایت فاصله ایمن از خطوط انتقال برق
- عایق نمودن بخش‌های برق‌دار
- حفاظت به‌وسیله فیوزها و کلیدهاي خودکار ایمنی
- ممنوعیت کار در شرایط مرطوب و نمناك و دیگر شرایط خطرناك
- شناسایی محل عبور کابل‌های برق زمینی هنگام عملیات حفاري و ساختمانی
نکته: براي پیشگیری از حوادث ناشی از عدم هماهنگی و کنترل خطرات کار با تجهیزات برقی و در زمان تعمیرات آن‌ها، قفل نمودن تابلو برق و امکان وصل مجدد آن تنها توسط فرد قطع کننده برق (out lock) و استفاده از تابلوهای هشدار و نصب آن در محل مناسب (out Tag) توصیه می‌شود.
حفاظت در برابر تماس غیرمستقیم
1. پیشگیری از برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی و آسیب به تجهیزات با حفر چاه ارت و کنترل سالانه مقاومت آن و کنترل سیستم اتصال به زمین برای تمام دستگاه‌های مصرف‌کننده (ارت).
2. پرهیز از خارج شدن از جرثقیل، بیل مکانیکی یا هر وسیله‌ای که با شبکه برق اتصال پیداکرده است.
3. رعایت مقررات حفاظتی برای نزدیک شدن یا دور شدن از محل‌هایی که در اثر تماس سیم فاز به زمین داراي ولتاژ گام می‌باشند (اختلاف‌پتانسیل بین دو پا در زمان گام برداشتن).
امدادرسانی و نجات افراد حادثه‌دیده با برق
- حفظ خونسردی و پرهیز از دست‌پاچگی
- قطع جریان برق و جداسازي مصدوم از مدار برق به روش ایمن
- احیاء تنفسی (تنفس مصنوعی)
- احیاي قلبی (ماساژ قلبی)
- انتقال مصدوم به مراکز درمانی
خطرات حریق
حریق واکنش شیمیایی حرارت زایی است که بین یک ماده سوختنی و اکسیژن در حضور حرارت رخ می‌دهد. حریق و آتش‌سوزی یکی از شایع‌ترین حوادث صنعتی است. هرساله افراد زیادي جانشان را به‌واسطه حریق و آتش‌سوزی از دست می‌دهند و سازمان‌ها و صنایع نیز هزینه‌های زیادی را بابت حریق و آتش‌سوزی متحمل می‌شوند.
محصولات حریق
- گازها و بخارت و ذرات سمی حاصل از حریق ( بخش خطرناك حریق از نگاه تلفات انسانی).
- شعله که قسمت قابل‌رؤیت حریق است و شدت گرماي آن بستگی به میزان اکسیژن و رنگ آن وابسته به ماده سوختنی است.
- گرما یا انرژی حریق که وابسته به مدت‌زمان شروع حریق، نوع ماده سوختنی و نیز میزان گسترش آتش است.
مهم‌ترین علل و شرایط بروز حریق
- آتش‌گیری مستقیم: ( نزدیک شدن شعله به مواد سوختنی و قابل اشتعال)
- افزایش تدریجی دما: افزایش دما در مجاورت با مواد آلی و سوختنی که منجر به سوختن آن می‌شود.
- واکنش‌های شیمیائی: واکنش های شیمیایی به‌عنوان عامل شروع حریق هستند. مانند: ترکیب آب و اسید.
- اصطکاك: مالش بین دو جسم آتش‌گیر مانند دو قطعه چوب خشک یا ترمز شدید چرخ‌ها.
- الکتریسیته جاري و ساکن: حرارت حاصل از عبور جریان برق از یک هادي داراي مقاومت بالا.
روش‌های عمومی اطفاء حریق
اگر بتوان یکی از اضلاع مثلث حریق (حرارت، اکسیژن، مواد سوختنی) را توسط اعمال زیر کنترل، محدود یا قطع نمود، حریق مهار می‌شود. این اعمال کنترل حریق شامل موارد زیر می باشند :
- سرد کردن ( توسط آب یا دی‌اکسید کربن)
- خفه کردن ( توسط کف، دی‌اکسید کربن، ماسه و خاك)
- سدکردن یا حذف ماده سوختنی
- کنترل واکنش‌های زنجیرهاي ( ترکیبات هالن و پودرهاي مخصوص)
- رقیق کردن هوا ( نیتروژن و دی‌اکسید کربن)
- مواد خاموش‌کننده آتش
خاموش‌کننده‌های دستی
فراگیرترین وسایل خاموش‌کننده شامل این دسته است، زیرا می‌توانند توسط افراد عادي در لحظات اولیه بروز حریق به‌طور مؤثري به کار گرفته شوند. این دستگاه‌ها ارزان و ساده بوده و در دسترس می‌باشند، به‌سادگی آموزش داده می‌شوند و در اطفاء حریق‌های کوچک یا شروع حریق‌های بزرگ کاملاً مناسب هستند.
نکات مهم در به‌کارگیری خاموش‌کننده‌های دستی
- تعداد و نوع خاموش‌کننده‌ها بایستی متناسب با نوع حریق و فضاي موردنظر باشد.
- اپراتور هنگام خاموش نمودن حریق در فضاي باز، باید پشت به باد باشد.
- هنگام استفاده از خاموش‌کننده براي اطفاء حریق، بایستی پاشش مواد به‌صورت جارویی در سطح قاعده حریق انجام گردد.
بلافاصله پس از هر بار استفاده از کپسول باید آن را شارژ نمود زیرا احتمال بروز حریق مجدد منتفی نیست. وقتی‌که کپسول‌ها را براي شارژ تحویل می‌گیرند بایستی به تعداد مناسب جایگزین موقت در محله‌ای مربوطه نصب نمایند تا در صورت بروز هرگونه حادثه مشکلی ازنظر دسترسی به وجود نیاید.
پرسنل تیم عملیاتی یا کارکنانی که براي اطفاء در نظر گرفته‌شده‌اند باید تحت آموزش مداوم و تمرینات دورهاي قرار گیرند. زمانی که افراد آموزش ندیده باشند استفاده از خاموش‌کننده به تأخیر میافتد، مواد اطفا کننده هدر می‌رود و خاموش‌کننده بیشتري استفاده می‌شود.
منبع: گروه تامین محتوای فولاد 24
